Për mentalitetin e mosmirënjohjes ndaj mikut dhe atë të mirësjelljes ndaj armikut

Historia jonë është e mbushur me shembuj të mosmirënjohjes tonë ndaj atyre që na kanë bërë të mira dhe me shembuj të mirësjelljes ndaj atyre që na kanë bërë shumë të këqija.

Një pjesë e madhe e marrëzive që i kemi bërë gjatë historisë, lidhet me këta shembuj.

Ja një prej këtyre shembujve:

Në vitin 1915 ushtria e shpartalluar serbe, e ndjekur nga ushtritë austro-hungareze, po kalonte nëpër Shqipëri, që më pas të ngarkohej në anijet që prisnin në Durrës, për t’i dërguar në Greqi e Itali. Kjo ushtri e shpartalluar udhëhiqej ng Kral Petri dhe kryeministri i tij, Nikolla Pashiq. Në Tiranën e kontrolluar nga Esad Pashë Toptani, ata do të gjenin një mikpritje të plotë. Aq të sigurtë e ndjenin veten, saqë, siç tregojnë dëshmitarët e atyre ditëve, Kral Petri dhe Pashiqi dilnin e shëtisnin të lirë në tregun dhe sheshin e Tiranës.

Si ishte e mundur që dy njerëzit që kishin udhëhequr gjenocidin në Kosovë vetëm dy vite më parë, duke vrarë mbi 25 mijë shqiptarë, që kishin masakruar Lumën e Dibrën, që s’kishin lënë gur pa lëvizur për ta penguar krijimin e shtetit shqiptar, tani trajtoheshin kaq miqësisht jo vetëm nga policët esadistë, por edhe nga popullata?

Mendimi im është : kemi të bëjmë me kulturën e mosmirënjohjes ndaj atyre që na kanë bërë të mira dhe atë të mirësjelljes ndaj atyre që na kanë bërë shumë të këqija.

Por e keqja nuk përfundon këtu.

Serbët kishin sjell me vete qindra robër lufte austro-hungarezë, të kapur në betejat e Serbisë. Duke mos pasur mundësi t’i mbanin më tutje, ata do t’i linin të lirë rrugëve të Tiranës. Siç tregojnë dëshmitarët e atyre ditëve, shumica prej këtyre ushtarëve austro-hungarezë do të vdisnin nga uria, ngase askush nuk u ofronte as strehë dhe as ushqim. Vetëm rreth 20 prej tyre do t’i mbijetonin vdekjes mizore nga mungesa e ushqimit.

Prapë : Si ishte e mundur të trajtoheshin në këtë mënyrë këta ushtarë, të cilët i takonin një shteti që kishte dhënë kontributin kryesor për pavarësinë e Shqipërisë?

Edhe në këtë pyetje të dytë, vlen përgjigja e dhënë në pyetjen e parë.

Dhe e keqja nuk soset me këta dy shembuj.

Gjatë qëndrimit mbi dyvjeçar në Shqipëri, ushtria austro-hungareze ishte shquar për sjellje të mirë ndaj popullatës shqiptare. Si asnjë ushtri tjetër e huaj. Kishte ndërtuar rrugë, rrjet hekurudhor, rrjet teleferik, kishte hapur shkolla shqipe, kishte trajnuar zyrtarët në kryerjen e detyrave administrative, qindra të rinj ishin dërguar në Vjenë për t’u shkolluar në shkollat më të mira atje dhe gjatë thatësisë ekstreme të vitit 1917 kishte sjellë nga Hungaria sasi të mëdha gruri për ta shpëtuar popullatën nga vdekja prej urisë.

Dhe kur një vit më pas ushtria austro-hungareze do të niste tërheqjen nga Shqipëria për shkak të humbjes së Luftës së Parë Botërore, trupat e saj, në rrugën Tiranë –Shkodër, do të binin pre e sulmeve të shumta nga grupe shqiptarësh, që kërkonin t’u plaçkisnin këpucët dhe veshjet e trupit.

Si ishte e mundur të ndodhte kjo shëmti morale?

Mendimi im është se edhe për këtë pyetje të tretë vlen përgjigja e dhënë në pyetjen e parë.

Dikush mund të thotë se duhet futur në shpjegim faktorë të tjerë që lidhen me mjerimin e përgjithshëm ekonomik, gjendjen kaotike të luftës dhe me nivelin e ulët të ndërgjegjes kombëtare tek popullata.

Mbase duhen marrë parasysh edhe këta faktorë, por pa e harruar asnjëherë rëndësinë kruciale të mentalitetit të mosmirënjohjes ndaj mikut dhe atë të mirësjelljes ndaj armikut.

Kam frikë se ende nuk e kemi lënë prapa këtë mentalitet të shëmtuar. Qofsha i gabuar!