Organizata e fshehtë serbe Dora e Zezë (1903-1017) dhe pasojat e saj për Shqiptarët

Artikull Kërkimor Historia Fjalë kyçe: Kolonel Apis, “Dora e Zezë”, “Naçertanije – (Skica)”, Pasojat për Shqiptarët, Nikola Pashiq. Lumturije Kurtishaj Universiteti i Tetovës “Fadil Sulejmani”. Departamenti i Historisë. Maqedonia e Veriut.

Abstrakt Rrethanat politike që u krijuan në mes të shekullit të 19-të, favorizuan shtetin serb që të shtonte dhunën kundër shqiptarëve, duke pasur mbështetjen e opinionit politik të kohës. Platforma për zhvendosjen e shqiptarëve dhe krijimin e një Serbie të Madhe, e cila filloi me Skicën e Garashaninit (Naçertanije) të vitit 1844, e cila u kthye në shërbim të politikës, institucioneve shkencore dhe kulturore duke hartuar projekte të detajuara për pastrimin etnik të tokave shqiptare, ku si rezultat u krijuan organizata terroriste sekrete. Më famëkeqja prej tyre ishte organizata “Dora e Zezë” (Crna Ruka), e cila ishte paramilitare dhe mbështeste idenë e një Serbie të Madhe, e krijuar në vitin 1911 nga major Dragutin T. Dimitrijeviç Apis, i cili ishte i përfshirë në rrëzimin e dinastisë Obrenoviç të vitit 1903, një mbret i cili ishte ndikuar nga Perandoria Austro-Hungareze dhe Evropa, kjo vrasje hapi rrugën për rikthimin e dinastisë Karagjorgjeviç në fron dhe që të merrej nga fraksioni i ndikuar nga Rusia dhe i udhëhequr nga Nikola Pashiq.

Meqenëse programi i organizatës ishte realizimi i një Serbie të Madhe, ky program përfshinte edhe territoret shqiptare, si rezultat i të cilit Dora e Zezë kishte formuar një rrjet të tërë komplotesh kundër tokave shqiptare, ajo kishte gjithashtu Komitetin Drejtues në Prishtinë. Kjo ide e çlirimit dhe bashkimit kombëtar ishte parimi udhëzues i elitave politike të shekullit të XIX, por Apis e përfaqësonte atë në mënyrën më të pastër dhe më brutale, organizata e tij nuk zgjati shumë. Në vitin 1917 Dimitrijeviç u ekzekutua për komplot. 1. Themelimi i organizatës terroriste sekrete serbe “Crna Ruka” (“Dora e Zezë”) Ideologjitë e para kombëtare integrale të popullit serb, të cilat synonin zgjerimin e tyre me projekte shoviniste, u formuan si rezultat i arritjeve politike në shekullin XIX dhe fillimin e shekullit XX. Projektet sekrete serbe për Serbinë e Madhe datojnë nga kjo kohë, përpjekja e parë në këtë drejtim është bërë në idealet nacionaliste serbe të formuluara politikisht dhe verbalisht nga Dositei Obradoviç, i cili ishte pararendësi i gjuhësisë dhe rinisë letrare serbe. Në vitin 1783, ai formuloi konceptin e tij mbi kombin, i cili në kontekstin e ideve të Pan-Sllavizmit quhej koncepti i Sllavëve të Jugut, por pika e vërtetë fillestare do të shënohet nga reformat gjuhësore të nisura në vitin 1848, kur lëvizja popullore reformiste e Vuk Karaxhiq fitoi mbi gjuhën artificiale sllavo-serbe të përdorur nga kleri. Karaxhiq frymëzoi krijimin e një pan-serbizmi etno-linguistik dhe nacionalizmi modern, përmes shkrimit dhe krijimit të një fjalori serb, ai konsiderohet themeluesi i reformës së gjuhës moderne dhe kulturës serbe në përgjithësi.

Karaxhiq do të ndiqet nga Ilija Garashanini, i cili me programin e tij parashikoi bashkimin e të gjithë serbëve, duke u mbështetur gjerësisht në idetë e pararendësit të tij. Ky i fundit vuri themelet e politikës së madhe serbe me programin sekret “Naçertanije – Skica” 1844, i cili konsiderohet programi i parë ideologjik kombëtar i Serbisë moderne dhe është pa dyshim shprehja më e përsosur e ideologjisë së Serbo-Centrizmit. Ëndrrat shekullore të çmendura të Serbisë së Madhe kanë gjetur disi mbështetje në terrorizëm si dhe në veprime klandestine. Shpirti i ultra-nacionalizmit mbolli ndasi mes shqiptarëve dhe serbëve, duke krijuar një hendek ndarës mes tyre. Si rezultat, filluan të formoheshin organizata terroriste serbe zyrtare dhe gjysmë-zyrtare, të cilat ndihmoheshin nga shërbimi sekret i Ministrisë së Brendshme, Shërbimi i Inteligjencës, përmes Ministrisë së Jashtme, shërbimit të inteligjencës ushtarake, organizatave serbe brenda dhe jashtë Serbisë, të cilat operonin në Ballkanin e Perandorisë Osmane. Karakteristika e këtyre organizatave serbe është se ato historikisht kanë vepruar në drejtim të Kosovës, duke shtuar dhunën në rajon dhe ishin të paguara dhe të komanduara nga Serbia.

Ato gjithashtu vranë udhëheqës popullorë shqiptarë që pengonin realizimin e qëllimeve të Serbisë. Këto organizata përbëjnë paradigmën e luftës kundër popujve të qëndrueshëm dhe kokëfortë kundër ëndrrës së Serbisë së Madhe. Vrasja e mbretit pro-austriak krijoi një situatë politike të paqëndrueshme dhe futi një element kryengritës që shkaktoi telashe në Austro-Hungarinë fqinje. Ndërmjet 28 dhe 29 majit 1903, oficerët dhe konspiratorët që vranë mbretin Aleksandar Obrenoviç dhe mbretëreshën Draga, zgjeruan sundimin e tyre në Beograd pak pas likuidimit të mbretit dhe nën grusht shteti sollën në pushtet Petar Karagjorgjeviçin, i cili do të ishte skllavi i tyre për pjesën tjetër të jetës së tij.

Autori Velagiç shkroi se me rrëzimin e dinastisë Obrenoviç, erdhi në pushtet dinastia Karagjorgjeviç rusofile, dhe se vrasja hapi rrugën për rikthimin e dinastisë Karagjorgjeviç në fron, kështu që pushteti u mor nga fraksioni i ndikuar nga Rusia dhe i udhëhequr nga Nikola Pashiq. Vlen të theksohet këtu se organizata terroriste sekrete serbe “Dora e Zezë” nga e cila kanë marrë orientimet organizatat motra të tjera, emri i saj lidhet gjithashtu me dy vrasjet më sensacionale përpara fillimit të Luftës së Parë Botërore, atë të mbretit Aleksandar Obrenoviç dhe arkidukës Franz Ferdinand.

(vazhdon…)