Nga: Sevdail Caravaku
___
* “Shqiptarët në Diasporë: Një Popull si ‘Vezët e Qyqes’ në Fole të Huaja”
Tema e mërgimit të shqiptarëve është një histori e dhimbshme, por njëkohësisht edhe frymëzuese, që ngërthen shekuj sakrificash, adaptimi dhe përpjekjesh për të mbajtur gjallë identitetin kombëtar, kulturën dhe gjuhën, pavarësisht largësisë nga vendlindja. Shprehja “si vezët e qyqes” është një krahasim i goditur për këtë shpërndarje, pasi përshkruan ndjenjën e humbjes së rrënjëve dhe nevojën për të krijuar një jetë të re në mjedise të panjohura.
Historikisht, shqiptarët kanë përjetuar valë të ndryshme emigrimi, të nxitura nga faktorë politikë, ekonomikë dhe socialë. Në periudha të hershme, si gjatë pushtimit osman, shumë shqiptarë u larguan për të shmangur represionin, asimilimin dhe taksat e rënda. Gjatë shekullit të 20-të, periudha e komunizmit në Shqipëri solli izolim të fortë, ndërsa shqiptarët e Kosovës përjetuan persekutim nën regjimin jugosllav. Pas rënies së regjimeve komuniste dhe krizës së Kosovës në vitet ’90, shqiptarët u shpërngulën në valë të mëdha, kryesisht drejt Evropës Perëndimore, Amerikës së Veriut dhe më tej.
Rrënjët dhe identiteti shqiptar në diasporë
Ashtu si zogjtë e qyqes që rriten në fole të huaja, edhe shqiptarët shpesh rriten dhe jetojnë në kultura të ndryshme nga ajo e vendlindjes. Mërgimi i ka detyruar ata të përvetësojnë gjuhë të reja, zakone të ndryshme dhe mënyra të reja jetese. Megjithatë, shqiptarët e diasporës kanë treguar një lidhje të fortë shpirtërore me vendin e origjinës, duke ruajtur gjuhën shqipe, muzikën, veshjet tradicionale dhe festat kombëtare, si një mënyrë për të mbajtur të gjallë identitetin e tyre.
Shpesh, jeta jashtë vendit nuk është e lehtë për shqiptarët e mërguar. Ata përballen me sfida ekonomike, diskriminim dhe ndonjëherë me ndjenjën e vetmisë ose humbjes së identitetit. Mërgimtarët ndihen si zogj të vegjël të qyqes në një fole të huaj, me sfidën e përshtatjes në një vend që mund të mos i Pranojë plotësisht si të barabartë. Shumë prindër shqiptarë përpiqen t’ua transmetojnë kulturën e tyre fëmijëve, edhe pse këta të fundit shpesh ndihen mes dy botëve: kultura e vendit ku jetojnë dhe rrënjët shqiptare që prindërit e tyre përpiqen të ruajnë.
Edhe pse larg, diaspora shqiptare ka dhënë një kontribut të madh për zhvillimin e vendit. Qoftë përmes remitancave (dërgesave financiare), të cilat janë burim i rëndësishëm për shumë familje në Shqipëri dhe Kosovë, apo përmes ndihmave të tjera për komunitetin shqiptar, diaspora ka luajtur një rol kyç. Shumë shqiptarë të suksesshëm në diasporë kanë kontribuar për përparimin e vendlindjes duke investuar në biznes, duke ngritur organizata për të ndihmuar shqiptarët ose duke mbështetur çështje politike që prekin të drejtat e shqiptarëve.
Për shumë shqiptarë të mërguar, ekziston ende një shpresë e madhe për t’u kthyer një ditë në vendlindje, për të rilidhur rrënjët me tokën nga kanë ardhur. Në të njëjtën kohë, për brezat e rinj që kanë lindur dhe janë rritur jashtë, kjo lidhje është më e vështirë për t’u mbajtur. Prindërit dhe gjyshërit përpiqen të mbajnë gjallë gjuhën dhe kulturën shqiptare, që të rinjtë të mos e harrojnë prejardhjen e tyre.
Ndjenja e të qenit “si vezët e qyqes” është një reflektim i përzier i dhimbjes dhe krenarisë për shqiptarët në diasporë. Ata mbajnë peshën e ndarjes nga vendlindja, por gjithashtu shfaqin forcë dhe vendosmëri për të mbajtur të gjallë trashëgiminë kulturore dhe për të kontribuar për të mirën e komunitetit shqiptar kudo që ndodhen. Shqiptarët e mërguar janë si zogj të fuqishëm që, edhe pse larg foleve të tyre, fluturojnë gjithmonë me zemër drejt vendlindjes .
Ashtu është fatkeqësisht migrimet shqiptare çdo herë e kanë varfëruar atdheun tonë. Fatkeqësisht askush nuk u kujdes për mërgimtarët shqiptarë, që ta ruajnë gjuhën shqipe dhe identitetin kombëtar. Kohëve të fundit botojnë libra dhe i dërgojnë në diasporë por, ata pushtetarët tanë duhet të hapin Shkolla shqipe të mësimit plotësues è të dërgojnë edhe mësues. Ashtu bëjnë etnit tjera që kujdesen për fëmijët e mërgimtarëve. Fatkeqsisht në këto tri dekadat e fundit na e kanë gërditur atdheun sepse tokat e bukës i kanë mbushur me xhami turke – arabe me të vetmin qëllim që shqiptarët të tjetërsohen. Sa turp!!
I respektuari Sevdail!
Këtu në portalin DRINI.us – cilin e udhëheq Gjergj Kabashi, lexova mendimin e juaj lidhurr me mërgimtarët më bëri përshtypje, sepse edhe vet jam mërgimtar. Sa i përket brezi të ri, ju shkruani ”
…-brezat e rinj që kanë lindur dhe janë rritur jashtë, kjo lidhje është më e vështirë për t’u mbajtur. Prindërit dhe gjyshërit përpiqen të mbajnë gjallë gjuhën dhe kulturën shqiptare, që të rinjtë të mos e harrojnë prejardhjen e tyre…”
*
Ju lumt për shkrimin!
Në këtë komnet po ua dërgoj disa vargje që ia kam kushtuar gjuhës shqipe:
Ju shqiptarë në Diasporë!
Rrini me libra e lapsa n’dorë,
Shkruani, shkruani edhe mësoni
gjuhën shqipe mos e harroni!
Ju që jeni pak më të vjetër
merrni vet e ua shkruani në letër,
dhe tregonju brezit tjeter,
gjuhën shqipe ta shprehni në vepër
Mbanju të rinjëve ligjerata
t’a mësojnë shqipën këto gjenerata
Dhe tregonju të gjithë shqiptarëve
Mos të harrojnë gjuhën e t’parve!
…
*
prsh,
Ismeti
P.S.
Sa i përket komentit të Artës, e cila shkruan se: “Fatkeqsisht në këto tri dekadat e fundit na e kanë gërditur atdheun, sepse tokat e bukës i kanë mbushur me xhami turke-arabe…sa turp!”, po ia sqaroj Artës se xhamiat nuk të pëngojnë më mësua gjuhën,ato janë bër përbesimtarët muslimanë,që në Kosovë janë me shumicë;
A i përket “tokës së bukës” atë edhe ashtu s’po e punon askush…!?
me respekt
Ismeti