Nga Dr Sadri Ramabaja, Prishtinë
- Përderisa lufta në Ukrinë po hynë në vitin e tretë, psikologjia e luftës është imponuar gjithandej në Europë. Jeta mendore po i nënshtrohet kështu luhatjeve serioze që nëdrlidhet me fatin e individit dhe kolektivit. Psikologjia e luftës po i imponohet jo vetëm individit, por edhe popujve.
Në një ambient postraumatik të luftës, siç është vendi ynë, rikthimi i psikologjisë së luftës, arsyetimi moral, ndërlidhet me nevojën për promovimin e një standardi të ri që po promovohet në nivel Europian. Ky standard, i cili normalisht ka pikë referimi në të drejtën ligjore për vetmbrojtje, të drejtën për vetmbrojtje dhe kërkesën për drejtësi e ndërlidhë edhe me çështjen e moralit publik, që përcaktohet në këtë rast vetëm nga kombi në kohë lufte, duke i dhënë identitet të gjithë shoqërisë. Kushdo që në këtë rast identifikohet si armik, respektivisht palë e ndërmjetme, qoftë edhe palë asnjanëse, identifikohet me të keqen, duke shkelur kështu vlerat që sot mishërojnë atë që më parë vetkuptohej si një rend i moralit të etabluar.
Lufta në Ukrainë sikur kishin paralajmruar analistë serioz, do t’ia imponojë Rusisë ta rishikojë strategjinë e veprimit jo vetëm në fushbetejat e saj në Ukrainë, por edhe në ato hapësira gjeopolitike që do t’i imponoheshin palëve ndërluftuese.
Lufta në Ukrainë ka imponuar dinamikë konfliktuale të ndarjes, respektivisht të rirreshtimit të kombeve edhe në hemisferën perendimore. Publiku ndërkombëtar ndërkohë po përjeton gjithashtu një dinamikë konfliktuale të ndarjes me përshkallëzimin e ri të mundshëm në Ballkan. Është çështje e politikës së mençur për ta lexuar mirë këtë dinamikë [1] dhe për të pregaditur Shtetin dhe opinionin për t’i dalë së keqes përpara; është çështje e analizave shkencore shoqërore për ta kuptuar këtë fenomen në ardhje.
Kur ambasadori amerikan në Beograd në audiencë tek presidenti serb paralajmron atë se Kosova së shpejti mund të jetë poseduese e njërit prej llojeve më të sofistikuara të armëve moderne, sikur ju vë pika mbi I pikërisht paralajmrimit dinamikës së mundshme konfliktuale.
Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, pas takimit me ambasadorin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Christopher Hill, vet e bëri të ditur se SHBA-të i kanë miratuar Prishtinës blerjen e raketave “Javelin”.
Me këtë rast, shkruajnë mediat e rajonit, ambasadori Hill e ka njoftuar presidentin Vuçiq për vendimin amerikan për të pranuar kërkesën e Prishtinës për blerjen e raketave antitank “Javalin”. Këtë informacion Vuçiqi nuk kishte se si të mos e cilësoj si “zhgënjim i madh për Serbinë”.[2]
Këtë akt, e përditshmja kroate e mirënjohur Slobodna Dallmacija e cilëson atë si lajm tronditës, respektivisht “goditje e Amerikës për Serbinë”.[3]
Duket se ky informacion do të shenjojë “pikën e kthesës” për raportet, respektivisht rivalitetin historik mes shqiptarëve dhe serbëve. Ai sinjalizon vullnetin politik të liderëve të Republikës së Kosovës që Republikën ta shndërrojë në një fuqi ushtarake mbrojtëse me aftësinë e pakushtëzuar për t’përballur ndeshtrarashat [sfidat] që mund t’i imponohen, atëherë mendimi moral nuk ka se si të mos e shpërfaqë mandatin e shtetit për kultivimin e një lloi modern të patriotizmit si kundërpeshë e shovinizmit serb dhe gatitet për mbrojtjen e vlerave të Kombit.
Në rastin konkret debati për një strategji të ardhshme sigurie rezulton qartë se ka të bëjë në thelb me nevojën për jetë dhe jo për luftë, por fakti që në Europën Juglindore luftën, pas një çerek shekulli, sërish e imponon Serbia, ka të bëjë me rikthimin e ideologëve dhe liderve serb tek shovinizmi tradicional serb.
Shovinizmi serb – Kthimi tek rrënjët
Nëse shihet nga një perspektivë kritike, vet nocioni mbi shovinizmin si ideologji ka një histori specifike, por edhe mund të përfshijë disa aspekte. Ai na rikthen tek figura historike dhe tejet e mitizuar e një ushtari të përfshirë në luftrat e Napoleonit, që vinte nga shtresat e fashatare, e që në betejat e drejtpërdrejta kishte marrë shumë plagë në trup edhe si rezultat i patriotizmit të tij fanatik. Figura e tij ishte pastaj, përmes letërsisë dhe artit frëng, ishte ngritur n përmasat emitit, duke u shndërruar në një simbol i nacionalizmit militant e agresiv. Historiani Gerard de Puymege kishte veneruar në këtë paraqitje të hershme të shovinizmit si nocion, bëhet fjalë për pjesën e parë të shekullit 19-të, dy shtyllat mbi të cilat qe ngritur nocioni mbi shovinizmin: fenomeni i Nacionalizmit dhe ai i Hypermaskulinitetit. Natyrisht në këtë mes nuk bëhet fjalë për nacionalizmin progresiv, atij lloji të nacionalizmit europerendimor, i cili ishte produkt i mendësisë, kulturës dhe sistemit të vlerave europiane.
Në fillet e romantizmit serb ndërlidhja e fenomenit të nacionalizmit agresiv dhe ngjizja e idesë së Shtetit modern serb, prandja ishin të ndërlidhura me legjendat mbi Komitët edhe si supermeshkuj!
Si gjithandej në Europë, edhe në Serbi, shovinizmi si ideologji kishte përjetuar bumin e vet në pjesën e dytë të shekullit 19-të. Përqafimi i kësaj ideologjia nga ana e kryeministrit të parë serb, Ilia Garashanin, do të prodhoi elaboratin e parë serb [Naçërtanian] për zhdukjen e shqiptarëve. Në fakt autori real i NAÇËRTANIES ishte polaku Franjo ZACH, agjent diplomatik që jetonte atëbotë në Beograd, i cili sipas kërkesës sës Garashaninit [1812-1824] do ta hartonte “Planin për politikën sllave të Serbisë” që do të bëhej pastaj bazë për “Programin e politikës nacionale të Serbisë në fund të vitit 1844” në autorësinë e rrejshme të këtij kryeminsitri serb.[4]
Prandaj që në zanafillë shovinizmi serb mund të thuhet se ishte produkt I një ngushtësie të theksuar mendore dhe intolerancës ndaj shqiptarëve, gjë që pati pasoja negative në marrëdhëniet shqiptaro-serbe, duke promovuar kështu prologun e rivalitetit shekullor me intencë të përhershme – zhdukjen e shqiptarëve si komb.
Në këtë ambient politik u mëkua shovinizmi serb, që kulmoi me projektin Patkoi gjatë fundluftës së vitit 1999 në Kosovë, kur Shtatmadhoria e Ushtrisë Serbe përmes tij, dëboi mbi një milion qytetarë shqiptarë nga Kosoa, duke e shoqëruar këtë akt makabër me masakra e gjenocid.
Intenca e Beogradit për rikthimin e Armatës serbe në Kosovë tashti pas 24 viteve të lirisë dhe 16 vitesh pavarësie e përpjekjesh për ngritjen e Republikës sonë, nuk mund të shihet e shkëputur nga lufta në Ukrainë dhe ndërlidhja e saj me luftën kundër demokracive liberale dhe madje edhe atë kundër segmenteve të liberalizmit serb. Dy aktet që shenjojnë këtë kthim të shovinizmit serb tek rrënjët e tij janë:
1. Agresini ndaj Kosovës i kamufluar me aktin terrorist të 24 shtatorit të vitit 2023 dhe
2. Zgjedhjet e 17 dhjetorit të vitit 2023 dhe dhuna e ushtruar ndërkohë ndaj kryetarit të Partisë Republikane Serbe, Nikolla Sanduloviç.
Filozofja gjermane me origjinë hebreje, Hannah Arendt kishte paralajmruar me kohë për rrezikun që paraqet shovinizmi pansllav, duke e përshkruar atë si tejet të rrezikshëm dhe agresiv. “Sllavët … shkruan ajo, ishin europianët e parë , të cilët në maseë[…] ishin shndërruar në shovinist.”[5]
Rikthimi I shovinizmit serb tek rrënjët vije ndërkohë I përpunuar dhe I përshtatur me ideologjinë e Putinit, që ndërlidhet me kuazi përkujdesin e tij për 25 milion rus që shkërmoçja e ish Bashkimit Sovjetik i la jashtë kufijve të Fedratës Ruse, duke pretenduar kthimin e tyre brenda kufijve të saj, filluar me rusët në republikat baltike deri te ata në Azinë Qendrore.
Beogradi shembëllim Moskës, për gadi 20 vjet rresht ka projektuar idenë e krijimit të “Botës serbe”, që nënkupton rikthimin e hapësirave ku jetojnë serbët jashtë Serbisë [Bosnjë, Mal të Zi dhe Kosovë, me theks Kosovën e veriut] në gjirin e “Serbisë mëmë”, pa përjashtuar luftën si mjet për realizimin e këtij objektivi strategjik.
Konferenca e 60-të të Sigurisë në Mynih (MSC) vs mesazhit të Putinit
Në Konferencën e 60-të të Sigurisë në Mynih (MSC) – më e madhja e këtij lloi që organizohet në Europë për çdo vit, kësaj radhe kambanat e luftës dominuan dukshëm. Reflektimet mbi rendin botëror ishin në qendër të vëmendjes në MSC, e cila filloi të premten. Ndërkaq “Raporti i Sigurisë së Mynihut 2024” i publikuar së fundmi, hodhi dritë mbi “të metat e dukshme” të rendit ndërkombëtar ekzistues.
“Rendi i sotëm global nuk funksionon për të gjithë. Në fakt … nuk funksionon për askënd,” tha Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres në konferencë, duke shtuar: “Bota jonë përballet me sfida ekzistenciale, por komuniteti global është më i fragmentuar dhe i ndarë se në çdo kohë në 75 vitet e fundit.”[6]
Në dritën e këtyre vëzhgimeve, studiues dhe ekspertë nga Kina, por edhe ekspertë tjerë, që morën pjesë në konferencë, paralajmronë se fundi I luftës në Ukrainë mund të shoqërohet me vendosjen e një rendi të ri ndërkombëtar, që sipas tyre mund të jetë më i drejtë dhe më i arsyeshëm.
Nëse Perëndimi ka filluar të kuptojë se ka rënë në një dilemë “humbjeje reciproke”, një rikalibrim i mendësive, veçanërisht perceptimeve të rendit global, është i domosdoshëm, argumentoi Cui Hongjian,[7] profesor në Akademinë e Qeverisjes Rajonale dhe Globale në Pekin. Universiteti i Studimeve të Huaja, i cili gjithashtu nënkryetar i Shoqatës Kineze për Studime Evropiane.
Në Konferencën e Mynihut – MSC, mori pjesë edhe presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskiy, mes shumë zyrtarëve dhe politikanëve botërorë. Siç raportohet nga Bild-i gjerman, ai ishte dukshëm i zbehtë dhe i lodhur pasi lajmi për pushtimin e qytetit të Avdiivkës i erdhi si një shuplakë në fytyrë, ai i bindi udhëheqësit e tjerë me një zë të ngjirur për domosdoshmërinë e furnizimit me armë dhe ndihmë Ukrainës, u shpjegoi atyre situatën komplekse në fushat e betejës dhe paralajmëroi për rrezikun, siç tha ai, nga sulmi i Putinit ndaj vendeve baltike në rast të humbjes së Ukrainës.
Lufta në Ukrainë dhe rreziku i shpërthimit të frontit të dytë të saj në Europën Juglindore [Ballkan] apo në Europën Veriore [Baltikë], i ka dhënë fund utopive të pacifistëve që pretendonin se fundi i Luftës së ftohtë kishet shenjuar çlirimin nga lufta dhe tashmë mund të jetojmë hepi endin tonë kolektiv në Perandorinë e demokracisë perendimore. Në këtë log të mendimit gjeopolitik u pranua shqeto se Lufta e Ukrainës në thelb nuk është asgjë tjetër veçse një zgjatje e Luftës së Ftohtë midis SHBA-ve dhe Bashkimit Sovjetik. Këtë frymë të predisponimit perendimor të zgjatjes së luftës e kishte paralajmruar sekretari ipërgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg përmes një prononcimi që bëri në vigjilje të konferencës, tek pohoi se Perëndimi nuk kërkon luftë me Rusinë, por duhet të “përgatitemi për një konfrontim që mund të zgjasë me dekada.” Vërejtja e Stoltenberg-ut nuk ishte e rastësishme që u publikua pikërisht përmes intervistës dhënë gazetës gjermane Welt Am Sonntag më 10 shkurt, derisa ishte në vëmendjen e opinionit itervista e famshme e presidentit rus Vladimir Putin me Tucker Carlson, përmes së cilës despoti rus Vladimir Putin, pasi kishte siguruar se në ditët në vazhdim ushtria ruse do të shenjonte një fitore sinjalizuese në fushën e betejës në qytetin strategjik lindor Avdiivka, që shenjon de fakto portën e qytetit të Donjeckut.
Avdiivka është çelësi i synimit të Rusisë për të siguruar kontrollin e plotë të dy provincave lindore të Donbasit – Donetsk dhe Luhansk.[8] Futja nën kontroll e këtij qyteti ndërkohë jo vetëm që ka rritur moralin rus dhe atë të mbështetësve të tij në mesin e popujve sllav në Europën Juglindore para së gjithash, por gjithashtu konsolidon Donetsk-un si një qendër kryesore logjistike ruse për operacione të mëtejshme perëndimore në drejtim të lumit Dniepr, që sipas Kremlinit duhet të shenjoj vijën ndarëse mes Federatës Ruse dhe asaj që mund të mbetet si Ukrainë pasi palët të ulen në tavolinat e dialogut paqësor. Kjo është de fakto edhe arsyeja themelore përse Putini ia hodhi dorashkën Perednimit dhe paralajmroi për gadishmërinë që të fillojnë dialogu për paqe.
Në Konferencën e Sigurisë në Mynih kishte edhe zëra racional që kishin lexuar qartë mesazhin e Putinit.
Maqedonia e Veriut noton e mbijeton ose mbytet me shqiptarët
Moska, pasi ka arritur një pozicion të pakundërshtueshëm në luftë, sikur bëri të ditur se nuk është e interesuar për një luftë totale, respektivisht për pushtimin e plotë të Ukrainës, siç ishte objektivi i saj fillestar. Strategët rus duket se janë pajtuar që këtë fazë të luftës ta shtyjnë për dekadën tjetër ose për një momentum më të përshtatshëm gjeopolitik. Ndërkaq europerendimorët kanë lexuar këtë fakt më me realizëm dhe po shpërfaqin parashenja se ashtu si vepruan pas Luftës së Dytë Botërore, edhe në dekadat vijuese duhet të bashkëjetojë me Rusinë. Në të kundërtën, lufta totale do ta përfshinte gjithë Europën, duke filluar nga Ballkani me gjasa të mëdha që të përfshijë pastaj gjithë Europën.
Në këtë kuadër të zhvillimeve gjeopolitike është e qartë pse Gjermania kërkon të ruajë rëndësinë dhe stabilitetin financiar të NATO-s qoftë edhe përmes vazhdimit të luftës në Ukrainë. Prandaj kancelari gjerman Olaf Sholc pas një takimi me Biden në Shtëpinë e Bardhë në Uashington më 9 shkurt, tha: “Le të mos godasim shkurret: mbështetja nga Shtetet e Bashkuara është e domosdoshme nëse Ukraina do të jetë e aftë të mbrohet”. Ndërkaq nëse duam që të parandalojmë përhapjen e flakëve të luftës në Europë, ai e ka të qartë se duhet rritur fuqishëm ndihma ushtarake për Ukrainën, duke i dërguar kështu një “sinjal shumë të qartë” Putinit.
Ndërkohë derisa e gjithë vëmendja e analistëve politik dhe strategëve ushtarak është përqëndruar në parandalimin e shtrirjes së kësaj agjende në Ballkanin Perednimor, kryesisht në Bosnjë e Kosovë, Serbia kishte vazhduar me realizimin e “Botës serbe” me mjete të luftës hibride, që po i paraprijnë luftës reale në Malin e Zi dhe së fundmi edhe në Maqedonin e Veriut. Në Malin e Zi përmes Kishës, de fakto, ka arritur objektivin e vet, duke e bërë fakt të kryer një lloj të pushtimit të butë të “Spartës serbe”. Tani Beogradi ka hedhur spirancat edhe në Maqedoninë e Veriut dhe është bërë palë në zgjedhjet që pritet të mbahen më 8 maj. Por, meqë në Maqedoninë e Veriut Kisha Maqedone sado që është vasale e asaj serbe, nuk mund të jetë garantuese e fitores së bllokut maqedon proserb [LSDM-së], pa mbështetjen edhe të bllokut politik shqiptar.
Zgjedhjet parlamentare në Maqedoninë e Veriut do të mbahen më 8 maj 2024, së bashku me rundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale. Rundi i parë për zgjedhjen e presidentit të vendit do të zhvillohet më 24 prill. Ato do të jenë investitura testuese e fituesit të zgjedhjeve më 8 maj.
Në garn mes bllokut politik maqedonas sondazhet vazhdojn ta nxjerrin fitues VMRO DPPMNE. Retorika e saj është tejet antishqiptare, pavarësisht se në aparencë duket se është vetëm anti BDI-së. Në udhëheqje të saj tani është eshaloni i dytë që e ka pasuar ish liderin e saj Gruevski, që është në egzil politik në Hungari.
Beteja politike brenda kampit politik shqiptar, prandaj, në aparencë, duket si një dhuratë e jashtëzakonshme për VMRO DPPMNE. A do të rezultojë e tillë mbetet të shihet më 9 maj. Por ajo që mund të konkludohet që tani është fakti se Maqedonia Veriore po hynë në fazën e ridefinimeve politike të brendshme. Në këtë fazë të zhvillimeve politike Maqedonia e Veriut do të ndodhet shpejt para alternativës: ose ajo shkon drejt federalizimit – vetëvendosjes së brendshme të shqiptarëve përmes krijimit të Republikës së Iliridës, duke u dakorduar me Shkupin si kryeqendër e përbashkët, pak a shumë sipas modelit Belg, ose drejt rikonfigurimit të saj të plotë dhe ndarjes.
Beteja politike prandaj është mes dy blloqeve poltike maqedone: atij që pretendon ta ruaj gjendjen e status quosë [LSDM] dhe bllokut për ndryshim radikal [VMRO DPPMNE-së ]. Në mes janë shqiptarët, por me peshë specifike që përcakton rrjedhën e historisë së Maqedonisë së Veriut si Republikë.
Në rast se forcat maqedone përcaktohen për mbijetesë të Republikës, ata kësaj radhe duhet të marrin në konsideratë me seriozitetin më të madhë të mundshëm edhe interesin jetik shqiptar. Maqedonia prandaj noton e mbijeton si Republikë ose mbytet në varësi të reflektimit politik në raport me interesat shqiptare.
Shih për këtë zgjedhjet e 8 majit tani kanë ngarkesat e gjeopolitikës rajonale. Ato tashmë duhet të shihen përtej politikës së brendshme të lëkundur dhe dëshpërimit në këto dy komunitete – maqedon e shqiptar, ajo flet për tensione të reja shpërthyese, ku marrëdhëniet midis shteteve po riformohen.
Lëvizjet e mundshme të papritura të Serbisë
Njohësit e rrethanave në Ballkan ka kohë që paralajmrojnë për pasojat e neglizhencës së Perednimit, kur është në pyetje procesi i prosperuar tashmë i krijimit të “Botës serbe”, pavarësisht dështimit të Beogradit më 24 shtator 2023 në sprovën për ta aneksuar veriun e Kosovës. Korrespodenti i të përjavshmes prestigjioze gjermane “Die Zeit” kësaj radhe ju ra kambanave të alarmit me shpresë se do ta dëgjojnë ata që duhet në BE dhe ShBA, duke i sinjalizuar se “çdo krizë në Kosovë shpalon dobësinë e perëndimit”[9], ndërkaq neglizhimi i rrjedhave në Bosnjë dhe Maqedoninë e Veriut i jep fund hartës aktuale politike në Europën Juglindore.
Serbia vazhdon të jetë një fenomen i lloit të vet, në momentet më kritike ajo mund të lëvizë andej nga nuk pritet. Këtë lëvizje të Serbisë sikur e paralajmroi Jelena Guskova, akademike ruse, në kanalin televiziv SOLOVJEV LIVE. Ajo foli për atë që po ndodhë në Serbi dhe në Kosovë. Sipas saj autoritetet në Serbi po e çojnë vendin drejt BE-së dhe NATO-s![10] Çështja është çka do të përfitojë Serbia me këtë lëvizje të pritshme dhe cili do të jetë fati i Vuçiqit?
Këto pritje tok me paradoksin serb i ka krijuar vet Perednimi, sidomos gjatë dekadës së fundit, me shpresën se do ta shkëpus nga orbita ruse. Në mesin e gjashqes së Ballkanit Perednimor të bllokuar kaherë pranë portave të BE-së që nga Samiti i Selanikut [2003], me theks në vendet ku Serbia shkaktoi gjenocid [Bosnjë e Kosovë] qeveritë e tyre gjithnjë e më shumë kanë përkufizime në ushtrimin e sovranitetit, nëdrkaq Serbia luan tutje rolin e fuqisë rajonale dhe herë merrë armë nga Kina e Rusia e herë nga Franca, Gjermania e Izraeli, duke çimentuar rolin e saj në zhvillimet e ardhshme gjithandej në Europën Juglindore.
Më 17 shkurt, ish-shefi i BIA-s dha një intervistë karakteristike në mediat serbe dhe paralajmëroi shumë qartë që procesi i krijimit të botës serbe ka filluar dhe tashmë nuk e ndal dot askush. Ajo mund të ketë për Europën Juglindore po të njejtën peshë që pati qëndrimi i carit të Kremlinit kur kërcënoi me riaktivizimin e bazës bërthamore të Kaliningradit, e që ndërkohë detyroi SHBA të ndërmarrë një plan B të shpejtë, duke planifikuar shkarkimin e pjesërishëm të Polonisë dhe Baltikut nga barra që po mbanë në procesin e ndihmës logjistike dhe furnizimit për Ukrainën dhe duke e ndarë këtë me Shqipërinë, konkretisht me bazën e saj në Kuçovë.
Në këtë rrjedhë zhvillimesh të papritura Serbia është fare e mundshme që do të pozicionohet shpejt në krahun e atyre që mbështesin projektin e saj strategjik të njohur tashmë nën siglën e Botës serbe. Deklaratat e zyrtarëve të lartë amerikan fatkeqësisht kanë neglizhuar këtë lëvizje. A do të thotë kjo se ata janë dakorduar me krijimin e “Botës serbe”?
Mbetet të shihet në muajt në vijim. Gjasat reale janë që në këtë proces shuarja e Bosnjës, siç e paralajmron pa ekuivok altoparlanti i putinit në Serbi [Aleksander Vulin], do të ketë efektin domino dhe do të pasohet me rikonfirmin e hartës politike në Evropën Juglindore.
Përfundim
Në këtë rrjedhë të zhvillimeve gjeopolitike, e rëndësishme është që faktori shqiptar të jetë i zgjuar dhe i gatshëm për veprim konform kërkesave të kohës. Nuk duhet të lejojmë të na kaplojë somnabulizmi i Edi Ramës dhe Ali Ahmetit, që kur të përmenden [sidomos në mëngjesin e 9 majit] të kuptojnë që kanë qenë në ëndërr, derisa shestonin realizimin e paqes në Ballkan dhe rolin e tyre historik në këtë proces!
Për dallim nga Ukraina, si fronti i parë i luftës, ku nuk dislokohen dot forcat e NATO-s pa marrëveshje që mund të arrihen në prapaskenë ose të atilla që mund të jenë të hapura me Moskën, që de fakto do të nënkuptonte ndarjen e territorit dhe sferave të interesit brenda Ukrainës me garanci për mossulmim reciprok, dislokimi i këtyre forcave në Ballkan dhe një lloj “rrethimi demokratik I Serbisë” tani është realitet. Ndërkaq përqëndrimi i tyre ndërkohë në Shqipëri gjithësesi merrë konotacion shtesë në dritën e zhvillimeve të reja të pritshme. Ky përqëndrim padyshim se do të ketë rol vendimtarë në krijimin e hartës së re politike të rajonit.
Nga pikëpamja e dallimit midis së mirës dhe së keqes, që është vendimtare për të menduarit moral, e kaluara e afërt duhet të matet me atë se sa vendosmërisht (ose në mënyrë të pavendosur) përgjegjësit janë përballur me armikun.[11] E parë në këtë mënyrë, politika e paqes e dy dekadave të fundit e dy liderve tanë në Tiranë dhe Shkup [Edi Ramës dhe Ali Ahmetit] është një tërheqje nga synimet agresive të Serbisë dhe një ftesë për presidentin Aleksander Vuçiq për të bërë realitet ëndrrat e tij prej shovinisti të papërmirësueshëm. Prandaj Arbër Xhaferi insistonte se Mitrovica ruhet si tërsi organike e Republikës së Kosovës nga Shkupi. Shih për këtë, zgjedhjet e 8 majit marrin karakter sinjifikues, janë në unison me fatin e Shkupit dhe Mitrovicës tok.
Paralajmrimin që kishte bërë filozofja gjermane me origjinë hebreje, Hannah Arendt tek kishte sinjalizuar për rrezikun që paraqet shovinizmi pansllav, më mirë se kushdo tjetër, e kanë ruajtur në memorien e tyre historike shqiptarët e krahinave tashmë të pushtuara – Toplica, sanxhaku i Nishit, Kurshumlia, Vraja, Novi Pazari … një pjesë prej të cilëve atbotë u ngulitën në brendi të hapësirës shqiptare [kryesisht në vilajetin e Kosovës me qendër Shkupin].
Në këtë rikonfigurim të ardhshëm të hartës politike të Europës Juglindore nuk duhet të lejojmë që krahina të tëra shqiptare qoftë në veriun e Kosovës apo në Verilindjen e MV të kenë fatin e Toplicës.
______________________
1. Heinz Messmer, Der soziale Konflikt. Kommunikative Emergenz und systemische Reproduktion. Berlin: de Gruyter 2003.
2. https://www.danas.rs/svet/region/kako-regionalni-mediji-pisu-o-prodaji-americkih-raketa-kosovu/
3. https://slobodnadalmacija.hr/vijesti/regija/kakav-udarac-amerike-srbije-veleposlanik-sad-je-izvanredno-posjetio-vucica-i-priopcio-mu-vijest-koja-ga-je-uzdrmala-1354520
4. Arbën Xhaferi, VEPRA, vëllimi 3, f247, Dukagjini, Pejë
5. Sabine Fischer, Die chauvinistische Bedrohungen – Ruslands Kriege und Europas Antworten [ Kërcnimi shovinist – Luftrat ruse dhe përgjigjet europiane], Berlin 2023, f. 21
6. https://www.geopolitika.news/vijesti/kineski-strucnjaci-u-munchenu-iznijeli-svoju-viziju-svijeta/
7. Po aty.
8. https://www.eurasiareview.com/19022024-germany-swims-or-sinks-with-nato-oped/
9. https://www.zeit.de/politik/ausland/2024-02/kosovo-serbien-geburtstag-unabhaengigkeit-nato
10. https://www.glas-javnosti.rs/vesti/licni-stav/ruski-akademik-vucic-je-izdao-kosovo-video?fbclid=IwAR38QrMs3TPZBpEmDWbBTB4DQlDKVpGgHdDGLkKkr3czMYp9jc9hJtHltts
11. https://www.cvbh.de/mediafiles/Sonstiges/CLV/255655.pdf
