Në një qytet shqiptar që mbante më parë emrin e liderit sovjetik Josef Stalin, i rrethuar nga avionë të vjetër nga Bashkimi Sovjetik dhe Kina, po ngrihet një bazë e NATO-s.
Baza që po ndërtohet në Kuçovë tregon qartë se Shqipëria është me orientim nga perëndimi. Dëshira e Shqipërisë për bashkëpunim të ngushtë – edhe ushtarak – me Perëndimin është rritur vetëm pasi Rusia sulmoi Ukrainën.
Në vitin 2018, Shqipëria dhe NATO vendosën së bashku të ndërtonin një bazë ajrore me një çmim prej disa qindra milionë koronash. NATO ka investuar tashmë 50 milionë euro (pak më pak se 500 milionë krona) në projekt.
Rreth Kuçovës, avionë të vjetër ushtarakë kinezë dhe sovjetikë po ndryshken në ajër të hapur. Këtu ndodhet një bazë e vjetër ajrore komuniste. Është kjo bazë që tani po përmirësohet. Pluhuri është i shtresuar trash mbi avionët dhe pajisjet ushtarake që nuk janë përdorur prej shumë vitesh.
Kuçova është një qytet i vendosur në Shqipërinë qendrore, me rreth 31,000 banorë. Qyteti historikisht është ndikuar më shumë nga Italia sesa nga fqinjët e saj në lindje, por në kohën sovjetike qyteti u shndërrua në një objekt të mbyllur ushtarak. Qyteti u riemërua gjithashtu, në Qyeti Stalin. Në norvegjisht do të thotë qyteti i Stalinit. NATO e kënaqur me bazënn.
Foto: ARKIV / FLORION GOGA / REUTERS
Pas rënies së Bashkimit Sovjetik, forcat ajrore shqiptare janë futur brenda. Në vitin 2005, megjithatë, ata ndaluan përdorimin e avionëve Mig që ishin furnizuar nga Bashkimi Sovjetik dhe Kina. Baza e re ajrore shënon kështu edhe një përmirësim të madh të forcave ajrore shqiptare.
Ndërtimi i bazës së re ajrore filloi në fillim të vitit 2022, disa ditë para fillimit të luftës së agresionit rus në Ukrainë më 24 shkurt. Ajo kohë ishte krejtësisht e rastësishme, por është pritur mirë si në vend ashtu edhe në NATO që baza po ndërtohet këto ditë.
“Situata e re e sigurisë globale ka krijuar një shtysë të rëndësishme për përfundimin e kësaj inovacioni bazë,” tha një zyrtar i NATO-s.
Baza është planifikuar të përfundojë në vitin 2023 dhe do t’i japë NATO-s një “bazë strategjike të rëndësishme në Ballkan, afër Mesdheut, Lindjes së Mesme dhe rajonit të Detit të Zi”, thekson zyrtari i NATO-s.
Sinjal për Rusinë
Foto: ARKIV / FLORION GOGA / REUTERS
Shqipëria u bë anëtare e NATO-s në vitin 2009. Vendi ishte më parë një nga më të izoluarit në botë. Diktatori komunist paranojak Enver Hoxha kishte lidhje të ngushta me Bashkimin Sovjetik dhe Kinën, por u pajtua me Moskën dhe Pekinin pasi besonte se ata nuk ishin më marksistë të vërtetë.
Shumë shqiptarë tani janë shumë të etur për t’u anëtarësuar në BE. Baza e vjetër sovjetike në Kuçovë përshkruhet si një kujtim i një të shkuare që shumë janë të lumtur ta lënë pas. Në të njëjtën kohë, rinovimi shihet si një sinjal për Rusinë, e cila ka shprehur dëshirën për të rritur ndikimin e saj në rajon.
“Ndërtimi i kësaj baze është një sinjal i qartë për lojtarët e tjerë që kanë qëllime të këqija në rajonin e Ballkanit Perëndimor”, thotë ministri i Mbrojtjes i Shqipërisë, Niko Peleshi. Fqinjët e Shqipërisë, Kroacia, Mali i Zi dhe Maqedonia veriore janë gjithashtu anëtarë të NATO-s.
Për Seit Putro, i cili ka punuar administrativisht në bazën ajrore për më shumë se 30 vjet, është vetëm pozitive që një bazë e vjetër sovjetike të bëhet një bazë e re e NATO-s.
– Më parë i përkisnim Lindjes, tani e kemi gjetur vendin pranë Perëndimit, që është një hap përpara për të gjithë ne, thotë ai.
Baza, e cila shtrihet mbi 3,500 hektarë, u ndërtua në vitet 1950 me mbështetjen e Bashkimit Sovjetik. Ai u ndërtua me një rrjet tunelesh dhe bunkerësh që mund të përdoreshin nëse vendi i nënshtrohej një sulmi bërthamor.
Kujtime të këqija
Pas rinovimit, baza ndër të tjera do të ketë një pistë të re prej më shumë se dy kilometrash. Baza do të jetë në gjendje të trajtojë avionë ushtarakë të teknologjisë së fundit dhe mund të përdoret gjithashtu si një ndalesë e ndërmjetme për avionët e NATO-s që janë në detyrë.
Shpresohet që baza do të krijojë vende të reja pune në rajonin e varfër. Ka ende rreth 75 avionë të vjetër luftarakë, kryesisht Mig, Antonov dhe Yak-18.
Çfarë do të ndodhë me avionët e vjetër është e paqartë. Autoritetet lokale po konsiderojnë nxjerrjen në ankand të avionëve, ekspozimin e tyre në muze ose përdorimin e tyre si hekurishte.
Avionët sjellin kujtime të dhimbshme të ish-pilotit Niaz Nelaj. Ai e quan një aksident historik kohën kur Shqipëria u kthye në lindje.
– Aleancat natyrore të Shqipërisë kanë qenë dhe do të jenë gjithmonë me Perëndimin, thotë ai.
Nga norvegjishtja: Gj. – B. Kabashi
_____
