Nga Dr Sadri RAMABAJA, Prishtinë
Në skenarët modern të konfliktit, Serbia mbështetet në një kombinim të operacioneve klasike ushtarake, presionit ekonomik, sulmeve kompjuterike dhe propagandës në media dhe rrjetet sociale. Kjo qasje njihet edhe si “taktika hibride” ose “luftë hibride”
Mediat tona, si në Tiranë edhe në Prishtinë, tashmë kanë bërë sekret publik faktin se, një numër i konsiderueshëm i bisnesmenëve të Kosovës kanë kod fiskal të Serbisë, titulluar ‘Kosovo i Metohije’. Kjo shtresë e të ashtuquajturës oligarki ekonomike në Kosovë me kohë kishte vënë nën kontroll median dhe politikën.
Jo rrallë, ata, pavarësisht se ishin pjesë e elitës së biznesit, kalonin “ylberin” dhe shnëdrroheshin në akademikë, politikanë e deri edhe president të Republikës! Ky fenomen ishte i rëndomtë brenda të gjitha qeverive, deri tek ajo Kurti 2.
Prandaj, pothuajse të gjithë eksportuesit e mëdhenj të Kosovës kanë pasur e kanë nipt tregtar e fiskal serb!
Por, siç konkludon Pamfleti nga Tirana, posedimi i një regjistri tregtar në Serbi, i ka dhënë këtyre subjekteve dhe miliarderëve të Kosovës një status special nga qeveria serbe. E, siç dihet shumë mirë tashmë, këtë sektor, pra bizneset në Kosovë, i mbulon direkt shërbimi sekret i Serbisë-BIA.
Ky fakt e bën më të qartë ndërveprimin e trekëndshit aktiv mes oligarkisë, një lagjeje të politikës [opozitës] dhe medias, që për objektiv ka rrëzimin me çdo çmim të qeverisë.
“Kali i Trojës”
Në kontekstin e Kosovës, Serbia vazhdimisht ka keqpërdor minoritetin serb dhe ish strukturën e saj të shërbimit të fshehtë, së fundmi edhe Listën Serbe si “Kalë Troje”, me qëllim që të krijoi pikën e kthesës së gjakuar, natyrisht duke përdor edhe taktika të njohura të “luftës hibride”.
Agresioni serb që pasoi me kidnapimin e tre pjestarëve të Policisë së Kosovës ishte paramenduar si akt që mund të krjonte pikën e kthesës për destabilizimin e Kosovës.
Ngjarje të veçanta të kësaj natyre dhe përgjithësisht reagimi i komunitetit ndërkombëtar, nxorrën në dritë faktorë të ndryshëm ndërveprues:
Kompleksiteti i situatës në veri të Kosovës: Veriu i Kosovës qe krijuar si një oazë e penetrimit të Serbisë tok me zbarkimin e forcave franceze si pjesë përbërëse e KFORit. Tolerimi që i bëri KFOR-i francez njësive speciale serbe më 3 e 4 shkurt 2000 për vazhdimin e gjenocidit në kushtet e reja, duke vrarë 12 qytetarë shqiptarë të pjesës veriore të qytetit, duke plagosur mbi 100 të tjerë dhe larguar me dhunë nga shtëpitë e tyre mbi 12000 veta, e kishte promovuar veriun e Kosovës si zonë komplekse dhe me pasoja për Republikën përgjatë gjithë procesit të dialogut që do ti imponohej.
Rrethanat specifike të kidnapimit: Detajet e kidnapimit të oficerëve të policisë qenë bërë publike nga ana e Qeverisë së Kosovës, por jo edhe nga KFOR-i, që është instancë përgjegjëse për ruajtjen e kufijve dhe sigurin në vend.
Nuk ka dyshim se kidnapimi brenda territorit të Kosovës ka ndodhur për arsye politike, rrjedhhimisht edhe heshtja, respektivisht mosndëshkimi i Serbisë nga ana e Komuntetit Ndërkombëtar në përmasën që duhej, ka arsyet politike dhe çmimin e lartë politik.
Diplomacia dhe diplomacia e qetësisë: Në disa raste, diplomacia perendimore, sidomos në raport me Serbinë, ka aprovuar strategji qetësuese për të parandaluar eskalimin e tensioneve. Kjo nuk do të thotë se kemi të bëjmë me mungesë reagimi përgjithësisht, por ai duket se ka qenë më subtil dhe jopublik.
Ndikimi i marrëdhënieve ndërkombëtare: Lufta në Ukrainë dhe përpjekja këmbëngulëse e diplomacisë perendimore për ta shmangur me çdo mjet shtrirjen e saj edhe në Europën Juglindore, si një front i dytë, i gjakuar nga Putini, kanë ndikuar gjithësesi në reagimet dhe përgjigjen joadekuate ndaj agresionit serb.
Përballja me këtë rrezik të drejtpërdrejt dhe sidomos me pasojat e luftës hibride, ishte vlerësuar si e domosdoshme nga ana e Parlamentit Evropian. Ai ka kërkuar vazhdimisht që vendet anëtare të miratojnë strategji kundër “propagandës armiqësore” të Beogradit. Shih për këtë, Komisioni i BE-së, ka krijuar një departament të vogël për të gjurmuar lajmet e rreme. Ky fat ka hedhur dritë herë pas herë edhe në veprimin subversiv përmes lajmeve të rreme që kishte shtuar Beogradi në raport me Kosovën.
Në këtë sfond, do ët duhej të ishte krejtësisht e vetkuptueshme pse institucionet tona ligjëzbatuese dhe jo vetëm ato, është e nevojshme të merren me ndikimin serb në Kosovë?
Një studim serioz nga institucionet tona shkencore e mediatike, fare lehtë do të ndihmonte të nxirreshin konkluzione të duhura mbi efektet e dezinformatave serbe në skenën tonë politike që për objektiv kanë skenën mediatike ose opinionin publik. Rasti i gazetës Nacinale me të ashtuquajturën aferë “Zdravo” dhe përgjimeve tjera është ekzemplar për këtë fenomen.
Në një shkrim në llogarinë e saj zyrtare në Facebook, Ministrja e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, Rozeta Hajdari, ka deklaruar se pas riverifikimit dhe pezullimit të certifikatave të biznesit për Klan Kosova SH.P.K. dhe ARTMOTION SH.P.K., MINT nuk është ndalur vetëm me këto dy raste. Hajdari bëri të ditur se MINT ka themeluar Komisionin për riverifikim të dosjeve në Agjencinë për Regjistrimin e Bizneseve të Kosovës (ARBK), në veçanti të atyre me dokumentacione të dyshimta me emërtime antikushtetuese.
“Përgjatë 10 ditëve gjatë këtij muaji korrik – 10.07.2023 deri më datë 19.07.2023, Komisioni ka riverifikuar 660 dosje të bizneseve të regjistruara në ARBK. Fokus i riverifikimit kanë qënë dosjet që kryesisht kanë prezantuar dokumentin personal me rubrikën vendi/shteti i lindjes, apo vendbanimi aktual me emërtime kundërkushtetuese”, qe shprehur ministrja.
Sipas saj, si rezultati i riverifikimit të dosjeve, Komisioni ka konstatuar që, në 48 dosje të bizneseve të regjistruara në ARBK, ka emërtime kundër-kushtetuese, pasi është shkruar “”Prishtinë – Kosovo Metohija, Serbia”, “Pejë – Republika e Serbisë”, “Gjilan – Serbia” etj”.
Këto të dhëna ishin përgjigjia më e mirë kundrejt agresionit të bashkëkoordinuar të luftës hibride serbe kundër Kosovës, sidomos kur ajo po humbiste terren në veriun e Republikës.
***
Portali KosovaNews ditë më parë ka bërë një hulumtim ekskluziv lidhur me pronësinë e televizionit me valë nacionale Klan Kosova që nga fillimet e operimit të tij. Në kohën kur i gjithë opinioni publik e di që Klan Kosova është pronë e vëllezërve Devolli më saktësisht Shkëlqim Devollit, nga hulumtimi në fjalë e vërteta del të jetë krejt ndryshe. [1]
Rasti është sinjifikativ për avancimin e luftës hibride serbe në Kosovë dhe intencën për ashpërsimin e saj në periudhën pasuese.
Taktika hibride
Në skenarët modern të konfliktit, Serbia mbështetet në një kombinim të operacioneve klasike ushtarake, presionit ekonomik, sulmeve kompjuterike dhe propagandës në media dhe rrjetet sociale. Kjo qasje njihet edhe si “taktika hibride” ose “luftë hibride”. Këtë qasje Serbia e ka intensfikuar, sidomos gjatë këtyre dy viteve të fundit, me theks javëve të fundit.
Bartësit real të luftës hibride në Kosovë, një lagje e mediave në pronësi të oligokratëve, jo rastësisht me këtë term, herë-herë pretendojnë të tallen, duke mëtuar kështu të kalojnë në një stad të ri të dezinformimit.
Si nocion termi “luftë hibride” është përdorur shpesh në diskutimet e politikave të sigurisë, në politikë dhe shkencë në lidhje me një formë në dukje të re të kërcënimit. Media dhe publiku gjithashtu e kanë adoptuar këtë term. Kështu, “lufta hibride” duket se përfaqëson variantin më të fundit të përshkrimit terminologjik të një ndryshimi të perceptuar në ngjarjet e kohës së luftës, [2] sidomos kur ajo cilësohet e papërfunduar.
Analisti ushtarak William Nemeth foli për herë të parë për luftën hibride në vitin 2002 në lidhje me Luftën e Dytë Çeçene [1999]. Termi do të përhapet edhe më shumë në analizat rreth luftës së Libanit të vitit 2006, kur studiuesi ushtarak, Frank Hoffman, theksoi një përzierje të ngjashme taktikash ushtarake në lidhje me luftën e Hezbollahut kundër Izraelit.
Në një intervisët për Deutsche Welle, eksperti gjerman, Konrad Clewing, pohon pa ekuivok se Beogradi po bën luftë hibride ndaj Kosovës. “Serbia përpiqet t’i anatemizojë në media përfaqësuesit e Kosovës në dialog, kështu që një konsumatori të mediave serbe mund t’i lindë pyetja se si mund të pretendosh të biesh dakord e të ulesh në biseda me kosovarët. Ekziston vetëm një arsye pse ky revizionizëm nuk ka shans të kthehet në luftë: Kjo është prania e KFOR-it. Por, fakt është që, Beogradi aktualisht po bën një luftë hibride. [3]
Ky fakt u vu në pah sidomos pas dhunës që aplikoi eshaloni I PDK-së i përzgjedhur për këtë qëllim në Kuvend .
Diktimi i agjendave politike
Situata në hapësirën shqiptare dhe me theks në Kosovë, dëshmon se ndikimi i mediave serbe në agjendën e temave politike në mediat e Kosovës është real, madje shumë I pranishëm!
E ashtuquajtura elitë politike brenda strukturave mediale, gjithnjë e paknaqur me rolin që ka jashtë skenës vendimmarrëse, për vite të tëra kanë selitur një lloj bashkëpunimi të heshtur me Beogradin.
Regjistrimi i partive politike që “pasuronin” pluripartizmin në Kosovë në dekadën kur Beogradi pat aplikuar apart’heijdin [1989-1999], kishte pasojat e veta. Ato u veneruan sidomos gjatë luftës titanike të UÇK-së dhe çlirimit të këtij krahu të Shqipërisë, që zyrtarisht njihet me emrin Republika e Kosovës, po edhe pas saj. Ndërkaq vazhdimi i regjistrimit të bizneseve në Serbi dhe koketimi i politikës pikërisht me këta pronar biznesesh dhe me këtë “elitë politike mediale” nuk kalon dot pa dëme kolaterale të theksuara.
Lufta e përqëndruar serbe në mbajtjen e Kosovës si shtet jofunksional, respektivisht lehtësisht të dështueshëm, edhe pas njëzetë viteve pas çlirimit, aktualisht sikur po shpërblehet mirë, pikërisht përmes aplikimit të lufëts hibride në raportet e ndjeshme mes medias e politikës. Ndërkohë, Serbia duke amplifikuar forcat vetëshkatërruese që i ka ndërtuar e selitur vetë pa u penguar seriozisht për njëzetë vjetë rresht e më gjatë, tani edhe për shkak të thellimit të divergjencave ideologjike, duke shfrytëzuar kundërthëniet politike mes dy blloqeve ekzistuese [VV dhe Të tjerët -PDKLDKAAK…], psikotikëve skizmatik të PSD-së që janë kundër çdo gjëje, dhe së fundmi nga agjentët subversiv të njohur e të panjohur…lufta hibride është përshkallëzuar.
***
Shitja e gjithë pasurisë shoqërore gjatë të të ashtuquajturit proces të privatizimit të ndërmarrjeve publike e shoqërore, pikërisht këtyre biznismenëve që kishin rgjistruar bizneset në Serbi, të cilët më pas do të kontribuonin në forcimin e lidhjeve të ndërsjella edhe mes elitave politike, e kishte degraduar procesin e dialogut mes Kosovës dhe Serbisë drejt “shitjes” së veriut të Kosovës!
Nuk është i rastësishëm publikimi i hartave që ndërlidheshin me të ashtuquajturin proces të “shkëmbimit të territoreve”, po aq sa nuk ishte i rastësishëm defilimi I ish drejtorit të TV Klan Kosova në cilësinë e interpretuesit të asaj marrëveshje që pritej të nënshkruhej në Uashington me një ceremoni ët veçantë. Ish drejtori i tv Klan Kosoëvs, tani pronar i Albanian Post, si atëbotë, edhe tani është shumë aktiv, por kësaj radhe i pozicionuar si një kalorës mesjetar në ballë të betejës mediatike antiqeveri, duke koordinuar madje edhe agjendat politike të opozitës pa agjendë!
Nëse marrim në konsideratë se mediat elektronike kosovare janë të regjistruar si biznese private, para së gjithash televizionet me licenca nacionale, e si të tilla janë në varësi të plotë nga oligokratët, që tashmë u kuptua qartë se kontrollohen nga BIA, nuk është larg mendësh pse ato kontrollohen kaq shumë dhe pse agjenda politike e një lagjeje të redaksive televizive dhe të portaleve përputhet kaq ndjeshëm me interesat serbe.
Nga kjo logjikë veprimi, më e pakta që duhet të bëjnë gazetarët dhe pronarët e atyre mediave që nuk kanë të bëjnë me këtë logjikë veprimi, do të ishte që të respektojnë profesionin dhe etikën profesionale tok me ligjet e Republikës. Për axhendat politike, është elektorati [që aktualisht është edhe teleshikues], ai që vendos në fund.
Portretizimi i Beogradit si viktimë
Sistemi politik i Beogradit, i kontrolluar nga Kremlini përmes instrumentit të sigurisë [BIA], që drejton tashmë njeriu më besnik i Kremlinit në Serbi – Aleksander Vulin, dhe pozicioni i jashtëzakonshëm i Presidentit serb Aleksander Vuçiq, korrespondojnë me idealet politike të pothuajse të të gjithë politikanëve të lartë serbë.
Në këtë kontest, pavarësisht protestave javore në Beograd dhe qytete tjera të Serbisë, edhe atëherë kur mbështetësit e Vuçiqit në Zveqan ushtruan dhunë ndaj ushtarëve të KFOR-it, pavarësisht se shefi i BIA-s ndërkohë u sanksionua nga SHBA-të, pra pavarësisht gjithçkaje, presidenti Vuçiç vazhdon të konsiderohet ende si “një partner i rëndësishëm negociues në Perëndim”. [4] Kjo ndodhë edhe për faktin se Vlladimir Putini ka investuar gjatë në Serbi, jo vetëm në sferën e propagandës.
Udhëheqja politike e Serbisë dhe popullsia e saj i janë mirnjohës Rusisë edhe për faktin se ajo në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, por edhe si kundërpeshë ndaj NATO-s, ka zvarritur përmbyllen e dialogut me Kosovën, duke shpresuar për kohë më të përshtatshme pas përfundimit të luftës në Ukrainë, siç gjykojnë në Beograd.
Këto qëndrime janë në shpërputhje me interesat e Kosovës, e gjithësesi edhe të BE-së dhe të SHBA-ve në raport me Europën Juglindore.
Në rrafshin ndërkombëtar, si Moska ashtu edhe Beogradi, vazhdojnë ta portretizojnë veten si viktima të interesave perendimore. Ndërkohë, pas mbështetjes së hapur të Turqisë në përputhje me politikat e Qeverisë së Kosovës për armatimin e Forcave të Sigurisë së Kosovës, që shqiptarët gjithandej e shohin si vazhdimin e natyrshëm të UÇK-së, Beogradi ka reaguar ashpër, duke ekspozuar armatimin kinezo-rus si formë e kundërvënies tipike bazuar në mentalitetin e kampit.
Meqenëse elita politike – mbi të gjitha presidenti Aleksandar Vuçiç – kontrollon pothuajse plotësisht peizazhin mediatik, konstaton Dr. Thomas Brey, ofertat mediatike gratis nga Rusia janë shumë të mirëpritura.[5] SPUTNIK-u dhe RT prandaj mbesin fuqi e plotë mediadike edhe në duart e Vuçiqit. Fuqia ndikuese e tyre jo rrallë venerohet edhe në Kosovë.
Fuqia mediatike nga Rusia në pjesë të mëdha të Ballkanit siguron që BE-ja dhe SHBA-ja të veprojnë shpesh në një pozicion humbës në këtë pikënisje të pushtetit-politik, emocional dhe nacional-psikologjik.[6] Dhe pavarësisht se BE-ja është deri tani donatori dhe investitori më i madh në Serbi (67 përqind e të gjitha investimeve të huaja), por edhe partneri kryesor i Serbisë në tregti [62 për qind me BE], tutje përkrahja për Rusinë nga ana e popullatës serbe është tejet e madhe, larg më e madhe se për BE apo SHBA-të. Rrjedhimisht edhe fuqia e Serbisë konceptohet nga ana e diplomacisë perednimore në një pasqyrë të thyer, duke e trajtuar atë si faktor determinues për paqen në Ballkan.
______
1. https://kosovanews.net/b5/kompania-qe-ka-ne-pronesi-klan-kosoven-eshte-e-regjistruar-ne-maqedoni-si-investim-nga-serbia-me-adrese-djakovica-serbia-drejtori-i-klan-kosoves-jep-doreheqje-diten-qe-ja-be/
2. https://www.bpb.de/shop/zeitschriften/apuz/232962/der-neue-unsichtbare-krieg/
3. https://www.dw.com/sq/konrad-clewing-beogradi-po-b%C3%ABn-luft%C3%AB-hibride-ndaj-kosov%C3%ABs/a-65996185
4.https://www.spiegel.de/ausland/aleksandar-vucic-in-serbien-wie-er-in-kosovo-montenegro-und-bosnien-zuendelt-a-2b2a3e42-4124-4214-812f-8398876179c5
5. https://www.freiheit.org/de/deutschland/russische-medien-auf-dem-balkan
6. Po aty
