nga Fahri Xharra, Gjakovë
(Sipas shkrimeve britanike)
- Pse ishte harruar historia e Britanisë e Kohës së Hekurit ?
Deri para disa vitesh, nuk e kisha idenë se ndonjë histori e Britanisë kishte mbijetuar para periudhës romake – shkruan John Chaple . Tani e di që kjo është krejtësisht e pavërtetë dhe e pakuptimtë, por pse ka ndodhur kjo nuk është plotësisht e qartë, por para se të bisedojmë më tej për këtë, do të doja të theksoja diçka.
Shtypja e kësaj historie (sepse kjo është ajo që është) deri më tani ka qenë shumë e suksesshme – nëse nuk e dini se diçka ekziston, si mund ta kërkonim atë? Prej kohësh pretendohet se interneti – epoka e informacionit – do t’i revolucionarizojë gjërat, dhe askund nuk është më e vërtetë se historia e lashtë, kryesisht e harruar, por sapo ta dini se është atje, është vetëm disa klikime larg, por duhet të dini ajo është atje së pari – ju e dini tani. Është gjithashtu në biblioteka, por aq shumë po vijnë në internet dhe pa dyshim do të pasojnë më shumë, saqë jam i sigurt se është e vërtetë të thuhet se asnjë studiues i asnjë periudhe nuk do të kishte çasje në aq shumë nga ky material që kemi tani, për aq kohë sa ju jeni të vetëdijshëm për këtë sigurisht.
Problemi ‘bllokimi’ ka të bëjë me një historian mesjetar Geoffrey of Monmouth, shumë njerëz, duke përfshirë edhe ata inteligjentë, refuzojnë të besojnë se ndonjë nga historia e tij është e vërtetë (sa ka gjasa kjo?)
.
Është një problem me këtë histori të hershme dhe që në pamje të parë duket e pamundur edhe pse sa më shumë ta shikoni aq më e arsyeshme duket, por le të shohim ‘historinë’ e kësaj historie. Thuhet normalisht se asnjë histori e Britanisë nuk ka ekzistuar para periudhës romake – kjo është një gënjeshtër – edhe nëse pranoni pikëpamjen e institucionit se vetëm historia e shkruar në atë kohë është e vërtetë (pse??) ndodh që të ketë ndonjë histori të Greqisë së lashtë të kësaj periudhe para romake dhe që ishte shkruar në atë kohë – këtë e mësojnë në shkollë, a është në televizor?. Për fat të mirë është në internet, por ju duhet të dini se ku ta kërkoni.
Siç do të prisnit, sa më shumë të shkoni prapa në kohë, aq më pak fakte historike ka të ngjarë të ketë, por në fakt, dhe çuditërisht, një përshkrim praktikisht i plotë i periudhës që tani do ta quajmë Epoka e Bronzit të Vonë/Epoka e Hekurit Britania ka mbijetuar. Edhe pse kjo histori është e çuditshme në fillim, veçanërisht disa nga emrat personalë ajo në të vërtetë lexohet si një histori ‘anglisht’ dhe nuk është aspak si të thuash historitë/legjendat irlandeze ‘kelte’. Ka shumë pak dragonj etj., gjithçka është shumë e ndjeshme dhe lidhet jashtëzakonisht mirë me atë që ne tani dimë për arkeologjinë e kohës. Ajo që është më e shquar është se si kjo histori ishte një pikëpamje universale, siç dihet tani, të gjithë historianët që merren me këtë histori pararomake janë dakord për faktet kryesore.
Historia e Britanisë së Epokës së Hekurit fillon në Turqinë e sotme veriperëndimore me rënien e Trojës. Shpesh supozohet se Troja ishte thjesht një qytet dhe të gjithë banorët e tij u shkatërruan, në fakt, Troja ishte më shumë një qytet-shtet dhe duhet të ketë pasur shumë refugjatë që u arratisën. Duket se shumica e aristokracisë trojane shkoi të jetonte në Itali dhe do të kishte një rol të madh në themelimin e Romës dhe romakëve.
Ishte një degë e kësaj diaspore trojane që pushtoi/vendosi Britaninë e vonë të epokës së bronzit e cila përfundimisht filloi Epokën e Hekurit dhe ne e dimë madje emrin e Ishte një degë e kësaj diaspore trojane që pushtoi/vendosi Britaninë e vonë të epokës së bronzit, e cila përfundimisht filloi Epokën e Hekurit dhe ne dimë madje emrin e udhëheqësit të tyre, Princ Brutus.
Një pjesë e kësaj historie duhet marrë me pak kripë, si pretendimi se kur ai mbërriti nuk kishte njerëz që jetonin në Britani. Data e ardhjes së Trojanëve është afërsisht 1000 para Krishtit dhe ne e dimë me të vërtetë se njerëzit ishin tashmë në Britani, por është e kuptueshme që një pretendim i tillë mund të bëhej shumë kohë përpara metodave moderne të takimit.
Megjithatë, përsëri te Geoffrey of Monmouth, historia e tij e kësaj periudhe është deri tani më e detajuara dhe më e plota. Shpesh pretendohet se ai ishte historiani i parë që përmendi mbretin Artur dhe ndoshta për këtë arsye pretendohet se ai shpiku të gjithë historinë. Nëse do të ishte kështu, atëherë ai do të duhej të ishte një nga gjenitë më të mëdhenj që ka jetuar ndonjëherë, aq e pasur dhe komplekse është historia e tij (siç janë gjithmonë historitë reale). Por ai nuk e shpiku, burimi i tij ishte një murg uellsian i shekullit të 7-të (dhe shenjt jo më pak!) Shën Tysilio.
Geoffrey of Monmouth u kritikua nga dy nga bashkëkohësit e tij, Gerald of Wales dhe William of Newburgh, por është e qartë se ata e pranuan plotësisht origjinën trojane të Britanisë.
Gjithsesi, shpresoj t’ju pëlqejë kjo histori e ndaluar, ende nuk e kam të qartë pse kjo histori është shtypur, një dështim i imagjinatës do ta merrja me mend, por ia vlen të dini se kjo histori besohej botërisht deri të paktën në vitet 1500 dhe nuk u shfaros plotësisht. deri në vitet 1800.
Vazhdon nesër : Pjesa e dytë : Ku qëndron lidhja e Trojanëve me Welsianët ( Cumry ) ?
Më 22.01. 2022
