Nga: Safet Sadiku
___
* Mbi 30 vjet mërgimtari Ali J. Sylejmani, jeton në Gjermani dhe (në vitet e fundit) në Zvicër!
___
Në vitet 1990, nisi të vinte një kategori tjetër mërgimtarësh nga atdheu, për dallim nga ata që kishin ardhur më parë. Ndër ta ishin intelektualë të shumtë që po kërkonin shpëtimin në vendet e Perëndimit. Një nga të tillët është rasti si i z. Ali J. Sylejmani, i cili kishite përjetuar përndjekje në atdhe. Ai ishte përjashtuar nga puna ku punonte si asistent në Fakultetin Filologjik për shkak të represioneve të regjimit të Millosheviçit, të cilat politika fashiste goditën tërë shoqërinë shqiptare në Kosovë. Ndërkaq, dihet se në vitet e `70-ta kishin ardhur më tepër punëtorët dhe zanatxhinjtë e ndryshëm. Por, pas viteve `90-ta filloi të vinte edhe shtresa e intelektualëve, pasi regjimi i Millosheviçit po rëndonte dhunën dhe masat represive ndaj të gjitha kategorive të shoqërisë shqiptare në Kosovë. Në këtë kohë krize çdo person që mësyente rrugën e vendeve të Perëndimit, për shpëtim hë për hë, nuk e ka pasar të lehtë. Këtë rrëfim e tregon shpeshherë ndër miqtë e tij edhe mërgimtari, poeti dhe përkthyesi z. Ali J. Sylejmani. Por, me këtë rast nuk po ndalem të shkruajë shumë, për rrugën e studimeve të tij, as për shumë aktivite ku grumbulloheshin bashkëatdhetarët në mërgatë, të cilat aktivitete kush më shumë e kush më pak i kemi përjetuar tërë shqiptarët e kohës së para luftës që kemi jetuar, dhe të shumtë nga ne ende jetojmë në mërgatë!… Personalisht dëshiroj të ndalem te komunikimin intelektual, që po paraqsite një pasyrë të re në vendet e Perëndimit, pra edhe në Gjermani, konkretisht në Magdeburg ku z. Ali J. Sylejmani veproi më së shumti para lufte dhe sidomos gjatë luftës, por edhe pas lufte!
Nëse e bind palen tjetër është edhe një lloj diplomacie!
Ali Sylejmani tregon shpesh ndër miqtë e tij për vështirësitë që ka hasur në rrugën e tij drejt Perëndimit. Si shumë intelektualë të asaj kohe, ai pati një rol të rëndësishëm në mobilizimin e diasporës shqiptare në Gjermani, duke punuar me shoqata shqiptaro-gjermane për të ndihmuar Kosovën gjatë luftës. Kështu thotë z. Ali J. Sylejmani, filluam të komunikonim me institucionet e shtetit të Gjermanisë. Gjatë këtij procesi gjetëm mirëkuptim edhe te shumë institucione vendore, që po e kuptonin realitetin e gjendjes në Kosovë. Kur lufta filloi ne u mobilizuam përmes shoqatës së përbashkët shqiptaro-gjermane dhe filluam dërgimin e ndihmave për në Kosovë. Maunën e parë të ndihmave e dërguam në komunën time në Viti. Fati e deshti të futet në program Vitia, dhe më pas kemi vazhduar me të gjitha vendet. Sigurisht se edhe arhivat e këtij aktiviteti janë, por sot nuk i aktualizon askush më, që nga koha e pas luftës. Kjo nënkupton se ne po e harrojmë shpejt të kaluarën e afërt, që ngjanë se ky kriter nuk po respektohet, gjë që situatat dhe rrethanat në faza të caktuara rrezikojnë të na përsëriten! Pastaj, pas hapit të parë vjen faza e punëve konkrete. Pasi vështirësitë e para të jetës në Gjermani po kalonin, sidomos pas mësimit të gjuhës gjermane, gjërat në komunikim po vinin duke u përmirësuar. Por, thellimi i bisedimeve me elitën intelektuale vendore politike dhe i tërë bashkëpunimi, i mëvonshëm në mes nesh rezulton me terminologjinë: “e krijimit të besimit të ndërsjellë me autoritetet vendore”. Ky komunikim në aktivitetet e më pasme solli rezultatet e veta, pasi për herë të parë organizuam edhe takime zyrtare dhe pritje me karakter pune me autoritetet e Landit të Magdeburgut të Gjeramanisë, pra në mes tyre dhe në mes përfaqësuesve të shtetit të Kosovës. Një nga shembujt e parë ishte edhe pritja e Mujë Rugovës në një Land të Gjermanisë, e cila vizitë lëvizi dhe zhvilloi një etapë të re të gjithë aktivitetit të përbashkët të shqiptarëve dhe gjermanëve. Ky aktivitet më vonë na rezultoi shumë i rëndësishëm.
Pas luftës, angazhimi i z. Ali J. Sylejmani vazhdoi po njëjtë me përkthimet në gjuhën shqipe, gjermane dhe ato sllave, që njëherit ishin një pjesë e rëndësishme e punës së tij. Z. Sylejmani gjithashtu ka zhvilluar komunikim të frytshëm me autoritetet vendore, duke krijuar ura bashkëpunimi dhe besimi në mes edhe banorëve lokal dhe përfaqësuesve shqiptarë. Ali J. Sylejmani ka punuar për shumë vite përkthyes dhe ka pasur kontakte të rregullta me institucionet vendore. Gjatë kohës së qëndrimit në Gjermani disa mendia gjermane e publikojnë aktivitetin, por edhe angazhimin e tij në funksion të senzibilizimit edhe diplomatik, të gjendjes së dikurshme në atdhe.
Ali Sylejmani herë pas herë merret edhe me shkrime letrare. Ai e ka dëshirë zhanrin e anekdodave dhe të humorit popullor që neve na rikujton: se historia e shqiptarëve dhe e përvojave jetësore të sprovuara në mesin e traditave tona shqiptare, janë një arsimim popullor! Përveç përkthimeve dhe angazhimeve intelektuale, ai ka pasion shkrimet në krijimtari letrare, veçanërisht ka fjalor për anekdotat dhe humorin popullor, që artin e tij të fjalës e lidhin me plot emocione. Fjalori i tij është frymëzues, shprehjet artistike janë tërheqëse dhe gjithë simbolika letrare ka të bëjë me traditat dhe përvojat e popullit shqiptar.
Edhe sot, z. Ali J. Sylejmani vazhdon të merret me përkthime dhe ndjek nga afër zhvillimet politike në Kosovë. Ai vlerësohet për pavarësinë e tij në gjykime dhe refuzimin e përfshirjes në klane politike, që nënkupton se kjo gjë është njëra nga parimet që z. Ali J. Sylejmanin e bëjnë të pranueshëm për shumicën e rrethit shoqëror. Pra ai nuk është ndonjë anëtar i klaneve partiake, por në gjykimet e tij është shumë i pavarur!
Përveç përkthimeve dhe angazhimeve intelektuale, në punën e përditshme ai është edhe njëri nga përkrahësit e rëndësishëm të “Platformës për Referendum Kombëtar”. Ai thotë po ashtu se “Referendumi i Parë Shqipëri- Kosovë” do të jetë një nga ngjarjet më historike për popullin shqiptar. Prandaj i fton të gjithë shqiptarët të rreshtohen pas këtij qëllimi sa madhor aq edhe historik. Kjo nënkupton se, punët e mira për atdhe nuk duhet të ndalen asnjëherë!
Unë i uroj shumë suksese z. Sylejmani në punën e përditshme krijuese.
***
Sqarim: “Ndër punët e para, ai dërgoi një maunë plot me ndihma për komunën e Vitisë”.
Gjatë bisedës sonë me z. Ali Sylejmani kam vu re këtë fjali e ka të regjistruar në memirien e tij si moment emocional i paharrueshëm në kohë të vështira kur vendi ynë Kosova ishte në luftë dhe në kushte të rënda jetese!
