Sinan Kastrati, Suedi
Kur mendova se e kreva me Hysni Gashin, e pash se përsëri diçka mungonte. Fillova ti shikoj publikimet e fundit për Hysniun, gjithësejt 11 por prap nuk e gjeta askund ate që më duhej.
Ishte i pari shkrim që e kisha shkruajt, dy ditë pasi kishte vdekur Hysni Gashi, më 14 dhjetor 2020 por kishte humbur sikur me e pas n`shu toka (pop.)
Po i rikujtoj edhe njëherë ato ditë dhjetori.
I shkruajta Burimit, djalit të madh të profesorit që punon e jeton në Gjermani:
-Burim, a din gjë për gjendjen shëndetësore të profesorit? (13 dhjetor 2020, padreke, 16:39)
-E pa ndryshuar por me shpresë!! Flm Sinan për interesim! (ora 16:46)
14 dhjetor 2020, 07:05
Sinan, Profesori na la sot. Të shpreh ngushllime dhe faleminderit për interesimin e vazhdueshëm!
-Burim, ngushllime !
Jam shume i prekur por kjo eshte jeta !
Mos u merzit-ni ! (08:22)
Letrat e mia dhe Burimit, 13 e 14 dhjetor 2020
14 dhjetor 2020, ne mbremje në orën 19:25 i shkruajta Valbonës, vajzës së profesorit:
-Valbone, ngushllime për babën !
Ish nxenesi i prof. Hysni Gashit,
Sinan Kastrati, Suedi
-Faleminderit Sinan (19:39)
Ngushllime dhe juve se ju ka dashtee dhe respektuar shumë (19:41)
Titujt që i kisha publikua por që mungonte i pari, ai i 14 dhjetorit 2020, ”Vdiq profesori Hysni Gashi, arsimdashësi dhe rilindasi i Llapushës”
Letrat me Dr. Kyshtrimin, mjek, djalin e profesorit, 13 e 14 dhjetor 2020
”Për ish nxënësin e Panorcit, profesorin Hysni Gashi dhe mësuesit/et në Malmö”, 20 Mars 2023
”Profesor Hysni Gashi, ishte i veçantë, nuk kishte tjetër si ai”, 20 Mars 2023
”Të fshehtat* që (nuk) i mori me vete profesor Hysni Gashi”,22 Mars 2023
”Hysniu i vogël e profesori i madh”, 28 Mars 2023
”Hysni Gashi i vogël, jetimi, bariu e rrogëtari”, 29 Mars 2023
”Hysniu nuk ndalet, vazhdon betejat e luftën për shkollim, jetë e Kosovë të lirë”, 29 Mars 2023
”Hysniu si student në Beograd”,30 Mars 2023
”Kthimi i dytë i Hysni Gashit në Prizren dhe kthimi i Skënderbeut në Krujë”, 31 Mars 2023
”Pse e krahasova kthimin e profesor Hysni Gashit në Prizren me kthimin e Skënderbeut në Krujë?”, 1 Prill 2023
”Edhe çka mbet pa u thënë për profesor Hysni Gashin”, 3 Prill 2023
”Në vend të përfundimit: disa fjalë, letra përshëndetëse e falënderime”, 4 Prill 2023
Duke shikua edhe njëherë kujtimet për profesorin që i kisha publikua që nga 20 marsi e deri më 4 prill (2023), a mos është ”fshehur” nëpër at grumbull fletësh, kot nuk mund ta gjëja shkrimin e parë për profesorin dhe mu dasht ti hyje Arkivës time, sepse nga pakujdesia dhe mungesa e njohurive që kam me komjuter, kur e kisha bërë gati për (ri)botim shkrimin ”Vdiq profesori Hysni Gashi, arsimdashësi dhe rilindasi i Llapushës”, më kishin humbur të gjithat. Desha s`deshta, i hyra punës prej fillimit sepse, unë nuk dorëzohem. Hapa defterët e Arkivës dhe e gjeta Hysniun. U gëzova dhe më shkoi mendja te shprehja, thënia e njohur e Arkimedit ”Eureka” *)
Ky është shkrimi që më kishte humbur e tash po iu bashkangjes të tjerave shkrime.
Kishin kaluar më shumë se dy javë që nuk më merrte në telefon profesor Hysniu e as nuk më shkruante Nakija, gruaja e profesorit. Rrija me vesh në krah se e dija se ishin infektuar me sëmundjen e Koronavirusit, Pandemi 19, që ishte një murtajë e dytë por që nuk besoja se do ta marr profesorin tim pa u takuar edhe njëherë me mua.
Nuk kishte pushim veror, vjetor a ndonjë udhtim tjetër në Kosovë e të mos shkoja ta takoja profesorin e dashur, Hysni Gashin i cili banonte me një shtëpi, të ndërtuar për mrekulli në vitet e pas çlirimit, menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore (1950-960-ta)
Sot djali i madh i profesorit, Burimi nga gjermani më kishte shkruajt:
”Sinan, profesori na la sot. Të shpreh ngushllime ty dhe faleminderit për interesim të vazhdueshëm”!
Nuk arrita ti shkruaj Valbonës, qikës së vetme të profesorit e as Kushtrimit e Arbenit, djemëve të Hysni Gashit por mora lapsin dhe fletoren e fillova ta kujtoj e ta kaj Hysni Gashin- Toskën.
Pershendetje Sinan, si jeni si e ke familjen? Profesir Hysniu është i sëmuë, është në mjekim intenziv. Gjendja e profesorit është e rëndë
Kushtrim, faleminderit që u lajmërove !
Ty të deshiroj fat e të mira në jetë e prof. shërim të shpejtë !
Sinani, Suedi (13 dhjetor 2020)
Kushtrim, Burimi më shkruajti dhe më tregoj se vdiq profesori, ngushllime !
Jam shumë i prekur por kjo ¨shtë jeta !
Mos u merzit-ni ! (14 dhjetor 2020)
Faleminderit për ngushëllime! Paçi shëndet dhe mërzi mos paçi!
Flm. paç shëndet dhe gjitha të mirat! (15 dhjetor 2020)
Kush është profesor Hysniu?
Nuk e kam ndërmend të shkruaj ”biografinë” profesorit e as ”libër” monografik për Hysniun por dua vetëm të tregoj shkurt ato që më tregonte profesorit gjatë ndejave që kishim në ndejat e takimet e shpeshta që unë shkoja te ai, në Rahovec, në Fushë Kosovë dhe në Prishtine.
Profesori më tregonte se kishte pasur një fëmijëri plot me vuajtje e varfëri të skajshme që nuk e kam ditur kur isha nxënës i profesorit sepse ai nuk e kishte zakon të ankohej. Qysh si fëmi kishte punua si rrogtar ku i kishte ruajt bagëtitë e zotnive të shumtë nëpër katunde të Hasit e Tropojës- Malësisë së Gjakovës dhe në mbrëmje, kur bagëtnë i kthente nga kullosat e i mbyllte në ahur e vathe (verës), ai iu shërbente zotnijëve në odë dhe mysafirëve të zotnive.
Por Hysniu i vogël nuk ishte dorëzua para sëmundjes e armikut të quajtur (fukarallak) fukarallëk por kishte vazhdua studimet në shkollat e kohës … edhe pa Abetare e fletore e pa mësues e për ti kryer studimet në Fakultetin Filozofik, degën e Historisë në Beograd e Shkup.
Atje kishte pasur ”shokë” të studimeve student që i dërgonte pushteti komunist i kohës por ky rrinte larg tyre. Nuk ndodhte që të fliste për ata por shihej se asnjëherë nuk ishte pajtua me ata studentë, dmth me veglat që i shërbenin pushtetit.
Shok (klase e?) të studimeve e kishte pasur edhe Adem Demaçin, Zekeria Canën, Rexhep Zogajn (ish drejtorin gjeneral të Rilindjes et.) me të cilin/ët edhe pas burgut ishin takua disa herë.
Profesori pas përfundimit të studimeve për Histori, profesion të cilin e deshi dhe punoi më mirë se çdo kush tjetër, më mirë se çdo zanat tjetër dhe çdo zanatqi tjetër kudo dhe kurdoherë.
Profesor Hysniu punoi me ditarë në dorë gjatë gjithë jetës, në Prizren, Rahovec, në paralelet e ndara të Gjimnazit ”Ramiz Sadiku” të Rahovecit, në Ratofc e në Malishevë deri pakë para pensionimit kur shpërngulet në fillim në Fushë Kosovë e tash, në Prishtinë, ku e gjeti edhe vdekja.
Ishte viti 1970 (viti shkollor 1970/1971) kur u hapën klasët para të Gjimnazit në Malishevë. Pata fatin që edhe unë isha Gjenerata e Parë, dhe vërtetë ishim e E PARA e profesor të historisë e patëm Hysni Gashin.
Profesorët e gjimnazit Ramiz Sadiku, të gjithë nga Rahoveci, me keqardhje e them, por jo të gjithë dëshironin të vinin në Malishevë, Malisheve dikur qendër komunale e tash një qendër e varfër lokaliteti nën adminrtimin e pushtetit të Rahovecit.
Ata ”profesor” nga Rahoveci në Malishevë, i voziste me një gazikë Qazim Sharku, një i afërm i Hasan Sharkut, drejtor e cili ”vrajke e kthellte” në Rahovec. Ai mbante një thupër të trashë në dorë, sikur dirigjent (”korife”) dhe kënd do që e gjente në koridorin e shkollës, edhe profesorëve iu bërtiste ”Gomar”, ku ke mësim … ?
I vetmi profesor që vinte me dëshirë dhe me plot gëzim na shpjegonte për kohët e vjetra, për njehsimin e kohës, se si plakat shqiptare e kanë matë kohën kur iu kanë lind fëmijët e kur lopët kanë pas me pjell, ”6 javë para Shëngjergji”, (Shën Gjergji festë e mormotit, në çdo 6 maj), Lamitë (të korruarat e grurit- Korrik), (Shmitri) Shën Mitri (në çdo 8 nëntor, në çdo vit, sikurse edhe Shën Gjergji, që është në çdo 6 maj, çdo vit). Ishte Hysniu, i pari që shpjegoi ”çka është Historia”? Nga Hysniu mësuam proverbat e vjetër latin ”Historia magistra…. ”, ”Hanibale ante portas”, ”Homo hominus llupus est” etj.
Ishte Profesor Gashi ai i cili na edukoi ta duam atdheun, na frymzoi e na nxiti që ti vazhdojmë mësimet sepse vetëm shkolla, mesimi e dituria e mundin skamjen, mjerimin e ni hapin dyert e dritaret për zhvillim të përgjithshëm nga varfëria, skamja drejt lirisë.
Orët e mësimit në lëndën e historisë me profesor Gashin ishin orë diturie, edukate. Ai në klasë ishte një aktor, në orën e mësimit, ishte valltar e plak e plak odash. Zëri i tij, sipas nevojës ngritej e ulej saqë, ne nxënësit e afronim veshin duke dashur ta dëgjojmë çdo fjalë, sepse ky ishte qëllimi i profesorit, që vëmendjen tonë ta mbaj te mesimi duke e ngrit e ulëd zërin.
Ishte profesor Gashi, që në kohën e Amandamentev për Ndryshimet Kushtetuese, të vitit 1974 para të gjithë nxënsëve e profesorëve në oborrin e shkollës, ku të gjithë nxënësit ishim rreshtua, na tregoi s çka janë ato ndryshime kushtetuese, që edhe Kosova duhej të ishte e barabartë me njësitë (lexo: republikat e tjera ish jugosllave) e shqiptarët duhet të ishin ata që ishin, kombe e jo kombësi e pakicë kombëtare. Ai ani pse punonte, e kishte të ndaluar të fliste para nxënësve sepse ndiqej nga UDB-ja dhe për ketë e dishim të gjithë nxënësit por ai nuk ndalej sepse ishte misioni i tij prej profesorit të historisë që mos ti ik asnjë ngjarjeje me rëndësi e interes kombëtar shqiptar, që nga koha e Skënderbeut.
Orët e mësimit të historisë, ishin të pakta (3 orë në javë nëse nuk kam harrua, nga 40 minuta) por profesori i vazhdonte, kur kishte orët e fundit edhe nga 5 e 10 min. derisa vinin ”profesorët” tjerë nga Rahoveci që e thirrnin, sepse atyre nuk iu rrihej në Malishevë. Ne e përcillnim derisa profesori hypte në gazikë dhe ne ate e ai neve na përshëndeste me dorë e me krye.
E thirrnim TOSKË sepse e fliste gjuhën më pastër se të gjithë.
Profesor Gashi për nxënësit e ish gjimnazit të Malishevës, ishte prind i dytë.
Emri i Hysni Gashit nuk do të harrohet te nxënësit e gjeneratës së parë, të dytë e të tretë por gjimnazin na mbyllën politikanët dhe pushtetarët e Rahovecit e profesorin, nuk kishte çka të bënte, ishte i pafuqishëm që fjala e Hysniut të dëgjohet e të mos mbyleshin por të hapeshin edhe paralele tjera në Malishevë. Dhe profesori një mbrëmje kur shkova ta shihja në Fushë Kosovë, se i kishte vdekur baba, Selimi më tha:
-Sinan, më nuk munda të punoj në Rahovec. Nxësnësit më të dobët u bënë kolegë të mi …..
Letra me profesorin nuk kam shumë sepse, nuk shihte të shkruante por flisnin njëherë në javë nga 30 3 40 min.
Eh profesor, profesor na ike pa na lyp hallalin por ti do të mbetesh në zemrat tona e emri, yt nuk do të harrohet te krahina jonë- Llapusha dhe Podrimja.
Profesor, lamtumirë!
Nga ballina e Revistës Drini ”Vdiq profesor Gashi, arsimdashësi dhe rilindasi i Llapushës”, 14 dhjetor 2020
Profesor, dua të vije te varri yt me një tufë lule nga malet tona, të Tyrjakës e të Zagtriqit, ti them dy tre fjalë e ti derdh dy tre pika lot në dheun e njomë të varrit.
- S. Kuvendi Komunal i Malishevës, sa më më kujtohet mua, më ka thënë vetë profesori ”se ka marrë një iniciative me e shkruajt një libër monografik për punën e madhe që ka bërë Profesor Gashi. Libri për shkaqe të njohura nuk u shkrua por, do të ishte mirë që Malisheva, udhëheqja e saj dhe vetë Ragipi (Ragip Begaj) që ishte nxënës i profesor Gashit, të gjejnë një parashkollë, shkollë, shtëpi kulture a bibliotekë e ta nderojnë shkollën me emrin e Hysni Gashit. Të gjithë kryetarët e Komunës së Malishevës, Jakup Kastrati, Gani Krasniqi, Ragip Begaj … ishin edhe nxënës të Hysniut. Ata kryetarë ishin të gjithë të gjeneratës së parë, 1970/1971, e ish shokë klase me mua.
Sinan Kastrati, Suedi
Malmö,14 dhjetor 2020
(e ribotoj, më 8 prill 2023)
*) Eureka (Heureka (Εὕρηκα)
Eureka
Eureka (greqishtja e lashtë: εὕρηκα) është një ndërthurje që përdoret për të festuar një zbulim ose shpikje. Është një transliterim i një pasthirrme që i atribuohet matematikanit dhe shpikësit të lashtë grek Arkimedit.
Etimologjia
“Eureka” vjen nga fjala greke e lashtë εὕρηκα heúrēka, që do të thotë “e kam gjetur (atë)”, e cila është veta e parë njëjës dëftore e përsosur e foljes εὑρίσκω heurískō “gjej”.[1] Ajo është e lidhur ngushtë me heuristikën, e cila i referohet teknikave të bazuara në përvojë për zgjidhjen e problemeve, të mësuarit dhe zbulimin.
https://sq.wikipedia.org/wiki/Eureka
Heureka (Εὕρηκα, ofta transkriberat eureka; uttal: /ˈhɛvrɛka/ är grekiska och betyder “Jag har funnit (det)”. Enligt Vitruvius skall Arkimedes ha sagt detta när han kom på hur han skulle mäta volymen på ett oregelbundet format föremål (snarare än Arkimedes princip). (sued.)
