Blerim Metaj
___
* Rrëfime nga Lufta – Pjesa e Katërt
___
Mëngjesi i 14 prillit 1999 na gjeti në agoni. Mbi malet e Arave të Bushës qielli dukej si një varr i hapur. Acari fshikullonte çdo qelizë, duke na përpirë shpresat dhe mbështjellë me një perde ankthi të pashpjegueshëm. Unë, vetëm 9 vjeç, ndihesha sikur isha i mbyllur në një botë që nuk kishte dalje.
Atë mëngjes, babai dhe biri i axhës nisën rrugën drejt shtëpisë për të marrë disa nga gjërat tona. Ishim të ndarë mes frikës dhe një iluzioni të kotë se ndoshta do të ktheheshim në normalitet. Por gjyshi im, Sherif Baku, i ngritur mbi kokëfortësinë e tij prej një shekulli të mbushur me luftëra dhe sakrifica, kundërshtoi:
– Rizë, ku po doni të shkoni? Ejani, të kthehemi në shtëpi!
Fjalët e tij përplaseshin me peshën e pamëshirshme të realitetit. Babai, me zërin e rënduar nga dhembja e një lufte të brendshme, u përgjigj:
– Babë, atje nuk ka më asgjë!
Por gjyshi nuk e ndryshoi mendimin. Ai u largua, duke sharë nën zë dhe duke u kthyer teposhtë me Sylë Lipën. Ndërsa ne, të tjerë, me një re pikëllimi mbi kokë dhe një hije dyshimi në zemër, nisëm ngjitjen drejt bjeshkës.
Rruga për në bjeshkë ishte një test, jo vetëm fizik, por edhe shpirtëror. Bora ishte e thellë, gati deri në gjunjë. Burrat ecnin përpara, duke çarë rrugën me këmbë dhe duar të mpira, duke hapur një shteg për gratë dhe fëmijët që vinin pas. Kjo ngjitje dukej si një marshim drejt një ferri të bardhë, ku çdo hap përpara ndjehej si një betejë e humbur me vdekjen.
Besforti dhe Besfinda, më të vegjlit e familjes, mezi ecnin. Sa herë që ndaleshim, shikoja fytyrat e tyre të përgjumura dhe sytë që kërkonin me ngulm një fund për këtë tmerr. Një herë, tezaku im, Skenderi, u ndal dhe u ul për të pirë një gllënjkë raki që kishte marrë me vete për të luftuar të ftohtin. E pashë sesi burrat e tjerë e shikonin me një dëshirë të fshehtë, një shenjë se edhe më të fortët kërkonin një grimcë shprese në fund të një shisheje.
– Do ta provosh? – më pyeti ai, duke e shtrirë shishen drejt meje me një buzëqeshje të vogël.
E mora, dhe sapo rakia më preku buzët, ndjeva një djegie therëse që ma ndali frymën. Skenderi qeshi, por për mua, nuk ishte as e qeshur dhe as një moment gëzimi. Ishte vetëm një copë tjetër realiteti që më tregonte sa larg ishte fundi i kësaj torture.
Kur arritëm te Shkalla e Kaliçanit, zhurma e breshërive të plumbave na bllokoi këmbët. Armët serbe, poshtë bjeshkës, hapën zjarr drejt nesh. Njerëzit u përplasën pas gurëve dhe trungjeve të lisave, sikur të kërkonin një mur të padukshëm që mund t’i mbronte. Në ato momente, çdo zë i fëmijëve u ndërpre nga frika, çdo zemër rrihte fort, sikur të kërkonte një fund të shpejtë për këtë ankth.
Një foshnjë filloi të qante, ndërsa nëna e saj, me fytyrë të bardhë nga lodhja dhe dëshpërimi, përpiqej ta ushqente me gji. Disa gra të tjera e ndihmuan, duke e rrethuar si për ta mbrojtur nga një botë që nuk kishte më asgjë të shenjtë. Në ato çaste, shikimi im mbeti te kjo skenë. Nënë dhe bir, një copëz e shenjtë jete në mes të një ferri që as vetë Zoti nuk dukej se mund ta shihte.
Kur më në fund mbërritëm te stani i bacit Halil, nuk ndjeva më asgjë. Ishim të gjithë të rraskapitur, të lagur dhe të rrënuar. Gratë rregulluan fëmijët afër zjarrit që mezi ngrohte, ndërsa burrat filluan të bisedonin për të nesërmen. Por unë nuk mund të fle.
Dola jashtë, i tërhequr nga zërat e burrave. Jashtë, disa ushtarë të UÇK-së qëndronin afër, disa të plagosur, të tjerë duke biseduar. Njëri prej tyre, me një shall të grisur që mbulonte kokën, hyri në stan dhe kërkoi strehim për veten dhe të tjerët. Por biri i axhës, i ngritur mbi një ndjenjë guximi që s’e kisha parë kurrë më parë, iu përgjigj:
– Nuk mund t’i nxjerrim jashtë gratë dhe fëmijët. Nëse keni nevojë, do të ndihmojmë, por mos na kërkoni këtë gjë.
Për një moment, tensioni qëndroi pezull në ajër. Një nga ushtarët, i lodhur dhe i dobët, uli kokën dhe tha:
– Ke të drejtë. Nuk do të kërkojmë më shumë.
Ata u larguan më pas, dhe biri i axhës i udhëhoqi drejt një stani tjetër, duke u dhënë ushqim dhe çanta që mund t’u shërbenin për netët e ardhshme. Në atë natë të errët, edhe në zemër të kaosit, bujaria dhe nderi fituan mbi dëshpërimin.
Kur babai dhe gjyshi u kthyen, ishte sikur drita e diellit të depërtonte në një natë të pafundme. Vrapova drejt tyre, duke u hedhur në krahët e babait, ndërsa zemra më shpërthente nga gëzimi. Ishte një ndjesi që nuk mund të shpjegohej me fjalë: përzierje e çlirimit, e shpresës dhe e dashurisë që refuzonte të thyhej, pavarësisht gjithçkaje.
Në ato momente, në një stan të vogël, të ftohtë, në mes të një lufte që po na gëlltiste, kuptova diçka të madhe: guximi nuk është mungesa e frikës, por aftësia për të ecur përpara edhe kur gjithçka duket e humbur.
Lufta na zhveshi nga gjithçka materiale, por na dha një dhuratë të çmuar: na mësoi se dashuria për njëri-tjetrin është armatura më e fortë që mund të kemi.
(Vazhdon…)
