Abedin Sutaj (ODYSHE), Vjenë
* Per ma shume qyrni ne Librin Msheftesit e Gojes (etimologji, guha Shype dhe kuptimi i fjaleve t’saj, si dhe ne librin Emnat e Zotave, Veneve e Njerzve ( kuptimi i tyne nShqipe-etimologji)
N’koft se nisni me i kuptu toponimet e emnat e njerzve pej shqipes ne krejt ate pjes qe emnohet Iliri, kurr skini me mujt, por ne ate pjese qe quhej Dorian/Darian/Dardan krejt e leht asht. Dardanet, ma sakt Dorianet ishin 2200 vjet para Ilireve ne Ballkan
Gegnishtja e ashtuqujtun e t’folmes t’veriut te Shqiperis (mrena kufijve t’saj politik) nuk asht Gegnishte burimore, por forme kalimtare nermjet Jugut dhe Kosoves, si e folme me madhe. E folmja e ashtuqujtun verilindore, e Kosoves, asht e folme burimore jo veq e ni dialekti por edhe e krejt Shqipes. Ajo e ka burimin sot ne Kosove, e ma perpara ne Dardani, ne shtrimje ne Jug te Rumanis se sotme dhe Veriperendimit te Bullgaris, me djep ne Serbin tu e perfshi hapesinen pej matan Danubit, e dej ne Puke e Mirdit.
Guha e sotme Shqipe nuk ka prejardhje nga Ilirishtja si term i perdorun teper vone ne kuptimin kohore te Historis, por ka prejardhje Dardan, te cilet asnihere nuk ishin fis, por grumuj fisesh me ni shtrimje te jashtezakonshme pej 200 mij kilometra katrore.
Dardanet ne kohen e lasht ishin t’njohun me emnin Darian ose Daria, por edhe Dor ose Dorjan. Si vertetim kemi;
1) Emni Dardan dhe Dorian perputhen; me kohen e shfaqjes se Shqipes, kjo hetohet ne baze te toponimeve te cilat i gjajm rreth 3000 vjet para Krishtit.
2) Dorianet erdhen n’Ballkane nga te dy anet e Danubit diku ndërmjet Hungaris dhe Rumanis t’sotme; n’pjesen e sotme afersisht rreth 5000 vjet ma përpara. Pra, rreth viteve 5200-4800 me pare, ni perputhje e plot me shfaqjen e toponimeve te Shqipes n’ket hapesine, por edhe me analizat gjenetike t’gjetuna neper vorret e ksaj kohe.
3) Dardanet, ma sakt Dorianet jan shum ma t’lasht n’histori sesa emni Ilir, te cilet ishin ni perzimje, Doriano_Kelte dhe protoKelte, si metje e ni protoEvropianishtes.
Iliret jan shum t’vonshem n’Ballkan ne histori.
4) Gjetjet ne Rumanin e e jugut dëshmojnë; se ajo pjese ishte e banume me Dardan, kjo vërtetohet me emnat e Perenive, te cilet i gjejm tek Dardant. Kta e vertetojn gjetjet arkologjike ne Rumani, atehere te njohur me emnin DAR_et, i cili ishin shkurtim i emnit DARDAN si DOR ose DAR:
Dardanet dhe gjuha shqipe sot ka lidhje te ngusht me DORIANET dhe ska asni elemnete te forte me ILIRET. Iliret ishin popuj qe kishin shkrimje dhe bashkim protokelt, kelt dhe Dorian. Pra ishin ni brez kalimtare nermjet protoShqipes dhe gjuheve Kelte.
5) Ilira ishte me shum njesi Admistrative e cila u be e famshme ne kohen Romake, prej nga u quajt nje tansi e popujve te shumt me te cilet kishin afri n’besime, e me ket edhe ritualet e vorrosjeve.
6) popujt e shumt qe e maronin Ilirin ishin fise protoShqiptare (Doriane) por edhe Kelte e ProtoKelte, qe kishin formua ni shkrimje te qasisoj, qe me vone per shkak te zonave Malore u ba si tansi, e cila kurr nuk ishte krejtesisht e ni race ose ni gjuhe.
7) Elemntet Dariane (ose Doriane, Dardane) kishin shtrimje dej ne mesin e Bosnjes Qendrore, dhe deri ngat brigjeve Ligurve. por jo ma larg, megjithese perzgat kohes ky element tkurrej ne menyre te shpejt. Kete e theksojn edhe shkrimet e filozofeve Grek te cilet ne shek 2 para Krishtit, shkruani; se vetem Dardanet kan met te panryshum nga popujt Ilir.
Fiset ose 12 fiset e njohun ne Kosove paraqesin 100% pjesen e popullit Gegnishfoles te Kosoves, dhe 12 fise ne Shqiperi, sidomos miDri dej ne Puke paraqesin shkumje te vonshme ne ato vene si pasoj e largimit masive te Dardaneve nepershekuj nga shtymjet Kelte , e shum me vone atyne Sllave.
9) Daket jan damje e Dorianeve, por, kan pak, shum pak lidhje me Thraket t’cillet rreth viteve 700-1000 para Krishtit, thjesht ardhje nga Azia e vogel dhe nga brigjet e Detit te zi. Dyndje e shkaktume nga msymjet e popujve e reja te popujve te shumt indoEvropian.
Shqipja ka lidhje te drejtperdrejt me Dorianishten,
10) Krejt, bash krejt; emnimet e lashta dhe toponimet e lashta t’ pershkrme si vendbanime Doriane jane me baze shqipe, perkatesisht t’gegnishte t’ Kosoves, si rraj e shqipes, dikur me baze ne hapesiren e Serbis se sotme
Dorianet kishin trashegu ni guh e dalun nga popujt protoEvropian te Evropes Qendrore, e krijume ne kohen kur kontinenti Evropian ish e marume nga grupe njerzish qe kryesisht gjahtar, te cilet kishin shtrimje te madhe , afersisht homogjene, e krijume nga nrrimi i shpejt e i shpesht i venbanimeve, ashtu si beduinet, e cila me ardhjen e Kelteve (2200 vjete para Krishtit) u krijua filluan te qenderzoheshin paraberthamat e gjuheve te sotme.
No Ro)
Emni Dardan munet me kan me i ri sesa Dorian, por edhe anasjellta
1) emen i cili mund te jet kriju si te DAN pej Darve
2) DAR/DOR munet me kan shkurtes e emenit Dardan
te dyjat kan baze nguhe dhe ne shenimet e lashta historike.
3) greket e lasht jane pjese ballkanit rreth 700 vjet para Krishtit dhe ata nxunen ven nga brigjet e Azis ne Ballkan rreth 500 vjet para Krishtit per shkak te msymjeve Indoevropiane-Perse.
4) Lufta e Peloponezit ish ne te vertete lufta e Dardanve me ardhjet e reja nga Azia
Gjetjet e shenimet historike deshmojn se Dorjanet afersisht vinin nga Dardania perkateisht Kosova dhe Serbia e sotme
5) Dardanet përkatësisht Dorianet lidhen shum mire me shtratin e Pellazgeve e cila nuk shtihej ne Azi e as Jug po sipas Paul Kreschmerit vinin nga Pjesa e Hungaris e te cilët u nun me venbanime ne hapësirën e Serbis, Kosoves, Maqedonis dhe Bullagris por jo ma larg se ne Pirinejet e Bullgaris.
6) nkoft se nisni me i kuptu toponimet e emnat e njerzve pej shqipes ne krejt ate pjes qe emnohet Iliri, kurr skini me mujt, por ne ate pjese qe quhej Dardani krejt e leht asht. Dardanet, ma sakt Dorianet ishin 2200 vjet para Ilireve ne Ballkan
7) e folmja e jugut eshte e krijuar kryesisht nga ardhjet e Vllaheve dhe Arumunve ne Shqiperi, si dhe shume me perpara nga ndikimet e lashta greke. E folmja e tashme e Jugut nuk ka vjersi me shume se 1000 vjet, pra pas pushtimeve Bullgare dhe ardhjeve Vllahe dhe Arumune, ku paraqitet edhe sot pjesa me e perzier gjenetike e Shqiptareve, me perzimje te vonshme me gjenet sllaveve te jugut po ashtu,…
Gjenetikisht Shqiptaret e Veriut perm(b)i Dri jane perzimje gjenetike me largesi kohore para 4000 vjete dhe paraqitet si elementi me i paster gjenetik Shqiptar
