Nga Aurel Dasareti
Populli ilir-shqiptar është përpjekur gjithmonë t’i rezistojë pushtuesve. Ata nuk qëndruan gjithmonë bashkë, është gjithashtu pjesë e historisë që grupet hynë në shërbim të kolonialistëve terroristë. Në luftë, ka gjithmonë dezertorë që shohin mundësi për përfitime të shpejta financiare në bashkëpunim me armikun. Por kjo nuk e ndryshon faktin se lufta për liri e shqiptarëve sot bazohet në një traditë të gjatë rezistence.
***
PS: Jam i sigurt që të gjithë lexuesit pajtohen me mua se ata janë kriminelët më të mëdhenj të luftës që kanë ekzistuar ndonjëherë në botë që nga Lufta e Dytë Botërore. Brutaliteti i tyre ndaj civilëve të pambrojtur (pleqve, grave, fëmijëve…) është i pabesueshëm për t’u dëgjuar nga njerëzit normalë. Rrëfimet e dëshmitarëve që mbijetuan tmerrin e patericës ruse në luftërat e Ballkanit 1992-2001, jep pamjen e vërtetë të asaj; përkatësisht, gjenocidin e radhës së barbarëve serb ndaj kroatëve, boshnjakëve dhe shqiptarëve të ish Jugosllavisë.
***
Histori të padëgjuara nga Lufta e Dytë Botërore
Edhe pse kanë kaluar pothuajse 80 vjet nga përfundimi i Luftës së Dytë Botërore, njerëzit nuk janë të ngopur me historitë për të. Dhe, kanë mbetur ende shumë histori të pashkruara.
Librat që përshkruajnë histori të vërteta dhe të trilluara nga Lufta e Dytë Botërore kanë qenë vazhdimisht shumë të njohura për dekada. Heronjtë e rezistencës së ashpër, përshkrimet mizore të Holokaustit dhe historitë për marrëdhëniet familjare dhe dashurinë – janë shpesh tema në libra.
Lufta nuk ishte bardh e zi.
Unë jam nga ata që duan histori edhe më të ndryshme nga Lufta e Dytë Botërore. Mendoj se ka histori atje që nuk janë thënë ende.
Ka shumë histori lufte që janë thjesht histori ushtarake, dhe që kanë të bëjnë me burrat që i qëndrojnë përballë burrave, luftën e rezistencës dhe pak të mirën kundër së keqes.
Për shumë njerëz, historia e Luftës së Dytë Botërore është pothuajse bardh e zi, ku e mira përfundimisht fitoi mbi të keqen dhe të gjithë ranë dakord për atë që ishte e drejtë dhe e gabuar kur mbaroi.
Nuk ka ndodhur kurrë që të gjithë të bien dakord (gjithmonë) për diçka, dhe ndoshta ka shumë histori rreth asaj që ndodhi më pas dhe se si, ndër të tjera, ishte zgjidhja gjyqësore.
Edhe unë do të kisha dashur të lexoja më shumë për ato nuanca dhe historitë e asaj që ndodhi më pas. Thuhet gjithashtu se ka pasur gra që kanë luftuar në luftë në nivele të barabarta me burrat, dhe unë do të doja të lexoja ndonjë biografi të këtyre grave për të cilat deri tani nuk kam njohuri. Përveç kësaj, ka shumë histori që ne nuk e kemi idenë se si t`i imagjinojmë gratë, në shumë raste më burrëresha se disa burra.
Ka një histori të fshehur.
Pak ka ndryshuar në ato dekada për sa i përket të kuptuarit të luftës së rezistencës.
Përkufizimi dhe kuptimi i rezistencës ka ndryshuar pak. Në shumë vende rezistenca ushtarake u shemb shumë shpejt, dhe pati një hezitim (ngurrim) për të sabotuar deri në fund. Por një thelb i fortë është lufta e qëndrimit dhe se ata që luftuan më fort kishin vlerat e duhura.
Nga ana tjetër, ka një ndryshim të vazhdueshëm në përkufizimin se cilët janë heronjtë e vërtetë. Ka ende një marrëveshje të gjerë se ka heronj, por është një betejë për podiumin dhe kush janë heronjtë. Unë gjithashtu kam përshtypjen se shumë njerëz kanë një ndjenjë se ka një histori të fshehur.
Mund të jetë edhe arsyeja pse interesi ruhet. Shumë njerëz kanë ndjenjën se historia zyrtare është e mbuluar dhe e fshehur, dhe ka një nxitje dhe shpresë të fortë se është diçka tjetër.
Pjesë e historisë sonë.
Historitë që përsëriten janë histori heronjsh dhe mbijetese, të cilat çdo herë mund të tregohen ndryshe dhe mendoj se ky është thelbi.
Nuk është domosdoshmërish Lufta e Dytë Botërore për të cilën duam të lexojmë, por do të lexojmë histori emocionuese. Me Luftën e Dytë Botërore si sfond, ofron shumë mundësi për të shkruar histori tragjike dashurie, për humbjen, marrëdhëniet midis fëmijëve dhe prindërve dhe shumë më tepër. Kjo është një nga gjërat më dramatike që na ka ndodhur.
Fakti që ka kaluar një kohë e gjatë që ka ndodhur, gjithashtu jep hapësirë për t`i përshkruar si romantike tregimet (historitë) më shumë sesa në librat për luftërat që janë më të afërta, si agresioni serb (dhe ai i të vetëshpallurve “maqedon”) në Ballkan vitet 1992-2001.
Pra, përshkrimi i Luftës së Dytë Botërore nuk do të jetë aq i rrezikshëm pasi shumica prej nesh nuk e kanë përjetuar. Por, gjithsesi ajo është pjesë e historisë sonë të përbashkët dhe do të jetë gjithmonë aty.
***
PS: Fragmente nga ditari im luftarak: “Dera e pestë e ferrit”, Nëntor 1994.
(…) “Kapni armët! Kolona e vetme pas meje!” – komandon koloneli.
Disa kilometra më tutje ne bombardohemi nga brenda bredhave të errëta përreth. Shiu i predhave rrafshon lëvoren e pemëve përreth nesh dhe lëron në mënyrë tërthore kanalet në borën e ngrirë. Hëna fshihet pas një reje. Errësira e padepërtueshme ndriçohet nga ana e zjarrit të gojës.
”Vëllai i vogël” është vendosur me mitraloz të rëndë pas një pishe të madhe. Ai gjuan aty ku sheh zjarr në gojë.
“Nxito veten”, – i rënkon ai “Profesorit”. “A nuk e di ti se ne po luftojmë edhe për tokën dhe hapësirën jetësore të të parëve tanë! Ata që e quajnë popullin tonë “nën-njerëzor” duhet të rrëzohen poshtë me qafën e tyre që të ketë vend për ne që jemi shpërndarë në të gjitha anët e botës” .
Zjarri i të shtënave ngadalë u shua në heshtje dhe hapat e shpejtë u zhdukën më thellë në pyll. Degët e ngrira thyhen nga goditjet e forta.
“Distancë midis grupeve”, – urdhëroi koloneli. “Një tjetër skuadër në krye. Armiku do të na presë në krahun e pyllit, por ne do të depërtojmë. Të gjithë të plagosurit të merren me vete. Edhe sikur të mbetet vetëm një pa e marrë, do t’i vë të gjithë nënoficerët para një gjykate ushtarake. Shpresoj se kam folur mjaft qartë!”
Kompania përparon në një zinxhir të gjerë gjuajtëse. Ne po kërkojmë vazhdimisht mbulesë për predhat e furishme të minahedhësve. Pse të mos dorëzohemi? Por kur ke të bësh me armiq të tillë barbar nazistë që aspak nuk respektojnë rregullat e luftës, njeriu normal nuk dorëzohet.
Tre luftëtarë nga skuadra e dytë u plagosën rëndë. Nënoficerit (…) i dëmtohet shumë gjuri nga një eksploziv, kështu që ai nuk mund të mbajë këmbën e tij, por ne i bëjmë një lloj proteze nga një karabinë që është e lidhur fort në këmbë në mënyrë që bisku i drurit të bëhet këmba e tij. Ai rënkon për çdo hap, por është më mirë se të mbetesh i shtrirë në dëborë.
Këtë e kemi përjetuar shpesh me të plagosurit. Është e mahnitshme se çfarë mund të durojë një qenie njerëzore…
***
Fragmente nga Ditari im luftarak: “Dera e pestë e ferrit”, Dhjetor 1994.
(…) Dielli ishte aty. Kështu ishte mesi i ditës. Ata vijnë në tufa të dendura. Këmbësoria me mantel të bardhë kamuflazhi. Këmbët, mijëra këmbë në çizme të gjata vërshojnë nëpër borë. Kudo që të shikosh shkel në çizme.
“Uraaahhh”, – kjo tingëllon si britmat e ngjirura të sulmit.
Menjëherë, të gjitha armët automatike qëllojnë kundër murit të valëzuar njerëzor në Tokën e Askujt.
Ata bien si kokrra e kositëses. Forcat e reja të këmbësorisë ngrihen nga bora dhe stuhia vazhdon drejt pozicioneve tona. Por, mikpritja nuk ishte aq e këndshme. Si një uragan, luftëtarët e lirisë shpërthejnë nga retë dhe hedhin bombat e tyre. Sulmi i armikut dështon. “Keqardhje” për ta. Bora bëhet e kuqe. Në ngatërresa të dendura, të mbijetuarit ikin prapa. Ata vrapojnë vetëm për jetën e tyre.
(…) Ne i kundërpërgjigjemi sulmit të ri, me të gjitha armët automatike të vendosura në lartësinë e stomakut. Valët njerëzore lëkunden në zjarrin vrasës parandalues. Në radhët e tyre ndodhin çrregullime.
“Përpara, qen frikacakë!” Një oficer ulërin mbi ta dhe pamëshirshëm qëllon mbi njerëzit e tij.
Shembullin e tij e ndjekin oficerë të tjerë fashistë gjakatarë. Pason paniku në hordhitë e dendura. Në grupe, ata ikin, dhe eprorët e tyre që gjithashtu ikin, shkelin mbi ta. Këta egërsira janë “të guximshëm” vetëm kur përballen me të pafajshmit e paarmatosur. Këta nuk janë ushtarë. Por kafshë të tmerruara, të trembura për vdekje që kanë vetëm një mendim: larg thertoreve. Por kasapët para dhe pas tyre janë të pamëshirshëm…
E tillë është lufta…
_______
- Aurel Dasareti, USA, ekspert i shkencave ushtarake-psikologjike
