Integrimi është gjithashtu një çështje e brezit. Zvicerano-Kosovaret Emine Ahmeti (25) dhe kushëriri i saj Gafurr Ahmeti (42) tregojnë se çfarë do të thotë për ta origjina dhe përkatësia.
Teksti dhe fotot: Adelina Gashi *
“Është kriza klasike e identitetit. Në Kosovë, unë jam zvicerjane. Këtu në Zvicër në shkollë kam qenë gjithmonë një Kosovare. Mendoj se për Gafurr është ndryshe”, thotë Emine Ahmeti me shikim pyetës nga kusheriri i saj. “Zgjohem çdo mëngjes duke dëshiruar të isha një vendlindjen time. Frymë Kosovë”, thotë pa Gafurr Ahmeti pa hezitim.
Jeta e Gafurr-it dhe Emine’s zhvillohet në Zvicër. Ju jetoni dhe punoni këtu. Kjo ishte e parashikuar ndryshe. Familja Ahmeti migroi në fund të viteve 1980 për shkak të mungesës së perspektivës dhe rritjes së shtypjes politike në Kosovë. Kosova, deri më sot vendi më i varfër në Evropë, edhe mbas 20 viteteve pas përfundimit të luftës, vendi udhëhiqet nga institucione të paqëndrueshme dhe një ekonomi e dobët. Në Zvicër, Eminja dhe Gafurri meritojnë një jetë më të mirë.
“Zvicra është shtëpia ime”, thotë Emine. “Por u desh pak kohë të kaloj para se të ndihesha këtu e pranuar” thotë ajo, duke ulur shikimin në tokë me një shprehje dëshpruese në fytyrë.
Emine Ahmeti
Eminja, me rritjen e saj i kuptoj gjërat. Në atë kohë, ajo mendoi se ishte më mirë të përshtatej. Dhe nëse kjo do të thoshte të konsumoj mish derri si të gjithë fëmijët e tjerë në kampin e klasës. “Për shkak të fesë sime, në fakt nuk ha mish derri. Por nuk doja të tërhiqja vëmendjen. Prandaj thjesht nuk thashë asgjë dhe hëngra”, kujton ajo. Për Eminen e rëndësishme ishte të jetë pjesmarrëse. Kjo dëshirë përshkon ditët e saj të shkollës. Megjithatë, ajo nuk është e lehtë për të.
Kur në shkollen e mesme trajtohet qështja e iniciativës rreth “Minares” – shpesh përqeshet Eminja nga shokët e tjerë të klasës për besimin e saj. Eminja ulet në bankën e saj në heshtje, duke qarë. Në atë kohë, ajo vendosi ta përsëriste vullnetarisht vitin në mënyrë që të mund të ndryshonte klasën. Ajo është e lodhur duke u ndjerë ndryshe gjatë gjithë kohës. Sot ajo do ballafaqohej ndryshe me situatën. “Me shumë dëshirë do kisha dashur t’u tregoja për kulturën dhe fenë time,” thotë ajo. Por në atë kohë ishte e vështirë për të që të ngrihej për veten e saj.
Sot 25-vjeçarja Eminja është gati të diplomojë në fakultetin pedagogjik dhe është mësuese e shkollës fillore. “Unë dikur mendoja: Se Shqiptaret nuk mund të bëhen Mësuese”. Për një kohë të gjatë Emines i mungonte vetëbesimi. “Nuk guxova të bëja shumë gjëra nga frika se emri im, origjina ime, mund të nënkuptonte disavantazhe për mua”. Ngjarjet e kohës së shkollës e shqetësonin Eminen, por nuk parandaluan në suksesin e saj.
Eminja dëshiron të shihet si një person. Kombësia luan një rol dytësor për të, por në të njëjtën kohë ajo e sheh si përparësi historinë e saj të migrimit: “Unë jam produkt i të dyja kulturave. Ky depërtim ishte i vlefshëm për mua, më rriti vetëvlerësimin dhe gjithashtu më ndihmon të kuptoj më mirë njerëzit e tjerë”, thotë ajo, duke tundur kokën dhe duke i përkdhelur flokët bjonde nga fytyra e saj.
Të përshtatesh, të i përkasësh rrethit, kjo ishte gjithmonë e rëndësishme për Eminen. Megjithatë, sot ajo potencon që gjithashtu mirkuptimi dhe akceptimi nga të tjerët janë si dhe pranimi i mënyrave të tjera të jetës janë po aq pjesë e saj; Njohja e dallimeve dhe në të njëjtën kohë përqendrimi në ngjashmëritë. “Unë mendoj dhe flas gjermanisht. Në Zvicërr ndihem si në shtëpinë time, jo në Kosovë”. Megjithatë, origjina e tyre nuk është diçka që Eminja dëshiron ta fshehë.
“Të gjithë mund të përfitojnë nga shkëmbimi kulturor”
Gafurr Ahmeti
Gafurr Ahmeti nuk e njeh krizën e identitetit që është dashur të kalojë Eminja. Para së gjithash, ai është shqiptar kosovar. “Unë nuk mendoj e as nuk ëndërroj në gjermanisht,” thotë Gafurri.
Kushëriri i Emines ishte shtatëmbëdhjetë vjeç kur erdhi në Sissach nga Kosova në vitin 1996, në Zvicër. Babai i tij, i cili punonte si punëtor mysafir në një kantier ndërtimi në vitet 1980, ka jetuar këtu prej disa vitesh. Gafurri u rrit në Viti, një qytet në Kosovën lindore. Pas shkollës së mesme ai në fakt dëshiroi të studiojë gjuhësi, por asgjë nuk i del. Dëshmia e tij e përfundimit të shkollës nuk u njoh dhe pranuar në Zvicër. Ai mori një rrugë tjetër dhe diplomoi për Kontabilist dhe tani punon si përkthyes dhe këshilltar i sigurimeve. “Në Kosovë m’u grabit liria, për ta formësuar jetën time ashtu siç doja. Isha i kufizuar në veprim”, thotë ai.
E rëndësishme për të në Zvicër është, që ai të qëndrojë pranë origjinës së tij. “Njerëzit shpesh më takonin me mirëkuptim kur u tregoja për Kosovën dhe u shpjegoja se çfarë do të thotë për mua lidhja me atdheun tim”. Gafurri e sheh veten si ndërmjetësues, si bartës i dy kulturave dhe këtë këndvështrim e thotë me bindje. “Unë e shoh këtë si një pasuri për shoqërinë. Në fund të fundit, integrim nuk do të thotë asimilim. Të gjithë mund të përfitojnë nga shkëmbimi kulturor”, thotë ai. Për Gafurrin, integrim do të thotë “të gjesh një rrugë të mesme, të pranojmë njëri-tjetrin në shoqëri pa qenë të detyruar njerëzit të mohojnë vetëvehten”.
Pyetjet e shumta rreth përkatësisë që Eminen e munduan as që e preokupojnë ate. “Unë kam pasaportë zviceriane, këtu është fokusi i jetës sime, por Kosova është Shtëpia ime”, thotë ai me vendosmëri. Lidhja me Kosovën është më e fortë për të sesa për Eminen, e cila ka lindur në Zvicër: “Fëmijërinë dhe rininë time e kam kaluar atje. Këtë nuk mund ta harroj”. Prandaj ai e ndjen si detyrën e tij të Ju tregojë dy djemve të tij nga vijnë.
“Brezin e babait tim e preokuponte lufta për egzistencë dhe përkujdesja për familjen. Ata nuk patën kohë të merreshin me identitetin e tyre”. Brezat e rinjë e kanë më të lehtë, beson Gafurri. Ata kanë mundësinë që Gafurri, prindërit e tij dhe të Emines nuk e kishin fare. Për mundësitë, për mbështetjen që morri kur filloi ai fillimin e ri, përkundër mallit që e pushton ndonjëherë për vendlindjen, Gafurri është mirënjohës dhe falenderues shtetit të Zvicrës.
* Adelina Gashi është reportere sociale dhe politike e revistës online Bajour.
Intervisa e Gafurr + Emine Ahmeti-t për Basel-Landschaft.
- Dërgoi për publikim, Marjan Sebaj Sopi, gazetar
