Bota. Vrasja e liderit të Al-Qaida-s
Ayman al-Zawahiri akuzohet se është truri i sulmeve të 11 shtatorit. Kjo është ajo që një ekspert i Al-Qaida-s mendon se është gabim.
Ayman al-Zawahiri (majtas) mori përsipër udhëheqjen e Al-Qaida-s kur Osama bin Laden (djathtas) u vra në vitin 2011. Tash edhe Zawahirit iu mor jeta. Foto është nga Afganistani në vitin 1998. Foto: Mazhar Ali Khan, AP/NTB
-
Gazetare
-
Gazetare
Arkitekti kryesor prapa 11 shtatorit. Dora e djathtë e Bin Ladenit. Krye-ideologu i Al-Kaedës.
Ajman al-Zawahiri ka fituar një reputacion famëkeq. Xho Bajden tha të hënën se kreu i Al-Kaedës për vite ishte “truri pas sulmeve ndaj amerikanëve.” Ai ishte “thellësisht i përfshirë” në planifikimin e sulmit terrorist të 11 shtatorit, sipas presidentit të SHBA.
Tani Bajden ishte më në fund në gjendje të njoftonte se Zavahiri ishte hequr nga fusha. Vdekja e tij ishte “një humbje shumë vendimtare” për Al-Kaedën.
Anne Likuski është një kërkuese e lartë në Institutin Norvegjez të Kërkimit të Mbrojtjes (FFI) dhe ka shkruar një libër mbi Al-Kaedën në Afganistan. Tani ajo po bën një libër për Zavahirin. Ajo beson se udhëheqësi i terrorit kishte një rol shumë më të vogël se sa pretendojnë shumë, duke përfshirë Bajden.
Ajo beson se Al-Kaeda nuk është gjithashtu një kërcënim i madh terrorist ndërkombëtar, veçanërisht tani që Zavahiri ka vdekur.
“Unë nuk shoh se kush do ta udhëheqë al-Kaedën më tej tani.
Roli më simbolik
Likiski ka studjuar dokumentet e brendshme të Al-Kaedës nga periudha pas 11 shtatorit. Midis tyre janë memot e 2002 të Osama bin Ladenit që trajtojnë planifikimin e sulmit terrorist. Këtu, ish-kreu i Al-Kaedës përmend tre vetë që thuhet se kanë qenë qendrorë në planifikim.
Zavahiri nuk përmendet, sipas Likuskit.
Ajo gjithashtu i referohet amerikanit Peter Bergen, një nga pak gazetarët perëndimorë që iu dha mundësia të intervistonte bin Ladenin. As ai nuk beson se Zavahiri luajti një rol të rëndësishëm në Al-Kaedën.
“Ai nuk doli të ishte një udhëheqës shumë kompetent i Al-Kaedës,” i tha Bergen CNN.
Megjithatë, ai beson se Zavahiri po bëhej më i shquar dhe kjo është arsyeja pse ai u vra tani.
Osama bin Laden (majtas) me këshilltarin e tij të atëhershëm Ajman al-Zavahiri gjatë një interviste me gazetarin pakistanez Hamid Mir në nëntor 2001. Intervista u krye pas sulmeve terroriste të 11 shtatorit. Fotografi: Hamid Mir, Agimi i Përditshëm nëpërmjet Reuters/NTB
Zavahiri nuk u bashkua zyrtarisht me Al Kaedën deri më 2001, disa muaj përpara 11 shtatorit, tha Likiski. Para kësaj, ai udhëhoqi organizatën e tij, Xhihadi Islamik Egjiptian.
“Qëllimi i tij ishte së pari të luftonte për revolucion në atdheun e tij. Ky ishte një qëllim tek i cili ai besonte edhe pasi u bashkua me Al-Kaedën,” tha Likuski.
Roli i Zawahirit në organizatë ishte kryesisht simbolik, beson ajo.
“Kur ai u bashkua, ishte e rëndësishme për bin Ladenin që Al-Kaeda të shfaqej si një organizatë ndërkombëtare. Ai donte të lidhej me grupe të tjera, nën një ombrellë të përbashkët. Zavahiri ishte një nga ata që në të vërtetë ishte i gatshëm për të lidhur veten me të.
Pas vitit 2001, Zawahirit iu dha roli i propagandistit. Sipas Likuskit, ai u bë fytyra e Al-Kaedës, veçanërisht gjatë periudhës në të cilën bin Laden jetonte i fshehur.
Kur bin Laden u vra në vitin 2011, Zawahiri mori udhëheqjen.
“Ai ishte udhëheqësi zyrtar, por ai nuk ishte aq karizmatik dhe nuk kishte mbështetje aq të gjerë sa bin Ladeni,” thotë Likuski.
Merr pasardhës të mundshëm
Zavahiri ja doli ta çojë Al-Kaedën përpara si një markë, vë në dukje Likuski. Por më së shumti në një nivel lokal e rajonal, thekson ajo.
“Ai nuk ishte në gjendje të organizonte një tjetër sulm të madh terrorist kundër Perëndimit,” thotë ajo.
Atje ku bin Ladeni donte një 11 shtator të ri, Zavahiri nuk kishte aq besim të fortë në nevojën për të sulmuar Shtetet e Bashkuara. Ai ishte më i shqetësuar me mbështetjen e revolucioneve në vendet muslimane, sipas Likuskit.
Çfarë është Al-Kaeda pa Zavahirin?
Jo shumë, sipas studjuesit të FFI. Ajo beson se ka pak trashëgimtarë të mundshëm për 71-vjeçaren. Të gjithë kandidatët janë vrarë. Një mundësi, thekson ajo, është Saif al-Adel. Ekziston gjithashtu një mundësi që Charles lister i Institutit të Lindjes së Mesme të theksojë.
Adel është një ish oficer në ushtrinë egjiptiane dhe një veteran i Al-Kaedës. Në vitet e fundit, ai thuhet se ka jetuar në Iran.
Kjo e bën atë një kandidat problematik, sipas Lister. Të paktën tre anëtarë të Al-Kaedës thuhet se kanë vënë në pikëpyetje besueshmërinë e udhëzimeve që vijnë nga al-Adel, shkruan ai.
Kërcënim i vogël terrorist ndërkombëtar
E ardhmja e al-Kaedës është tashmë kryesisht e paracaktuar, sipas Lister. Ai beson se grupet lokale të xhihadit kanë shumë më tepër gjasa të kenë sukses sesa ato globale.
Likuski voton brenda. Ajo beson se al-Kaeda në praktikë nuk ekziston më si një organizatë terroriste ndërkombëtare. Në sytë e saj, grupi nuk është një kërcënim i madh terrorist.
Nuk kanë qenë që kur u vra Bin Ladeni. Por në konfliktet rajonale, është përdorur emri i Al-Kaedës, një zhvillim që Zavahiri e ka kërkuar dhe nxitur.
Me vdekjen e Zavahirit, do të jetë edhe më e vështirë për Al-Kaedën të ndërtojë ndërkombëtarisht, beson Likuski.
“Kjo do të varet në se ka ndonjë fantazmë nga e kaluara,” thotë ajo.
Me këtë, ajo do të thotë udhëheqës të vjetër, njerëz me përvojë të gjatë në Al-Kaeda, shpesh me një marrëdhënie historike me bin Ladenin. Që tani, ajo nuk e sheh se kush do ta çojë grupin përpara.
Brynjar Lia, nga ana tjetër, beson se Al-Kaeda ka treguar një aftësi për t’u kthyer. Ai është profesor i studimeve të Lindjes së Mesme në Universitetin e Oslos dhe ka studjuar grupet militante islamiste për disa vjet.
“Është një organizatë shumë e ashpër dhe e vjetër për një grup terrorist. Ata priren të mbijetojnë vetëm disa vjet, por Al-Kaeda ka qenë rrotull që nga 1988,” tha ai.
Ai theksoi gjithashtu se organizata i ka drejtuar përpjekjet e saj drejt një niveli më lokal.
“Strategjia e ndërtimit të departamenteve dhe mjediseve lokale nga simpatizantët ka qenë relativisht e suksesshme.
A ka pasur sukses lufta kundër terrorit?
Si po, ashtu edhe jo, beson Likuski. Ajo beson se Al-Kaeda ka qenë e dobët që nga 2001, pas pushtimit të Afganistanit. Pastaj talibanët u përmbysën dhe kampet e stërvitjes së Al-Kaidës u shkatërruan.
“Që atëhere, ata nuk kanë qenë kurrë në gjendje të ngrihen si një organizatë terroriste ndërkombëtare,” thotë Likuski.
Në të njëjtën kohë, ajo beson se lufta kundër terrorit ka kontribuar që Al-Kaeda të ketë një jetë më të gjatë se ç’duhej të kishin. Ajo e përshkruan pushtimin e Irakut më 2003 si “një paketë dhuratash” për Osama bin Laden.
“Kjo shpuri në një rilindje të Al-Kaedës, e cila atëhere arriti të bëjë një emër në Irak. Al-Kaeda në Irak më vonë u bë IS.
Likuski thekson se ata që formuan ISIS kishin qenë në burgjet amerikane në Irak. Njëri prej tyre ishte Ebu Bekri el-Bagdadi, i cili në vitin 2014 deklaroi krijimin e kalifatit islam.
ISIS mori përsipër për Al-Kaedën si kërcënimin e madh terrorist. Brinjar Lia beson gjithashtu se Al-Kaeda është vetëm “një grup i vogël me pak ndikim.” Por kjo është në qoftë se sheh vetëm organizatën rreth udhëheqjes qendrore,” theksoi ai.
“Ka shumë pak veprime që mund t’i atribuohen asaj pjese të Al-Kaedës. Por në qoftë se përfshini të gjitha departamentet rajonale që kanë bërë një betim ndaj Al-Kaedës, kjo është një aleancë e madhe dhe ende e fuqishme e organizatave terroriste,” tha ai.
Aftenposten
