Nga Aurel Dasareti
Lufta për liri është një detyrë e vështirë. Dikush duhet të paguajë shtrenjtë. Për të rrëzuar një diktator, çlironi mediat nga duart e diktatorit. Kjo është ajo që do të nxisë reformat që të gjithë duam të shohim. Jo predikime perëndimore, sanksione apo qetësues pacifistësh.
***
Diktatorët vrasës. “Ata” janë të dyshuarit e zakonshëm: diktatorë vrasës që shkaktojnë shumicën e problemeve të botës. Diktatorët nuk janë të interesuar për reforma. Pikë. Protestuesit e zemëruar në rrugët e Afrikës dhjetë vjet më parë u dhanë diktatorëve një shije të zemërimit të tyre.
Ben Ali në Tunizi iku, Hosni Mubarak në Egjipt u shty mënjanë dhe më shumë do të bien. Por vetëm protestat me zë të lartë në rrugë nuk mjaftojnë për të rrëzuar një diktator.
Tre parime bazë duhet të ndiqen që një revolucion të ketë sukses:
- Duhet një koalicion grupesh opozitare për të hequr një diktator. Prandaj, një koordinim i aktiviteteve, të menduarit taktik dhe planifikimit strategjik është absolutisht i nevojshëm.
- “Njihe armikun tënd”, (forcën dhe dobësinë e tij) është rregulli i parë i betejës.
- Vendosni rendin e reformave.
***
Këshilli i “Pleqve”
Është absolutisht e nevojshme të krijohet një grup i vogël – ta quajmë këshill pleqsh – për të menduar në mënyrë taktike, për të planifikuar strategjinë dhe për të koordinuar aktivitetet e grupeve të ndryshme opozitare. Një këshill i tillë duhet të përbëhet nga personalitete të shquara dhe të respektuara pa bagazh politik. Këshilli duhet të jetë në gjendje të kontaktojë të gjitha partitë politike, grupet e shoqërisë civile dhe lëvizjen rinore. Shembuj historikë janë: “Mbledhja” (Sudan 1985), “Rrethi i Danubit” (Hungari 1988) dhe “Karta 77” (Çekosllovaki 1989).
***
Nëse diktatori propozon zgjedhje, këshilli duhet të tërheqë të gjitha partitë politike në një aleancë votuese. Në vitin 2010, diktatorët “fituan” të gjitha zgjedhjet që mbajtën për shkak të një opozite të ndarë:
Në zgjedhjet e Etiopisë, 92 parti opozitare sfiduan despotin aktual, kryeministrin Meles Zenawi i cili “fitoi” me 99%. Komisioni miratoi njëzëri rezultatin. “Zgjedhjet ishin paqësore, të besueshme, të drejta, të lira dhe demokratike”, – ishte gënjeshtra e tyre.
Në zgjedhjet në Bjellorusi, nëntë kandidatë të opozitës konkurruan kundër despotit Aleksandër Lukashenko dhe humbën.
***
Diktatorët zakonisht marrin gjithmonë kontrollin e gjashtë institucioneve kryesore:
- forcat e sigurisë
- mediat
- aparati shtetëror
- gjykatat
- sistemi zgjedhor,
- dhe banka qendrore.
I lidhin me aleatët ose mbështetësit e tyre dhe i korruptojnë për t’i shërbyer interesave të diktatorit. Për të pasur sukses, një revolucion duhet të marrë kontrollin e të paktën njërit prej këtyre institucioneve.
Një diktator qëndron në pushtet nga lloje të ndryshme mbështetjeje si nga jashtë (nga shtetet e jashtme) ashtu edhe nga brenda (përfitues apo kokëmish vendës). Identifikoni dhe prishni këto trarë mbështetës.
Mbështetja e jashtme vjen ndër të tjera në formën e miratimit diplomatik, ndihmës nga jashtë, kredive nga firmat ndërkombëtare.
Ndër mbështetjen e brendshme gjejmë:
Institucionet kryesore si aparati shtetëror, forcat e sigurisë dhe gjykatat janë të mbushura me mbështetës të diktatorit. Depolitizoni këto institucione.
Merrni kontrollin e medias. Krijimi i stacioneve radio pirate në vendet fqinje. Gjeni mënyra për të shmangur censurat e qeverisë, bllokadat. Promovoni mesazhin e opozitës në postera, trakte etj.
Për të hequr kontrollin e mediave prej tyre; përdorni kushtetutën e tyre. Në kushtetutën e shumicës së regjimeve despotike garantohet liria e fjalës, liria e shtypit dhe e drejta për t’u mbledhur në kuvende.
Dobësia e një diktatori shfrytëzohet duke përhapur (shpërndarë) forcat e tij policore (ushtarake) gjeografikisht. Pra, për të demonstruar njëkohësisht në të gjitha qytetet dhe katundet. Mbyllni aparatin shtetëror dhe çdo regjim ushtarak do të shembet. Ata nuk kanë ushtarë të mjaftueshëm për të zëvendësuar nëpunësit civilë në mbarë vendin. Ne e pamë këtë strategji në Tunis dhe Egjipt kur protestat në rrugë erdhën njëkohësisht në shumë qytete dhe fshatra në të gjithë vendin.
Hosni Mubarak në Egjipt u shty mënjanë dhe ranë edhe më shumë të tjerë. Presidentit egjiptian në fund iu desh të dorëzohej para kërkesave të popullit.
***
Pas revolucionit
Megjithatë, heqja qafe e një diktatori nuk krijon menjëherë një shoqëri të lirë; është vetëm hapi i parë. Diktatura – një sistem i kontrolluar qeverisjeje – duhet gjithashtu të shpërbëhet. Shpërbërja e një diktature kërkon reforma në shumë fusha dhe në këtë renditje:
- Reformat intelektuale (liria e fjalës, liria e shtypit).
- Reforma politike (pluralizëm demokratik, zgjedhje të lira dhe të ndershme).
- Reforma kushtetuese (kufizimi i pushtetit ekzekutiv).
- Reforma institucionale (Gjykata të pavarura, komisione zgjedhore, aparate shtetërore efektive, forca të armatosura neutrale dhe profesionale)
- Reformat ekonomike ose liberalizimi (tregjet e lira, tregtia e lirë).
***
Afrikës së Jugut iu deshën tre vjet për të bërë kalimin nga një aparteid në një sistem qeverisjeje demokratike dhe SHBA-së iu deshën 13 vjet nga pavarësia (1776) në sundimin e plotë demokratik (1789).
Faza vendimtare është reforma institucionale. Institucionet kryesore duhet të pastrojnë gardën e vjetër – aleatët e diktatorit të rrëzuar. Në shumë vende ndodhën pengesa në revolucion, sepse procesi i reformave ishte jashtë rregullit ose krejtësisht i rastësishëm.
Më shkatërruese për Afrikën ishte shtytja për çlirimin ekonomik përpara çdo lloj reforme tjetër. Vendet afrikane që i dhanë përparësi çlirimit ekonomik, përfundimisht dështuan politikisht dhe u shpërbënë: Burkina Faso, Egjipti, Bregu i Fildishtë, Kenia, Libia, Madagaskari, Tunizi dhe Zimbabve. Kina tani përballet me këtë dilemë. Nëse hap hapësirën e saj politike, Partia Komuniste do të fshihet; nëse nuk ndodh, Kina mund të shpërbëhet si Bashkimi Sovjetik i vjetër.
Fillimi me lirinë intelektuale është i nevojshëm sepse është fakt që reformat duhet të vijnë nga brenda – të bëra nga vetë njerëzit (vendësit), jo nga shtetet perëndimore apo institucionet financiare.
***
Nëse Qeveria e Kosovës megjithatë lejon themelimin e Asociacionit Serbo-sllav në Kosovën “e lirë dhe sovrane” vetëm me kusht që të ndryshohet emri, kjo do të thotë “I njëjti pleh, paketim i ndryshëm”.
Diktatori i Shqipërisë, Rama, është një kuisling shumë i rrezikshëm për ekzistencën e Vendit dhe Kombit tonë. Një ish qenie njerëzore që ka kaluar në shpërbërje totale.
PS: Askush nuk mund t’ju bëjë të ndiheni inferiorë dhe budallenj pa pëlqimin tuaj.
_____
- Aurel Dasareti, USA, është ekspert i shkencave ushtarake-psikologjike
