Ndoc Bushgjoka, shkrimtar, Tropojë-Tiranë
___
( Si sot me 23 tetor 1871 ke le shqiptari i pashoq At’ Gjergj Fishta.)
At Gjergji ishte njeriu i poullit dhe vepra e tij asht vepër e popullit.
Bash n’këtë ditë i Lumi Zot i dha Shqypnisë birin qe i duhej me i kallxue rrugën me dalë prej territ të zi të pushtimit.
Emnin dhe veprën e Patër Gjergj Fishtës nuk e mësuem ne shkollë, as nuk e kenduem nëpër libra. Jo, sepse emni i tij ishte i ndaluem nga regjimi hoxhist. Mësimet për Patër Gjergjin i morëm nga të moshuarit. E të tanë i dinim ato vargjet proverbiale:
Patër Gjergj Fishta …
Që ngjet hallkut bishta,
Kush s’e ka ja ngjet,
Kush e ka ja hjek.
Kam qënë me fat që një i afërm, edhe pse i moshuar, e dinte pothuajse gjithë “Lahuten …” përmendësh.
Ai ishte virtuoz. Megjithese nuk kishte asnje klase shkolle, natyrishit dinte te shkruante e te kendonte, recitonte me një mjeshtri të rrallë.
Aty ku Patër Gjergji fliste me ironi, shkelte syrin, dhe bënte buzen në gaz. Por aty ku kishte thirrje lufte, ngrihej në gju , apo edhe në kembe, fytyra i ashpërohej e buza i dridhej me idhni.
Ehh… I kujtoj përhere tregimet e tij. Dhe dinte gjithçka për Patër Gjergjin. Dinte ato që nuk i gjen në asnjë libër.
Njëhere Abdurrahim Krosi, i thote At Gjergj Fishtës :
– Patër Gjergj ! Gjithkujt i ke ngjite bishta, veç mue s’ke mujtë.
– Paj mor’ Lalë Krosi, je burre i vjetër, e nuk m’ka hije me shkrue për ty.
– Jo, tybe , s’ke mujte me me ngjitë bishta.
Pater Gjergji. i rreh shpatullat Abrurrahimit dhe i thote gati si tuj këndue :
– Lal Kros – Lala Kros,
Vetë shkruej e vetë vulos,
Kërkush s’të thotë mos.
Ata që rastisën aty qeshën me të madhe.
– O Lala Kros, – i tha njëni, – kqyrë se për Allah, ty ta ngjiti ma të madhin bisht.”
…
Një herë tjetër, një i huaj erdhi dhe deshi te sfidonte Fishtën.
– Mirë se erdhe, – e përshëndeti Patër Gjergji. – Na more lum zotnia, jena vend i vobektë, sa kena dale prej robnisë së gjatë shumë shekullore, e kur vjen dikush prej Evrope, e kqyrim ça na ka sjellë.
– Une s’kam pru gja me veti, – thotë i huaji gati me tallje.
– Asgja ? – i thote Fishta.
– Valixhet me ndërresat, – tha ai duke qeshur me djallëzi.
– Po tjeter jo ?
– Tjeter, … kostumin.
– E tjeter… ?
– Kapelen time, – thote ai duke e prekur kapelen me gishtin tregues.
– Po mëndte, lum zotnia ? – mëndte qe burri duhet me i mbajte gjithkund me vedi. Ku i ke lanë ?
Akademiku Edwin Jacques tregon nje moment nga jeta e Pater Gjergj Fishtes ne kohen e pushtimit turk:
“Poeti kombetar At Gjergj Fishta, nga Shkodra i fryu edhe më shumë zjarrit, kur foli në pesëdhjetvjetorin e Shkolles Franceskane (1861- 1911). Perpara guvernatorit dhe autoriteteve te tjera turke Ai ( At Gjergj Fishta), e mbylli fjalimin me këto fjalë:
– Prandaj shqyptarë të çdo feje, Gegë e Toskë, në mal e në qytet, kurrë mos e braktisni gjuhën tuaj amtare. Mos e lini sa të keni jetën, por gjithmonë punoni për të. Sa ma gjatë që ta rueni gjuhën tuaj, rueni familjen tuaj, Atdheun, zakonet”
( Edwin Jacques ” Shqiptarët” faqe 353).
Njai ka këne Patër Gjergj Fishta. Burrë shqiptar. Atdhetar si Majat e maleve Shqiptare. Trim i mençur. Studiuesi i pashoq. Poeti i shpirtit te Shqypes. E françeskani i madh shëlbyes.
Sot e përgjithmonë e kujtojme kete dite te lume, dhe vepren e At Gjergj Fishtes, si dhurate te Provanise, si drite te bekueme dhe shprese se Zoti prape ka me ba ndonje mrekulli.
Se prape Atdheu yne dhe shqyptaret kane nevoje per drejtesi e paqtim ashtu sic thoshte vete At’ Gjergji:
“Ku ka drejtesi s’ka lufte. Paqja e drejtesija shkuen gjithmone krahas e doradoras si dy motra te padame, si thote edhe ajo shkrola e vjeter: JUSTITIA ET PAX OSCULATAE SUNT!”
Faleminderit Ndoc Bushgjoka per keto fjale per Gjergj Fishten.
Edhe ne qe u rritem ne Kosove e kishim te ndaluar Fishten por, e mesuam e nuk e harruam nga kenget popullore, qe Fishta i kendoi Oso Kukes, trimve te Shkodres e Vranimes.
”Lahuten…” e shprendanim mesheftas. Une e mora nga nje e aferm e ai e kishte marre nga kengetari i me te nedhenjeve, Salih Bajram Krasniqi.
Sinani, Suedi