Britaniku George Parker ka përvojë si ushtar. Tani ai planifikon të shkojë nga Britania në Ukrainë për të luftuar në anën ukrainase. Këtu ai merr pajisje para nisjes. Foto: Henry Nicholls, Reuters / NTB
Lufta në Ukrainë tërheq luftëtarë të huaj nga afër dhe larg. Norvegjezët gjatë historisë kanë marrë pjesë në shumë luftëra. Por cilat janë rregullat e lojës për ata që udhëtojnë për të marrë pjesë?
-
Gazetar
-
Shpjegohet shkurt: Më 24 shkurt, Rusia pushtoi Ukrainën. Që atëherë, lufta ka shkatërruar vendin. Më shumë se gjysmë milioni njerëz janë detyruar të ikin. Në pjesë të mëdha të vendit sot po zhvillohen luftime.
-
Presidenti i Ukrainës u ka kërkuar evropianëve me përvojë lufte që të bashkohen me forcat ukrainase për të luftuar kundër Rusisë.
-
Disa norvegjezë thuhet se kanë shkuar në Ukrainë për të marrë pjesë në mbrojtjen e vendit. Para luftës, disa norvegjezë kishin marrë pjesë në armiqësitë për separatistët pro-rusë në Ukrainën lindore.
-
Çfarë thotë ligji?
-
Luftëtar i huaj. Mercenar. Fëmija i dashur ka shumë emra. Nga ana tjetër, nuk është një fenomen i ri që privatët të bëjnë valixhet dhe të udhëtojnë për të marrë pjesë në luftë. Por çfarë thotë ligji ndërkombëtar për udhëtimin në vende të tjera për t’iu bashkuar luftës?
-
Nëse burrat ose gratë norvegjeze udhëtojnë për të marrë pjesë në armiqësi në emër të Ukrainës ose Rusisë, kjo nuk është e paligjshme. Por ajo kërkon luftë në emër të një shteti dhe është nën komandën e atij shteti. Duhet të dallohet edhe nga popullsia. Kjo do të thotë që ju duhet të vishni një uniformë. Pra, nuk mund të jesh i veshur civilisht dhe të kryesh akte lufte.
Në nivel ndërkombëtar, ekzistojnë disa ligje që përdoren si bazë. Më të rëndësishmet janë Konventat e Gjenevës. Këto janë marrëveshje ndërmjet të gjitha shteteve të botës. Ai duhet të sigurojë sa më pak vuajtje të mundshme në luftë dhe të mbrojë ata që nuk marrin pjesë në luftime. Që nga viti 2020, 196 shtete i kanë ratifikuar konventat.
Illustrimi: Terje Tønnesen
Cilat janë rregullat e luftës?Gjithçka është ligj në luftë dhe dashuri, thuhet. Por çfarë thonë në të vërtetë ligjet dhe rregullat e luftës?Ka rregulla të qarta loje se çfarë është ligj dhe çfarë nuk është ligj në një luftë. Rregullat e lojës quhen e drejta ndërkombëtare e luftës dhe manifestohen në Konventat e Gjenevës.Konventë do të thotë marrëveshje ose traktat. Konventë nënkupton gjithashtu udhëzim, rregull ose normë të miratuar ose të pranuar përgjithësisht.Nëpërmjet këtyre Konventave të Gjenevës, shtetet e botës janë të detyruara të:Jo ta vrasësh kundërshtarin që është dorëzuar.Për të plagosurit duhet të kujdeset personi ose personat që i kanë në paraburgim.Të burgosurit e luftës kanë të drejtën e ushqimit, veshmbathjes, kontaktit me familjen dhe një vend për të jetuar.Civilët nuk janë objektiva të ligjshëm.Pika e nisjes është që njeriu duhet të bashkohet me një shtet. Atëherë personi nuk mund të dënohet, dhe ju keni të drejtën e statusit të të burgosurit të luftës. Ajo që është kriminalizuar janë veprime që mund të kontribuojnë në dobësimin e aftësisë së Norvegjisë ose aleatëve për t’u mbrojtur. Për më tepër, një ligj i ri u miratua në vitin 2016, i cili e bën të paligjshme pjesëmarrjen në “konflikt të armatosur” jashtë Norvegjisë, përveç nëse merrni pjesë në emër të një shteti.Është gjithashtu e mundur të bashkohesh me milicitë ose organizatat paraushtarake, siç është grupi rus Wagner. Nga ana tjetër, kërkohet që këto të inkorporohen në shtet. Kjo është: ata duhet të luftojnë në emër të Rusisë.Foto e një amerikani që e quajti veten “Hunter/Gjuetar” pranë një qyteti ukrainas në 2014 pasi Rusia aneksoi gadishullin e Krimesë. Pastaj ai luftoi në anën ruse të konfliktit. Një luftëtar klasik i huaj. Foto: MARKO DJURICA, Reuters / NTBCila është tradita norvegjeze?Tashmë janë raportuar disa qytetarë norvegjezë që kanë zgjedhur të udhëtojnë në Ukrainë. Aty thuhet se i janë bashkuar Legjionit të Huaj të Ukrainës. Kjo është larg nga hera e parë që norvegjezët kanë udhëtuar për të luftuar diku tjetër në botë.Gjatë Luftës Civile Spanjolle (nga korriku 1936 deri në mars 1939) rreth 200 vullnetarë norvegjezë udhëtuan për të marrë pjesë në luftime. Në atë kohë, rekrutimi në luftë ishte zyrtarisht i ndaluar. Por të ashtuquajturit spanjollë kishin deri diku mbështetje popullore. Kjo mbështetje erdhi jo më pak nga lëvizja punëtore. Disa udhëtuan për të luftuar për komunistët, por disa norvegjezë morën pjesë gjithashtu në regjimin e Frankos, i cili përfundimisht doli fitues nga lufta civile.Disa norvegjezë shkuan në Luftën Civile Spanjolle në vitet 1930. Foto është e një milicie spanjolle nga fronti i Aragonit në vitin 1936. Foto: Ap / NTB
-
Disa norvegjezë luftuan për Gjermaninë në front gjatë Luftës së Dytë Botërore.
-
Gjatë Luftës së Palestinës në 1948, disa norvegjezë udhëtuan për të marrë pjesë në luftime. Shumica luftuan për shtetin e ri të Izraelit.
-
Rreth 700 norvegjezë morën pjesë si vullnetarë në anën finlandeze gjatë Luftës së Dimrit në 1939-1940. Ajo përfundoi me fitoren sovjetike. Gjatë Luftës së Ftohtë, një numër i vogël norvegjezësh u regjistruan si mercenarë në luftën kundër kryengritjeve komuniste në vende të tilla si Kongo, Rodezia, Nikaragua dhe Vietnami. Në vitet 1990, neo-nazistët norvegjezë udhëtuan në Afrikën e Jugut për t’u trajnuar me milicinë e ekstremit të djathtë Afrikaner Weerstandsbeweging. Që nga 2014, disa norvegjezë kanë udhëtuar për të luftuar në Ukrainën lindore. Megjithatë, nuk janë këta që kanë marrë vëmendjen më të madhe.
-
Pse është problematike me Sirinë? Sirianët norvegjezë kanë marrë shumë publicitet.Rreth 100 persona me lidhje me Norvegjinë vlerësohet të kenë udhëtuar në Siri.Atje, shumë u bashkuan me organizatën terroriste Shteti Islamik (IS).Ndryshe nga shumë luftëtarë të tjerë të huaj, disa prej tyre janë dënuar.Pse?
Rreth 100 norvegjezë udhëtuan në Siri.Disa iu bashkuan organizatës terroriste Shteti Islamik (IS).Kjo foto është bërë në vitin 2013 në Siri.Burri i majtë u dënua me katër vjet e tre muaj burg.Në skajin e djathtë është miku i tij, Bastian Vasquez.Mes tyre është një burrë i panjohur dhe një norvegjez (nr. Three f.v.) i cili u vra në Siri në vitin 2013. Foto: Policia / NTB
Arsyeja është se kujt iu bashkuan. Ata iu bashkuan një organizate terroriste.
Konventat e Gjenevës bëjnë dallimin e qartë ndërmjet shteteve dhe organizatave. Pjesëmarrja në grupe që nuk janë shtet është vepër penale. Grupi terrorist IS është shembulli më i qartë i kësaj. Edhe pse IS e shpalli veten shtet, ata nuk u njohën kurrë nga komuniteti botëror. Kështu, anëtarësimi në grup mbeti i paligjshëm.
Ata që përfundimisht bashkohen me ushtritë ukrainase ose ruse do të luftojnë në emër të njërit prej shteteve.
Fakte
Jus in bello – e drejta në luftë
Janë pesë parime që palët duhet të ndjekin pasi të ketë filluar lufta.
* Luftëtarët dhe joluftëtarët: Vetëm luftëtarët e tjerë duhet t’i nënshtrohen dhunës ushtarake. Megjithatë, mund të pranohet se veprimi ushtarak prek në mënyrë indirekte joluftëtarët.
* Nevoja ushtarake: Veprimi ushtarak duhet të ndërmerret vetëm nëse ndihmon në arritjen e qëllimit të luftës.
* Proporcionaliteti: Nuk duhet përdorur dhunën si disproporcionale. Kjo do të thotë se dëmi nga veprimet nuk duhet të jetë më i madh se rezultatet e mira që veprimi përpiqet të arrijë.
* Asnjë mjet i keq: Ndalohet përdorimi i mjeteve që konsiderohen të këqija në vetvete. Këto mund të jenë armë të shkatërrimit në masë, armë kimike dhe biologjike, gjenocid ose përdhunim.
* Të burgosurit e luftës duhet të trajtohen në mënyrë të drejtë: Nëse një ushtar dorëzohet, ai ose ajo nuk duhet të konsiderohet më një luftëtar ose një kërcënim. I burgosuri i luftës do të trajtohet në përputhje me rrethanat.
Burimi: Enciklopedia e madhe norvegjeze (Aftenposten)
________
Për temën e ngjashme që po debatohet në Kosovë dhe Shqiptari
Disa mendime të Drinit rreth mendimeve të pakuptimta të politikanit të LDK-së dhe kryetarit të mëhershëm të Gjilanit, Lutfi Hazirit.
Lutfi Haziri, sipas “Bota sot” (03.03.2022), kishte thënë: “Jo standarde të dyfishta, ligji për mospjesëmarrje në luftëra të huaja të mbesë në fuqi“
Me gjasë Lutfiun e paska kapë tuta (frika) se mos po shkon ndonjë shqiptar i Kosovës në luftën e Ukrainës kundër pushtimit të Rusisë. Ata, dmth., panislamikët, duhet të shkojnë vetëm në luftëra për “çështjen e Islamit”, apo jo?
E jo si Xhemal Kada, Asim Vokshi, – “trëndafili i Dukagjinit” e shqiptarë të tjerë që shkuan në Luftën Civile Spanjolle në vitet 1930 ?! …
Në Ukrainë janë duke shkuar luftëtarë nga e mbarë bota për ta ndihmuar një popull e shtet të rrezikuar prej pushtimit të Rusisë. Ti ndihmojnë ukrainasit në një luftë të pabarabartë me federatën e Rusisë që po e vazhdon pushtimin e Ukrainës. A nuk qenke në dijeni Lutfi Haziri, se “Ukraina po përshëndet tashmë vullnetarët e huaj. 16 mijë ushtarët e parë janë tashmë në rrugën e tyre për të mbrojtur lirinë dhe jetën për ne dhe për të gjithë”, tha Presidenti i Ukrainës Zelenski , shkruan CNN sot , me 3 mars 2022.
_____
O Lutfi Haziri…, ai që e ka ndërmend me shkue me luftue nuk të pyet as ty, as mue dhe as që i intereson asnjë lloj ligji që mund t’ia ndaloj shkuarjen. Ti deri tash nuk i pate «dy standarde të ndryshme», por vetëm Një ore politikani «arnaut» , i njohur mirë për simbolikën e «Katër Gishtave» të Vëllazërisë Muslimane …! Për të cilën kur u zure ngushtë pastaj the që nuk kishe menduar fare për simbolikën e “Vëllezërisë Muslimane” me ngritjen e katër gishtërinjve, por ishte një arsyetim tjetër, tejet fëmijënor.
Edhe Shqiptar, edhe propagandist i famëkeqes «Vëllazëria Muslimane», nuk shkon kurrqysh. E vërteta është se Lutfi Haziri nuk është besimtar i devotshëm, por më shumë një besimtar shtinjak për nevojat e tij publike-propagandistike, si shumë të tjerë në shqiptari, që për votat e tyre të mjera janë në gjendje ta zhbëjnë edhe popullin që i përkasin. Besimtari/ët e vërtetë nuk bëjnë propaganda fetare, por vetëm e praktikojnë religjionin për vete pa asnjë lloj zhurme dhe duke mos dashur që t’i imponohen askujt.
Në këtë foto identifikohet Ridvan Aqifi nga Gjilani (në mes) dhe Lavdërim Muhaxheri nga Kaçaniku, të dytë “shehid” për të ashtuquajturën “Toka e Shamit” dhe “Levanti”. Në foto shihen me pasaportat e shtetit të Kosovës para se t’i shqyenin publikisht, pasi tashmë si pjesëtar të “umetit” Musliman i takonin një kombi e shteti tjetër, atij që në ato vite qe emërtuar si Islamic Stat për të cilin luftuan dhe i dhanë jetëkotat e tyre!
A të pati pyet ty Ridvan Aqifi (kur ishe kryetar komune), ai shovenisti religjioz islamik i Gjilanit…, kur pati shkuar i udhëzuar nga hoxhallarët dhe shërbimi i fshehtë turk që të luftonte «për Allah», duke u përzier në luftë civile të Sirisë, ku edhe u vra ndërkohë?
Disa gjilanlinj jo të pakët, që ti më mirë se të tjerët e din se kush janë, i patën shkue «për kryeshnoshje!», që do të thotë se u solidarizuan direkt apo indirekt me “çështjen” për të cilën e kishte dhënë jetën.
Përndryshe, Ligji i mëhershëm qe bërë “pas të vjelave” dhe kur “allahistët” tashmë ishin bërë të rrezikshëm edhe për ata që i kishin indoktrinuar me militantizmin religjioz për ti dërguar në theqafje. Pra, ishte bërë për ti penguar për aq sa ishte e mundur, panislamikët e tjerë që të merrnin pjesë si fanatik religjioz të përpunuem legalisht nëpër “xhamitë tona”, duke i përgatitur që të merrnin pjesë edhe “në luftën e Islamit kundër Kaurrit” në Siri e Irak, kur Islamic Stat (IS) e pati shpallur kalifatin islamik në të ashtuquajturen Toka e Shamit dhe Levanti, që sipas një hytbeje BIK-ut të fillimkorrikut 2013 , “asht aq e randësishme për Allahun”.
Ukraina e ukrainasit duan të kenë ushqime dhe armë, shërim të civilëve të plagosur, strehim të atyre që detyrohen ta braktisin vendin , me një fjalë çdo lloj ndihme për ta përballue pushtimin rusomadh dhe nuk kanë aq nevojë për njerëz që duan të luftojnë për ta, por edhe nëse shkojnë atje persona me përvojë lufte nga Shqiptaria, këtë e bëjnë për motive krejt njerëzore, që ta ndihmojnë një popull që mendja perandorake ruse do ta shkatërroj në vendin e vet.
Pamje nga tmerret e luftës në Ukrainë
Sikurse që do e nuk pajtohet Serbia me ekzistencën tonë në hapësirat e Gadishullit Ilirik.
Këto gjëra nuk janë të njejta, Lutfi Haziri …, pasi në Ukrainë mbrohet e luftohet Liria e një vendi nga pushtimi , kurse në Siri e Irak “arnautët” me “vëllezërit muslimanë” luftonin në emër të një iracionaliteti panreligjioz kundër lirisë që sirianët apo irakianët e donin në vendin e vet.
