Nga Aurel Dasareti
Liria është një vlerë kaq bindëse dhe e rëndësishme që edhe diktatorët mizorë pretendojnë se e mbështesin atë. Tiranët kanë thanë dhe thonë se mbështesin “më shumë” liri si “siguria kombëtare”, “barazia ekonomike” ose “e mira e përbashkët”. Varret e historisë janë plot me kufoma të atyre që janë joshur nga pretendime të tilla.
***
Liria nuk shitet për të gjitha thesaret e kësaj bote. Në botën indiferente shqiptare, pavarësisht se i kërcënohet vdekja e sigurt nëse nuk i unifikojnë urgjentisht forcat dhe veprimet kundër kriminelëve, tradhtarëve dhe mercenarëve, gjithçka është e qetë dhe e zakonshme si çdo ditë tjetër. A nuk është kaq e ngjashme me përvojën e përditshme të kaq shumë njerëzve – sikur padrejtësia është më e fortë se drejtësia, korrupsioni se ndershmëria, urrejtja se dashuria, vdekja se jeta?
Njerëzimi është në kulmin e tij më të lartë kur është më i lirë. Kjo do të jetë e qartë nëse kuptojmë parimin e lirisë. Ne duhet të thirremi në parimin bazë të lirisë: lirinë e zgjedhjes, për të cilën shumë shqiptarë vetëm po flasin, por vetëm disa (një pakicë) e kanë atë në mendjen e tyre.
Të drejtat individuale janë mënyra të nënshtrimit të shoqërisë ndaj ligjit moral. Qëllimi nuk justifikon mjetet. Të drejtat e askujt nuk mund të sigurohen duke shkelur të drejtat e të tjerëve. Në një botë ku shumë njerëz kanë hequr dorë nga dashuria e tyre për jetën, është e rëndësishme të rinovojmë ato vlera njerëzore që janë kaq të dashura për ne, edhe atë tani, ndërsa ne ende mund të mendojmë ta bëjmë këtë.
Unë e di nga përvoja se nuk ka paqe në kontrollin e mendjes, sepse pa lirinë e mendimit, nuk ka vullnet të lirë, pa vullnet të lirë nuk ka asnjë manifestim të shpirtit. Si komb, fati ynë është në rrezik zhdukjeje përfundimtare.
Dashuria e lartë, Liria. Dashuria për atdheun dhe kombin do t’i japë një fytyrë të re kësaj bote të vjetër të rraskapitur. Është koha që edhe shqiptarët të ndalojnë masakrimin e njeri-tjetrit. Dielli, hëna dhe yjet që në fillim presin të shihen, dëgjohen dhe kuptohen, alfabeti i tokës të deshifrohet, rrugët e mëdha të universit për t’u udhëtuar, filli i ndërlikuar i kohës për t’u zbërthyer, aroma e gjithësisë për t’u thithur, varret e vuajtjes për t’u shkatërruar, Zoti në perde për t’u zbuluar (…). Është koha që populli jonë të ndalojë shkatërrimin e vetvetes dhe të bashkojë radhët e tij, për të kryer detyrën e përbashkët. Detyra është e madhe, por fitorja është e ëmbël. Çdo gjë tjetër është e kotë dhe boshe në krahasim me atë. Po, është koha. Tani. Menjëherë. Por vetëm disa do t’i kushtojnë vëmendje. Të tjerët duhet të presin thirrjen e dytë – për agimin e dytë.
Një individ është i aftë për dhembshuri të madhe dhe indiferencë të madhe. Ai ka mënyra për të inkurajuar të parën dhe për të kapërcyer të dytën. Asgjë nuk është më e fuqishme se një individ që vepron sipas ndërgjegjes së tij, duke ndihmuar kështu në ringjalljen e ndërgjegjes kolektive. Ethet njerëzore janë transformuese. Ethet e luftës mund të kthehen në ethet e paqes. Ethet e bollëkut të grumbulluar, ethet e dashurisë së grumbulluar. E tillë është alkimia e shpirtit shqiptar, të cilës ju jeni thirrur ta zbatoni dhe t’i mësoni. Bota shqiptare është e mbuluar nga injoranca, epshi i saj është turbulluar nga verbërimi, servilizmi ndaj “politikanëve” analfabet, mercenar mafioz, është ndotur nga mashtrimi dhe vuajtja e shtyp atë me frikë.
Të qeverisësh do të thotë t’u japësh njerëzve injorantë dhe të dobët diçka nga vullneti i vetë udhëheqësit. Dashuria e përgjithshme ndaj shtetit amë Shqipërisë, Kosovës (Dardanisë), trojeve të FYROM-it, Kosovës Lindore, Malit të Zi dhe Çamërisë i bashkon të gjitha forcat aktive brenda shqiptarëve kudo që gjenden (përfshirë Diasporën) dhe duhet t’i udhëheqë drejtë së mirës së përbashkët, pa ndërhyrë në të drejtën e tyre për vetëvendosje. Çdo sundimtar regjimi që është pa dashuri dhe që për motive egoiste u imponon të tjerëve vullnetin e tij dhe që shkel të drejtën e tyre për vetëvendosje, e kthen veprimtarinë hyjnore të sundimit në tirani satanike.
Nëse liria duhet të jetë qëllimi më i lartë politik, atëherë cila është baza për këtë qëllim? Nga kjo vepër duhet të jetë e qartë, para së gjithash, se liria është një parim moral i bazuar në natyrën njerëzore. Në veçanti, është parimi i drejtësisë, refuzimi i dhunës agresive ndaj të pafajshmëve, ndërhyrja në gjëra dhe në jetën e njerëzve të tjerë. Pra, për të qenë të bazuar dhe për t’u marrë me të siç duhet, synimi i gjithë shqiptarëve duhet të jetë në frymën e adhurimit të zjarrtë të drejtësisë.
Liria është të bësh ato gjëra që nuk i lëndojnë të tjerët.
Dashuria për lirinë dhe kërkimi i saj janë dy aspirata themelore të njerëzimit. Midis të gjitha racave dhe në të gjitha mesditat, në të gjitha vendet dhe në çdo kohë, motoja themelore e të torturuarve, e mpirë nga vuajtjet e njerëzimit, ka qenë gjithmonë vetëm – Liria!
Kërkimi i realitetit është më i rrezikshmi nga të gjitha përpjekjet, sepse do të shkatërrojë „botën“ në të cilën jetoni. Por nëse motivi juaj është dashuria për të vërtetën dhe jetën, nuk duhet të keni frikë. Harrojeni interesat private në kurriz të të tjerëve, patjetër të punohet për të mirën e përbashkët. Bukuria nuk është në fytyrë, bukuria është dritë në zemër.
Fëmijët janë fara e së ardhmes. Mbillni dashuri ndaj Kombit dhe Vendit në zemrat e tyre dhe vërshoni ata me urtësi dhe mësime të jetës.
Unë apeloj për të ardhmen; i bëj thirrje një kohe kur urrejtja dhe mizoria ndërmjet shqiptarëve nuk do të kontrollojnë dhe komandojnë zemrat tona. Kur mund të mësojmë me arsye dhe gjykim, mirëkuptim dhe besim se ia vlen të shpëtojmë çdo jetë dhe se dhembshuria dhe solidariteti ndaj më të dobëtëve në shoqëri është karakteristika më e lartë e shqiptarit.
Pa liri, vlera të tjera njerëzore nuk janë të mundshme.
Liri do të thotë të bëjmë atë që duam për aq kohë sa i nuk i detyrojmë të tjerët të bëjnë diçka që është kundër tyre. Liri do të thotë që mund të shoqërohesh me të tjerët vullnetarisht, mund të flasësh lirshëm, të publikosh, të praktikosh fenë e zgjedhur (atje ku duhet) ose të mos praktikosh asnjë fe, të ruash atë që fiton, të drejtosh biznesin tënd dhe të duash e të jetosh ashtu siç dëshiron, përderisa nuk shkel të drejtat e të tjerëve. Ne kemi nevojë për lirinë – për të menduar, për të krijuar dhe për të përmbushur mundësitë tona individuale dhe unike.
Kur hiqet liria, atëherë ekonomitë ngecin, kulturat dështojnë, shkenca përkeqësohet, standardet e jetesës keqësohen dhe shpirti njerëzor bie. Njeriu është kryesisht mënyra se si mjedisi, ashtu si skulptori, e skalit dhe i jep formë. Nëse ai do të jetë në gjendje të kapërcejë ndikimin e mjedisit varet nga forca e karakterit të tij. Nëse ai qëndron i vendosur, atëherë do të mbetet i lirë në mendime dhe vepra dhe nuk do të varet nga veprimet dhe reagimet e mjedisit të tij. Nëse ai është i dobët, do t’i nënshtrohet ndikimit të tyre. Edhe një person i fortë mund të tërhiqet nga një valë e fuqishme e mënyrës kolektive të jetesës dhe të menduarit. Është e vështirë t’i rezistosh frymës së kohës dhe të mos biesh në grackën e rrethanave. Pavarësisht se sa shumë përpiqet të rezistojë, një burrë apo grua ka shumë të ngjarë të pushtohet nga një valë dërrmuese e pasionit kolektiv ose të kapërcejë një formë të caktuar të të menduarit. Në përgjithësi është e vështirë të rezistosh dhe të kapërcesh ndikimin e mjedisit; është më e lehtë të shpëtosh prej tij. Shumë njerëz do të jetonin një jetë më të pastër dhe më të drejtë nëse nuk do të rrethoheshin nga hajnat, dobiçët, luksi dhe tundimet.
Liria është nevoja jonë e natyrës PSIKOLOGJIKE, ashtu si ushqimi dhe ajri janë nevojat e natyrës sonë BIOLOGJIKE.
- Aurel Dasareti, USA, është ekspert i shkencave ushtarake-psikologjike.
