Arben Çokaj
Në histori, shqiptarët janë vjedhur nga liderët e tyre deri në ditët e sotme, e kjo në mënyrë absolute. Duke qenë një popull i vogël, e me humbje të vazhdueshme, jemi treguar të paaftë për të mbrojtur veten e interesat tona dhe për të krijuar një shtet të përbashkët, modern dhe të zhvilluar. Siguria jonë ka qenë gjithmonë relative ose në dorë të tjetër kujt. Ndoshta kjo ka ndodhur me të gjithë popujt, por për ne kështu ka qenë, tragjike, në kokëfortësinë tonë karakteristike e me armiq më të fortë e më të pabesë se veten.
Nuk po shkoj thellë në histori, se edhe informacionet janë më të pakta dhe ishim të ndarë në fise si popujt e tjerë, por po përmendi fluturimthi rreth 600 vitet e fundit, që pas vdekjes së Gjergj Kastriotit – Skënderbeut, princit shqiptar, që e mbajti Arbërinë të pavarur ndaj osmanëve për 25 vjet. Thyerja e hundëve e osmanëve nga Gjergji ynë, nuk kaloi pa urrejtje patologjike e me pasoja të mëdha për popullin tonë.
Dihet se osmanët më pas na pushtuan dhe bënë masakra të shumta e tragjike ndaj popullsisë shqiptare të asaj kohe, deri edhe 7000 koka të prera të ngulura në hunj, tregon Tursun beu në Kronikat e tij, dhe në fund osmanët na ndanë në 4-5 vilajete me shumicë shqiptare, na mohuan gjuhë dhe etni, dhe gradualisht na islamizuan.
Masakrat shqiptare ishin shkatërruese për të krishterët shqiptarë (shumicë në atë kohë), dhe kjo tregohet edhe nga kjo gravurë e vitit 1561 në Frankfurt, nga libri i Marin Barletit “Nga jeta dhe historia e Skënderbeut“, ku shihet se si turqit i copëtonin pengjet shqiptare.
Pas pushtimit osman, vjedhja ishte normale, edhe pse kishim 39 kryeministra shqiptarë të Perandorisë, ata nuk bënë asgjë për vendin e popullin e tyre, as shkolla shipe dhe as 5 km rrugë. Shqiptarët dolën ndër më të shkatërruarit si popull pas pushtimit osman, dhe donin të vazhdonin si autonomi nën Turqi, as pavarësi nuk kërkonin, edhe pse turku na kishte përdorur si mish për top. Nga dhuna e vazhdueshme, e kishim pranuar rolin tonë të qenies inferiore, që jep jetën për tjetrin, e jo per interesat e veta. Kjo ndihet edhe sot.
Kjo tregohet edhe nga fakti se 25 mijë shqiptarë ranë shehidë (heronj) në Çanakala në vitin 1915, në luftën e Turqisë me disa fuqi europiane, duke luftuar për Turqinë, kur trojet shqiptare po shqyheshin nga fqinjët, e askush nuk po i mbronte. Ne jep jetën për turkun, e turku sa krahu, na la në mjerim dhe na shiti edhe territrorin në fund në Kongresin e Berlinit më 1878. Në Çanakala shikon përkujtimoret e të rënëve, me një gur aty, që nuk tregon emrin, por vendin nga ku vinte i rëni, dhe hënën e yllin turk – arnaut hesapi, që shkon në anonimitet si qeni në rrush.
Ndërsa grekët e serbët e ruajtën fenë dhe e fituan pavarësinë nga Turqia perandorake para nesh, Greqia më 1829, edhe me ndihmën e Ali pashë Tepelenës dhe Serbia më 1836, me ndihmën edhe të Karagjorgjes nga Kelmendi, shqiptarët vetë deri me 1912 kërkonin autonomi nën Turiqi, se tani kaq shumë e donin turkun, që e kishin luftuar aq egër dhe u sakrifikuan në kohën e Gjergj Kastriotit. Krenaria shqiptare ishte thyer keq, ishte pjerdhur, pasi shumë pasanikë shqiptarë kishin fituar prona e pasuri nga shërbimi ndaj pushtuesit, e kështu ata ishin mësuar me atë gjendje dhe nuk e kuptonin si skllevërit, idenë lirisë.
Pas vështirësive për të krijuar shtetin e ri shqiptar, të sakatuar ashtu nga copëtimet e vazhdueshme më 1912, pas shpalljes së pavarësisë në Vlorë, në vitin 1925 Zogu e rrëzoi Fan Nolin nga pushteti me ndihmën e ushtrisë serbe të Pashiqit, dhe në vitin 1928 e shpalli Shqipërinë mbretëri. Shqipëria ishte e varfër në skaj pas pushtimit osman, dhe Zogu nuk mundi të bënte shumë, se koha e shkurtër e pushtetit të tij, në 15 vjet mbretëri bëri e shumta një shkollë të mesme Normale në Elbasan, në rang gjimnazi, dhe kishte edhe shkolla fetare, si Kolegji Severian në Shkoder. Shkodra më 1938 siç shihet, ishte një fshat i madh, por shkodranët mendjen e kishin të madhe, se kishin edhe Kafen e madhe, një ndërtesë modeste 30 m e gjatë me 10 m e gjërë, që shkodranëve u dukej e madhe…
Zogu i mbajti fisnikët e tij, ata njerëz të pasur të kohës së turkut, prandaj edhe problemi i varfërisë nuk u zgjidh, dhe gjendja nuk ndryshoi shumë, sepse pasunarët shqiptarë e shikonin popullin e tyre si popull të huaj dhe padyshim se e vidhnin atë si mos më keq.
Kur erdhën pushtuesit fashistë italianë më 1939, elita shqiptare e kohës e ktheu bythën menjëherë. Italia fashiste ishte një fuqi e madhe ushtarake dhe ne nuk mund ta përballonim atë dhe bashkëpunuam me të, edhe pse mbretëria e Zogut ra. Pasunarët shqiptarë shikonin të ruanin pronat dhe ekzistencën e tyre, e kush e kush me i shërbye italianëve, dhe shikonte të pasurohej prej tyre. Kështu që vodhi kush vodhi edhe në këtë kohë dhe u pasurua më tej, duke ia shitur edhe interesat vendit të tyre.
Kjo bëri që të dilte në skenë një front anti-fashist, me partinë komuniste, që u themelua në vitin 1941, e cila pati sukses dhe e mori pushtetin në Shqipëri pas 3 vjetëve me premtime të mëdha, për liri e për tokën ndaj fshatarëve. E kush nuk donte tokë?! Në fillim ashtu bëri regjimi komunist, bëri reformën agrare, duke ia dhënë tokën atij që e punon, dhe ua mori atë pronarëve të tokave, bejlerëve të turkut, krijoi nga kënetat edhe toka të reja, por meqë prodhimi nuk ishte i madh, ai shumë shpejt e kolektivizoi tokën, duker krijuar kooperativat bujqësore, që prodhonin padyshim më shumë, por fshatarëve u dha leshtë, mbetën gradualisht pa bukë. Pastaj popullsia e Shqipërisë u rrit, nga 800 mijë në 3.3 milionë.
Edhe pse regjimi komunist bëri më shumë investime publike se kurrë në shoqërinë shqiptare, ai dështoi keq, sepse sistemi ishte i tillë, i centralizuar dhe nuk e lejonte konkurrencën e lirë – tregun e lirë. Hoqëm të zitë e ullirit sidomos në dekadën e fundit nën atë regjim të dështuar, kurse klasa e të persekutuarve që ai krijoi me dhunë, e provoi gjatë 45 vjetëve deri në vitin 1990 mbi kurriz atë regjim gjakatar. Në fund përfunduam tepër keq, si shteti më i varfër dhe më i mbaruar në Ballkan. Por ishin krijuar disa pasuri publike, si ushtria, një numër i konsiderueshëm uzinash e fabrikash, dhe pasuri të tjera nën atë regjim, që shumica u shkatërruan dhe u vodhën, pasi ndryshoi sistemi më 1990.
Demokracia shqiptare i ngjante dhe vazhdon ende t’i ngjajë një anarkie. Liderët shqiptarë në këto vite të demokracisë synuan të pasurohen për vete dhe ashtu bënë, nuk lanë gjë pa vjedhë në këtë vend, dhe kanë ndërtuar një sistem hierarkik, që në punë pak kush hyn pa paguar para nën dorë. Politika shqiptare është ndërtuar e tillë, që në shumë raste në politikë, ai që është në kryue është edhe kryehajni, që i vjedhë të gjithë. Se mentaliteti turqeliko-islamik, që ka shoqëria jonë, raca e ulët e mesme, që jemi bërë gjatë pushtimit osman e islamizimit, bën që të krijohet një model i tillë. E shumë njerëz nuk e kuptojnë këtë! Vazhdojnë të sillen ashtu si t’u vijë.
Liderët shqiptarë edhe sot ngjajnë me ata të emëruarit nga turku, që e shohin populin e tyre si popull të huaj dhe shikojnë si ta vjedhin atë mizorisht përditë. Mjafton të shohim spitalet, nuk kryen more punë në spitalin shtetëror po nuk e pagove mjekun e infermirerin nën dorë – nuk je duke e marrë shërbimin e duhur. Edhe kur paguan, prapë nuk e ke cilësinë e duhur të shërbimit, se spitalet tona nuk janë ende aq të avancuara e konkurruese në treg, për vetë mentalitetin, numrin e popullsisë e asrye të tjera, por kryesisht të menaxhimit të keq.
Dhe hanjia më e madhe ndodhë në 3 sektorët kryesorë të prodhimit, se korrupsion e hajni ka gjithandej. Askush nuk flet hapur e pa dorashka për hajninë më të madhe të prodhimeve shqiptare, që janë hajnia në prodhimin e karburantit, të enerrgjisë elektrike dhe të mineraleve. Prodhohet dy herë më shumë naftë në Shqipëri se sa përdorim ne, e gjitha shitet jashtë shteti dhe shteti shqiptar nuk fiton asnjë lek. Madje kompania që merret me prodhuimin e naftës në Shqipëri, një kompani e huaj, nuk paguan as taksa dhe ka probleme edhe me pagesën e rrogave të punëtorëve shqiptarë, kjo ndodhë edhe me minierat. E askush nuk ndërhyn, pse? Sepse pasuritë tona të këtij vendi vidhen nga politikanët në bashkëpunim, nga të dy krahët e politikës dhe prokuroria – qeni rojë i shtetit shqiptar, nuk heton askënd për këto hajni multimilionëshe.
Politikanët tanë shikojnë të mbajnë pushtetin e tyre me hajni dhe me shërbimin, që ata i bëjnë Amerikës dhe BE-së. Prapë në shërbim të të huajve dhe inferiorë të përjetshëm, gjithnjë e të paaftë të krijojnë një shtet modern e funksional shqiptar. Fjalët i kanë të mëdha, sa thua po e rrehin Putinin shuplaka, por punën e kanë tepër të vogël, po tepër të vogël për këtë vend. Një mut nuk e bëjnë për vendin e tyre!
Psh. në vend që OSHE – kompania shtetërore e Energjisë Elektrike, të bëjë investime, si psh. të ndertojë me fondet e veta HEC-in e Skavicës, që kushton rreth 500 milion Euro, ata ia japin këtë aset kombëtar amerikanëve, ejani e ndërtojeni ju, dhe fitoni ju mbi energjinë tonë, se ne jemi budallenj, duam me vjedhë për vete, e punët duam të na i bëjnë të tjerët – gjë që nuk shkon. Nuk e gjen askund more në botë këtë lloj mentaliteti kaq hajvan e disfatist, sa me ta hapë barkun. Nga ana tjetër, këta paguajnë 430 milion Euro për inceneratorët, gjoja për të djegur plehrat e mbeturainat, ku deri tani asnjëri prej tyre nuk funksionon. Pra, pufkë! Hajni e paparë. Në vend me ndërtua si Enveri një HEC dhe me ia lënë kompanisë elektrike shqiptare si aset e pasuri, me 500 milion dollarë, që nuk i kalojnë shumë 430 milion Eurot e inceneratorëve, këta vjedhin me Stela Gugallen etj. me të madhe dhe ia shkërdhejnë nënën hajnisë e këtij populli.
Kjo është një përmbledhje e përgjithshme, për të treguar se ky shtet nuk bëhet kurrë kështu, rrin gjithë jetën me brekë nëpër këmbë, sa të vjen turp që je pjesë e një race shqiptarësh hamutsa e të marrë! Njerëz pa karakter e dinjitet, që shesin pordha gjithë ditën se janë krenarë në marrinë e vet. Duhet një studim i mirëfilltë, më i detajuar i këtij fenomeni, me fakte e detaje më të afërta, për ta analiziar saktë këtë fenomen shtet-shkatërrues, që ndodh në shoqërinë shqiptare dhe që i dëshpëron shqiptarët dhe i bën të marrin rrugët e botës, për një jetë më të mirë. E kanë vendin e vet lule, por nuk kanë mend!
E kur i shikon të gjitha këto, e prapë mendon se kurrë më parë nuk kemi qenë më mirë se sot, pavarësisht problemeve të mëdha, habitesh. Kemi qenë si shqiptarë më keq se sot, prandaj jemi prishur si njerëz dhe e kemi tepër të vështirë ta marrim veten e të mendojmë racionalisht! Kam menduar se Rama po e bën një ndryshim, por edhe ky erdhi duke shtresizuar rrenën e hajninë e paparë, sa tani nuk din nga ia mban. Po bie në rënie të lirë nga krizat botërore në krizë!
