Llogaritari megaloman Timo Mërkuri, me pretendimin e enciklopedistit, përpiqet të justifikojë mashtrimet e Vasil Toles për prejardhjen e polifonisë shqipare prej sirenave: “Sirenat nuk kanë pasaportë”. Me sa duket megalomani Mërkuri, që pretendon për një kulturë të thelluar, nuk e ka lexuar padronin e tij shpirtëror, Vasil Tole, i cili e ka njohur pashaportizimin e sirenave në Greqi: “Në mitologjinë e lashtë greke sirenat paraqiteshin gjysmë gra, gjësmë zogj.” (Vasil S. Tole, Odiseja dhe sirenat… f. 10) Këtë konstatim të akademikut Tole, (sirenat si pjesë e mitologjisë greke) e kanë legjitimuar dhjetra botime në Greqi, veçanërisht Fjalori i Mitologjisë Greke. Timo Mërkuri e di mirë se sirenat e kanë pasaportën greke, por pretendimi për “kudogjendjen e sirenave”, i duhet për t’u dhënë sirenave legjitimitetin shqiptar, pretendim i padrorit Tole: “Ne i përmbahemi idesë, se vendndodhjen e sirenave mund ta lokalizojmë pranë brigjeve të sotme shqiptare. Sikundër shihet, Tole i vendos sirenat në Epir, pranë brigjeve të Shqipërisë, territor ku ka vendosur edhe kufirin greko-shqiptar: “Ende sot pika e kufirit mes Shqipërisë dhe Greqisë, mbart togfjalëshin kuptimplotë “Qafa e Botës”, ku shtrihet Shqipëria e Jugut…
Gabimi i Vasil Toles është shumë i rëndë, ndonse pranon për hershmëri të studimit të tij “isopolifonik” epokat antike, ai i vendos sirenat dhe kufirin shtetëror me Greqinë në Shqipërinë politike, por kufiri shqiptaro-grek, nuk shtrihet në “Qafë Botë”, sikundër pretendon Vasil Tole, shtrihet në Prevezë. Pse kjo mospërputhje e hershmërisë antike në kohë, të studimit “isopolifonik” me territoret gjeografike ku mbështetet studimi?! Kujt duhet t’i përkas koha antike që Vasil Tole kërkon të studiojë polifoninë shqiptare? “Iliada” dhe “Odisea”, përbëjnë burimin e parë historik, monumentin e parë të shkruar, i cili përshkon aktet e trimërisë së parahelenëve në këtë epokë”. (Vasil S. Tole, Odisea dhe sirenat…f. 65) Përse Tole ka preferuar parahelenët dhe jo parailirët?
Vasil Toles dhe mercenarëve të tij, u intereson kufiri tokësor në “Qafë Botë”, për ta prezantuar territorin matanë “Qafë Botës si Greqi. Për këtë diversion, Vasil Tole përdor si mbështetje krahinën e Sulit: “…ky territor i nëntokës, ku gjenden sipas Homerit kori i sirenave vajtore… mbitoka e tij e ruan ende sot, një ndër të vetmet tradita shumëzërëshe më origjinale të trashëgimisë shpirtërore botërore: vajtimin iso-polifonik dhe iso-polifoninë në tërësi”. (V.S. Tole, Pse qajnë kuajt e Akilit…f. 53)
Shihet qartë tentativa diversioniste e Vasil Toles, për ta konsideruar krahinën e Sulit dhe tërë Çamërinë si territor grek, e bashkë me këtë tërë Epirin. Ndonse sirenat kanë pasaportën greke, përse duhen pranuar si banore të Sulit dhe Çamërisë? Martin Liku, 220 përpra do të shkruante: “Suliotët janë një farë e Çamërisë, njëra prej katër degëve të popullsisë shqiptare”. Edhe Pukëvili ka shkruar për këtë realitet: “Republika e Sulit rreth vitit 1660 përbëhej nga katër fshatra: Suli ose Kakosuli, Qafa, Avariko, Samoniva, fshatra këto me regjime të veçanta që ndiqnin traditat e lashta të shqiptarëve. Gjatë 40 vjetëve popullsia u shtua në shtatë fshatra të rinj…Tukididi thotë se epiriotët e mësuan gjuhën greke nga ambrasiotët që ishin fqinjë të tyre, provë kjo që dikur këta jetonin në Epir…”
Përkundër të vërtetës historike, Vasil Tole ka precizuar: “kulturë polifonike te grekët e Epirit” Sikundër shihet Epiri na qenkëka grek, edhe kultura polifonike na qenkërka greke, (!) sepse e tillë është futur në UNESCO, si kryevepër botërore. (!) Këtë na e vërtetoi studiuesi serioz dr. Zeno Jahaj në gazetën Panorama: “Polifonia greke “Carevan” ruhet vetëm në zonën e Epirit në Greqinë Veriperëndimore, e regjistruar në UNESCO në Listën përfaqësuese të Trashëgimisë Kulturore Jolëndore të njerëzimit”. (Panorama 17 maj 2023)
Për këtë polifoni të regjistruar në UNESCO si Kryevepër e Njerëzimit, studiuesi grek Nikos Dionisopulos më 6 tetor 1989, kumtoi në simpoziumin ballkanik të polifonisë organizuar në Tiranë: “Kushdo që studion këngën tradicionale greke, menjëherë e vërteton praninë e dy sistemeve të ndryshme muzikore. Të parin e hasim në Greqinë Kontinentale, në Steria, Epirius dhe Thesali…Për mendimin tim kjo është një polifoni primitive dhe rudimentale, një rast unik në një shumëllojshmëri të madhe melodish në këtë rajon. Në fund do të formulonim dy pyetje: A është rastësore që këto dy raste të polifonisë rudimentare në Karpathos, të lidhen me praninë e gajdes dhe ceremonisë së dasmës, dhe a janë këto, fenomene polifonike, apo janë dy raste pa implikime të mëtejshme si përjashtime më interesante të rregullës së monofonisë në muzikën lindore? (Kultura Popullore, nr 1, 1990, f. 94-96)
Ky realitet na bind, se Vasil Tole e ka futur polifoninë shqiptare në UNESCO si derivat të polifonisë greke! Për ta fshehur diversionin e “isopolifonisë”, Tole, te emisioni i Mustafa Nanos, mashtroi gjithë opinionin, se në UNESCO është futur “polifonia me iso”, por nga përkthimi anglisht fjala “iso” ka dalë përpara emrit”. Vasil S. Tole në librat shqip: “Odisea dhe sirenat, grishje drejt viseve isopolifonike të Epirit”, “Enciklopedia e isopolifonisë” dhe “Pse qajnë kuajt e Akilit”, në mënyrë konstatante e ka stampuar qindra herë termin “isopolifoni” dhe jo “polifoni me iso”, çka provon, se nuk ka influencuar anglishtja në evidentimin e “isopolifonisë” në UNESCO. Këtë justifikim të Vasil Toles, llogaritari batakçi, e nge në argument, por nuk shpjegon, se ku e gjeti emërtesën “isopolifoni” në librin e tij “Identiteti i iso-polifonisë” (Timo Mërkuri, “Identiteti Iso-polifonik”, Milosao 2018) dhe nuk përdori “Identiteti i polifonisë me iso”?
Timo Mërkurin e ka lënë koha mbrapa, sepse i përdor “orgumentet” nga “Fjalori muzikor, polifonia shqiptare”, ndërkohë që atë libër Vasil Tole e ka përmbysur me botimin e ri “Enciklopedia e isopolifonisë” (UEGEN 2007), të cilin është mirë ta lexojë Timo Mërkuri. Ky delirant, e fodul,l që i lejon vetes të futet edhe në debat shkencor me kompozitor e studiues kompetent, i fton muzikantët që e kanë denoncuar diversionin e Vasil Toles për isopolifoninë e sirenave greke: “të na provojnë thënien/shkruarjen e tezës së origjinës së këngës sonë nga kënga e sirenave, qoftë te librit studimor “Odiseja dhe Sirenat, grishje drejt viseve iso-polifonike të Epirit”.
Vidion e dosjes së UNESCO-s përgatitur nga Vasil Tole, e panë të ekspozuar në ekran, 70 intelektualë, në Hotel Rogner dhe mund ta shohin edhe qindra të tjerë. E dëgjuan edhe nga prof. dr. Aleksandër Peçi në analizën kritike të librit “Odisea dhe sirenat….”.
Megalomani Mërkuri kalon në gjendje patologjike: “Akuza se gjasme qënka sajuar origjina nga sirenat greke e këngës sonë “polifonike me iso” është artikuluar fillimisht nga z F. Çaushi dhe pas tij e kanë marë “në përdorim” edhe persona të tjerë. Në shkrimin e tij Çaushi shkruan: “Tole, duke injoruar krejt studiuesit shqiptarë që për 50 vjet hulumtim shkencor kanë propaganduar, se polifonia shqiptare e ka origjinën nga ky popull dhe nga ky truall, kryesisht në Labëri, ka ngulur tezën e kundërt, se polifonia shqiptare dhe ajo Labe e ka djepin tek sirenat greke”, por nuk jep asnjë referencë se te cili libër e në cilën faqe të tij e ka shkruar këtë. Sigurisht që na duhet ta pyesim z Çaushi edhe se cili studiues shqiptar ka “propoganduar se polifonia shqiptare e ka origjinën…në Labëri” dhe ku ka shkruar akademiku se kënga jonë me iso e ka origjinën te sirenat greke.”
Po ia përsërisim deliranitit Mërkuri, se polifoninë shqiptare si produkt të sirenave greke e ka dokumentuar vetë Tole: “ ”Në lidhje me këtë veçori tingullore të sirenave, na vjen mirë të pohojmë, se ka një përqasje me mendimet më të përhapura mbi veçoritë e zërave këngëtorë të iso-polifonisë së shqiptarëve“(Odiseu dhe siranat…f. 15) Për pseudoakademikun Tole ekzistojnë dy “isopolifoni” të ndryshme, isopolifonia e sirenve në Greqi dhe “isopolifonia” shqiptare, të cilat kanë përqasje mes tyre, ndonse në vende të ndryshme; sireant në Epirin e jugut dhe shqiptarët në Epirin e veriut.
Dinakëria Vasil Tole, e sfumon përqasjen dhe e kushtëzon polifoninë shqiptare në djepin e sirenave greke: “Lidhja e udhëtimit të Uliksti…se ai do të ballafaqohej me sirenat, është tjetër dëshmi e lidhjes që kanë Sirenat dhe kënga e tyre, me prejardhjen dhe shtratin e vërtetë të dukurisë së jashtëzakonshme muzikore të iso-polifonisë”.( Odiseu dhe sirenat …f.14)
Për ta vulosur “shpikjen” anormale, akademiku Tole e njeson këtë gjenezë edhe me polifoninë labe: ”Zëri i Sirenave ishte i veçantë për shkak të teksturës vajtimore iso-polifonike të tyre, veçori të cilën ende sot e gjejmë tek iso-polifonia labe, në ish trojet e Epirit të dikurshëm antik.”(Odisea dhe Sirenat… f.24-25) Sikundër shihet, zërin e sirenave antike e gjejmë edhe sot tek polifonia labe! Domethënë, sierenat labe e kanë kulturën e polifonisë nga kënga e sirenave greke! Si mund të mashrojë kaq hapur batakçiu Timo Mërkuri, se gjoja nuk e paska ditur se ku e ka shkruar Vasil Tole prejardhjen e këngës polifonike nga kënga e sirenave greke! Meqenëse Mërkuri e ka “enigmë”, se kush e ka thënë që polifonia labe vjen prej sirenave greke, po i kujtojmë prejardhjen e katër zërave të këngës polifonike shqiptare: “Nga vëzhgimi etimologjik i emrave të Sirenave, rezulton se Ligea është mbartëse e të qarit me dënesë, (me ligje, siç e themi ne e që lidhet aq ngushtë me vajtimin), Thelxipea është magjiplotë, Aglaopea e veçantë dhe Peisinoe e bindur. Mbështetur në një përqasje të këtyre veçorive etimologjike, duket se gjejmë në tiparet e tyre, tashmë si këngëtare, edhe një rreshtim strukturor të ngjajshëm me strukturën e vendosjes së zërave në iso-polifoninë popullore shqiptare. Më konkretisht të zërit të parë Marrësit si magjiplotë, II, Kthyesit si të veçantë dhe të zëriz të III, Isos, e cila s’është gjë tjetër veçse zëri i së bindurës Peisione.”(Odiseu dhe sirenat…f. 37.)
Më të qartë se kaq, Timo Mërkuri nuk do ta gjente shpjegimin e “isopolifonisë” prej sirenave greke! Muku i tij Vasil Tole ka vëzhguar në aspektin etimologjik emrat e sirenave dhe ka përcaktuar se të katër zërat e polifonisë shqiptare kanë ardhur prej sirenave greke! Duam ta pyesim: me sa zëra kanë kënduar sirenat z. Mërkuri? Në ç’llum dhe në ç’mercenarizëm je zhytur Timo Mërkuri!
Mërkuri dëshiron të dijë se cili studiues shqiptar ka “propoganduar se polifonia shqiptare e ka origjinë në Labëri. Këtë e studiuar babai i etnomuzikologjisë shqiptare prof. Ramadan Sokoli: “Polifonia jonë popullore në djepin e saj dhe në shtresimet e saj më të hershme, mund të duket si më e zhvilluar se në rrezatimet anësore. Nga kjo pikëpamje mund të mendohet se qendra e rrezatimeve të polifonisë sonë popullore është Labëria, aty ku kemi frakturat katërzërëshe, të cilat vijnë duke u pakësuar sa më shumë largohemi së andejmi”. (“Amza Letrare, 20 mars 2004, f.14)
Timo Mërkuri shqetësohet më shumë për Vasil Tolen, ndonse ai është ende gjallë, dhe nuk shqetësohet për autoktoninë e polifonisë shqiptare! Sipas megalomanit të dalldisur, shpirti i këngës tradicionale shqiptare dhe identiteti i saj, qëndron tek “isua” “Identiteti i iso-polifonik”, f. 10) Sipas këtij teoricieni, identiteti i polifonisë shqiptare nuk qëndron më në përmbajtjen epiko-heroiko-lirike, në melodikën dhe psikologjinë e këngës shqiptare, por në blegërimat që formojnë “iso-polifoninë”, “munguar” prej shekujsh në polifoninë shqiptare dhe në vitin 2005, me futjen në UNESCO të “isopolifonisë”, këngës shqiptare i “erdhi shpirti në vend”! Një marrëzi e tillë është më pak se padituri, sepse identitetet e kombit shqiptar, janë afirmuar qysh me krijimin e Shtetit të Arbërit, i cili në epokën e Rilindjes, fitoi tipare thelbësore, që përbënin kombin si: gjuha e përbashkët, territori i përbashkët, marrëdhëniet ekonomike të përbashkëta, faktori psikologjik dhe shpirtëror i përbashkët. Madje disa nga këto tipare thelbësore, kanë qenë pjesë e etnisë sonë qysh në antikitet.
Me këtë “Rosinant” të ngordhur, “Identitetin iso-polifonik”, megalomani Timo Mërkuri hidhet në veprim edhe kundër kompozitorëve, që kanë pasuruar fondin e artë të kulturës kombëtare dhe studjuesve të afirmuar. Mercenarët veprojnë dhe Tole bën sehir, si të ishte vërtet “kokë nga ato që ndrijnë për atdhe”(!) sikurse e ka konsideruar këtë mjeran, Timo Mërkuri. Të tilla hosana të diktuara, Mërkuri ia ka bërë edhe në gazetën “Telegraf”, 7 gusht 2014: ”Populli ynë duhet t’i jetë mirënjohës…birit të tij që ja prezantoi shkencërisht botës këtë pasuri të madhe, birit të tij me një emër të thjeshtë Vaso Tole”.Vetëm një karagjoz cirku bën hosana të tilla për atë që i ka tjetërsuar trashëgiminë shpirtërore popullit shqiptar. Është e lehtë të bësh autoritarin dhe t’u bësh pyetje të tjerëve, por çfarë provash na sjell Timo Mërkuri dhe Vasil Tole, për prejardhjen e “isopolifonisë” shqiptare prej sirenave greke? Nëse do të kishte qoftë edhe një studiues që do të hidhte “llum” mbi Vasil Tolen, fare qetësisht Tole, pa ndërsyer mercenarët e tij, mund të prononcohej vetë dhe të na sillte një sirenë për të kënduar “isopolifoninë” e tij, dhe ne do t’i sillnim 20 grupe polifonike që nga Delvina, Vlora, Skrapari Gramshi. Kërçova e deri në Dibër, ku këndohet dyzërëshi, për një koncert të përbashkët.
Ndoshta Timo Mërkuri do ta bind Vasil Tolen për të na sjellë një sirenë, ose do të shkojë vetë deri në Greqi, për të marrë sirenën “isopolifonike”, ndryshe Vasil Tole urgjentisht duhet të shkojë në UNESCO dhe ta ndryshojë emërtesën dhe gjenezën e polifonisë shqiptare prej këngës së sirenave. Ose Sirena të vijë në Akademinë e Shkencave dhe Ministrinë e Kulturës, ose ndryshimi në UNESCO, rrugë tjetër nuk ka. Vetëm kështu zgjidhet problemi dhe s’ka nevojë për lehjet e larove që bëhen mbrojtje e diversioneve të Vasil Toles. Shqiptarët nuk do ta pranojnë kurrë, se trashëgima e tyre shpirtërore është e prejardhur prej sirenave greke, pra prej një populli tjetër. Pikërisht këtij problemi kyç, i shmanget Timo Mërkuri dhe ushtron ndaj kompozitorit dhe muzikantëve të tjerë, presionin e rrugës, sepse kjo taktikë mjegullon diversionet e Toles.
Përkundër Vasil Toles që e prezanton Uliksin si etnitet grek, Prof. Çabej sqaron: “Në artikullin e tij “Gjendja e sotme e studimeve ilire”, Karl Keren, shënon se prehistoriani gjerman Carl Schuchardt shikon te Odiseu “Ilirinë e vërtetë”, sepse ky mbretëron mbi ishuj që janë të sferës ilire dhe dallohet “me urtësinë dhe e me gjakun e ftohët të tij” prej heronjve të tjerë të Iliadës: Gjithçka te Odiseu është detari, gjithçka lot në Mesdheun perëndimor, gjithçka është mënyrë jetese dhe legjendë ilire”.(Eqrem Çabej, Studime gjuhësore, Rilindja 1975, f. 100)
Megalomani i arithmetikës pranon të zhgarrëzyhet në llumin që e ka futur akademiku Vasil Tole dhe si mercenary ndërmer polemika shterpe për të goditur kritikuesit e Vasil Toles,
Studiuesi italian Lorenco Tardo, ka pohuar traditën e lashtë tek arbëreshët: “Meloditë liturgjike në kompleksin e tyre të përgjithshëm i përkasin mbarimit të shek XIV dhe fillimit të shek XV, sepse shqiptarët morën me vete… një traditë provinciale dhe arkaike, një traditë, që duke qenë ruajtur në 400-tën dhe 500–ën, rrjedh nga koha e bazilejve e ndofta nga një kohë edhe më e lashtë”( Lorenco Tardo, “L’antica melurgia bizantina” Grotta-ferrata, 1938 f. 111) Duke e çuar djepin e polifonisë në kohën e bazilejve shek IV-V të erës sonë, e ndofta edhe në një kohë më të lashtë, studiuesi italian i etnomuzikologjisë, e ka përjashtuar ngjajshmërinë me isonin e korit kishtar bizantin, spse isoni bizantin ka lindur disa shekuj pas këngës shqiptare. Përse duhet ta fuste Vasil Tole këtë element kompromentues për polifoninë shqiptare në UNESKO? A nuk kanë të drejtën studiues, muzikantë dhe qytetarë të thjeshtë t’i kontenstojnë këto veprime diversioniste të Vasil Toles? Kanë, se janë qytetarë të këtij populli, por nuk i lë megalomani dhe mercenari Timo Mërkuri me shokë.
Prof. Ramadan Sokoli qysh në Konferencën parë të Studimeve Albanologjike në nëntor 1962, e ka saktësuar: “Meqënëse në muzikologji mbizotëron mendimi se grekët dhe romakët e lashtë nuk këndonin këngë polifonike, është shtruar çështja nëse polifonia e siujdhesës ballkanike është me prejardhje të lashtë, e mbijetuar deri në kohën tonë, apo kemi të bëjmë me diçka të ardhur! Disa hulumtues e kanë kundruar polifoninë popullore të kësaj siujdhese, si rrjedhojë e ndikimit të liturgjisë bizantine, por ky hamendësim as është vërtetuar as është miratuar, madje është pohuar e kundërta: huazimet e liturgjisë kishtare nga traditat popullore”. Për këtë prof. Sokoli ka shkruar: “Polifonia popullore shqiptare, e cila shtjellohet në shkallë të gjymta pentatonike, nuk ka ndonjë lidhje morfologjike me literarurën bizantine, e cila shtjellohet në shkallë modale heptatonike. Vetë tiparet origjinale të polifonisë sonë dëshmojnë se është trashëgimi e një tradite të lashtë që ka lindur këtu në vend.”(Konferenca er parë Albanologjike, Tiranë 1965, f. 334)
Sikundër shihet, Debatet për prejardhjen e këngës polifonike nga muzika bizantine qenkan bërë qysh në vitet ’50-’60 dhe profesori e ka sqaruar përfundimisht problemin, përse Tole duhej ta shtrinte këtë problem, kur nuk ishte e domosdoshme, deri në UNESCO, sepse ajo trajton vlerat e kulturës së shqiptarëve dhe jo ngjajshmëritë e elementëve të saj të veçanta me kulturat e popujve fqinj? Kush ia kërkoi këtë ngjajshmëri të isos shqiptare me isonin bizantin, Vasil Toles?
Një studiues i huaj i referohet prof. Beniamin Krutës: “Një fakt i rendësishëm që e bën kompleks problemin e gjenezës së burdonit dhe ne të njëjtën kohë i vë një pikëpyetje ekzistencës së tij herët në këngën bizantine, është kënga polifonike e kishës ortodokse të arbëreshve të Italisë, e cila me gjithë lashtësinë e saj, nuk e njeh ison. Melurgjia liturgjike bizantine, të paktën deri në shek. e XIV, kohë në të cilën nisin emigrimet arbëresheve për në Itali, ne truallin jugor të Shqipërisë zhvillohet pa iso-n”. (B. Kruta 1991, 68-9)
Sikundër shihet, “iso” e polifonisë shqiptare nuk ka lidhje me “isonin” e korit kishtar bizantin. Përse u ngatërrua Vasil Tole, kur e kishte këtë pasuri shklencore nga profesorët e tij, sepse Beniam Kruta ka dhënë lëndën e etnomuzikologjisë në Institutin e Lartë të Arteve dhe ka marrë pjesë në 35 ekspedita studimore nga Kosova, Maqedonia e deri tek arbëreshët e Italisë.
Sokol Shupo, në përgjigjen që i ka dhënë Vasil Toles në vitin 2004, përmes studimit “Etnomuzikologjia shqiptare në udhëkryq”, shkruan: “Mund të besojmë, se pavarësisht nga shkrimi, koncepti i isonit është më i lashtë se sa shek IX. Bëhet fjalë për neumën që quhet ison dhe jo për praktikën e isonit…ngjajshmëria e termit ison me termin popullor iso, është fare e qartë dhe këtë gjë e kanë venë re të gjithë etnomuzikologët, por ngjajshëria e termit nuk do të thotë patjetër edhe ngjajshmëri e dukurisë, dhe këtë gjë e ka shpjeguar mirë B. Kruta. Të dy “tezat” e mësipërme të Z. Tole, fshehin poshtë tyre një të tretë – tezën që termi iso Shqipëri vjen e përdoret i filtruar përmes kulturës dhe gjuhës greke”. (Panorama, 4-5 maj 2023)
Iso e polifonisë shqiptare nuk ka asnjë lidhje me isonin e muzikës kishtare bizantine dhe nuk ishte e nevojshme që Vasil Tole ta nënvizonte këtë ngjajshmëri! Përse Vasil Tole nuk u mbështet tek studjuesit shqiptar për të përgatitur dosjen, por iu rerferua studiuesve të korit kishtar bizantin? Polifonia shqiptare është pasuri shpirtërore e tërë popullit shqipar dhe si e tillë ka fituar anonimatin. Askush nuk mund ta përvehtësojë dhe ta falsifikojë atë. Askush nuk e ka caktuar Vasil Tolen për ta falsifikuar dhe përvehtësuar këtë pasuri të shenjtë, për të bërë me të çfarë të dojë, sikur ta kishte pronë private, pavarësisht, se ai diti ta fshihte diversionin e tij kundër kulturës popullore shqiptare me bujën marramendëse të “Kryeveprës botërore”! Populli shqiptar donte ta gëzonte kulturën e tij si kryevepër botërore në vlerën e saj origjinale, si produkt i popullit shqiptar, jo si prodikt i sirenave greke. Edhe sa vjet do ta mashtrojë Vasil Tole popullin shqiptar?!
Sado që megalomani Timo Mërkuri përpiqet ta fshehi Tolen nga mëkati antikombëtar, atë e nxjerr zbuluar harta e “isopolifonisë” me shtrirjen deri në Shkumbin, botuar tek libri “Odisea dhe sirenat, grishje drejt viseve isopolifonike të Epirit”. Për këtë fakt, në një postim në WatsApp lexojmë: “Bejleri i Himarës dhe Bejleri i Akademisë së Shkencave, nxorën në shesh një zë shtrige që pickon polifoninë e këngës. Harta e Bejlerit është e njëjtë me atë të Vasil Toles…kufijtë e Vorio-Epirit…Alogjizma merimangash të një gjëmbaçi isopolifonik për dashurinë helenike”.
Përfshirja e “iso-polifonisë” greke deri në Shkumbin, në hartën e përpiluar nga akademiku Tole, dëshmon, se akademiku Tole është vënë në shërbim të politikave shoviniste! Populli është indjeshëm ndaj këtij problemi dhe sado që Vaso Tole të ndërsejë kundër studiuesve dhe muzikantëve taborët e tij prej mercenarësh, nuk ka për t’i mposhtur me fjalë rrugësh. Etnomuzikologu Siro Shituni për Tolen ka shkruar: “Ai erdhi me një varg deklaratash të tejskajshme, të cilat, janë, në radhë të parë, sa profesionalisht të gabuara, aq edhe moralisht të shëmtuara… mohues i tërë veprimtarisë kërkimoro-shkencore etnomuzikologjike të kryer nga studiuesit etnomuzikologë shqiptarë të mëparshëm, të vdekur ose të gjallë.”
Ajo që e prezanton Vasil Tolen me të vërtetë mediokër dhe nënvleftësues ndaj kulturës popullore të popullsisë së veriut është koncepti i tij antikombëtar: “Iso-polifonia jonë popullore duhet konsideruar ashtu siç është: një fenomen elitar i të menduarit muzikor shqiptar e më gjerë” (Folklori muzikor 1, f. 16) Për Vasil Tolen, krijimtaia shpirtërore e shqitarëve të Shqipërisë së Jugut që këndojnë “isopolifoninë” na qenka elitare, ndërsa krijimtaia shpirtërore e shqiptarëve të Shqipërisë së Veriut, që këndojnë monofoni, na qenka inferiore! Nisur nga teza e tij se ”isopolifonia” është krijimtari e sirenave greke, pra e popullit grek, për analogji na del se populi grek është elitar, ndërsa shqiptarët janë jo elitar! Në këtë llum ka përfunduar edhe megalomani Timo Mërkuri.
