Abedin Sutaj: Emnat e zotave; veneve, e njerzve

Dr.Sc Abedin Sutaj, Vjenë

Etimologji

Pjesa (1) ne Drini.

Copa nga  Libri MSHEFTESIT E GOJES Dr.Sc. Abedin Sutaj, pjese nga studimet etimologjike të shqipes, Msheftësit e Gojës (guha shype dhe kuptimi i fjalëve t’saj), pjesët; 1, 2, 3, 4, 5, dhe vepra Emnat e Zotave, Veneve dhe Njerzve. Studime etimologjike të shqipes, të botuara në vitin 2019.

No ro : Mos të harrojmë disa gjuhëtar të Shqipërisë vjedhin dhe nuk cekin qysh prej vitit 2020 duke dal nëpër radio televizione.

Asht shum keq ne ni ven ku fisnikri e burrni , dhe vyrtyt asht hajnia dhe tradhtia.

DIN/DI/ODIN/DIAN/DOAN/DIANA/ADON/EDON

Hebraisht: “dīn” (דין),

Amharik: dañä (ዳኘ)

Aramaik: dīnā (דִּינָא)

Arabisht: “dīn”

Ugaritik: dyn

Do studiues e ndërlidhin prejardhjen e kësaj fjalë DIN nga arabishtja, e cila është përdorur veç në kuptimin fetare (Nöldeke, Vollers, kurse prejardhjen nga persishtja DEN dhe Zoroastrianet DAENA, nga etimologët; Gardet. Gauderfroy,…,) por në përgjithësi shpjegimet e tyre janë quajt të pa bindshme. Megjithatë gjuha shqipe e përjashtuar nga Etimologët e mbarë botës, kemi; DAENA me kuptim DA ANA prej nga kemi DAANA, DA ENA, DU ANA,…e Shëmbull; DOAN me kuptimin E DO ANE-ne  vet ose EDOAN, DOANA, DIANA,…, etj., të cilat fuqishëm në çdo shkronje lidhen ngusht me shqipen e cila përdoret sot në Kosove, të pasardhësit e vërtetë Dardan. Aq e qartë është kjo fjalë në shqip, sa që nuk ka kuptim as në shtjellohet.

Shënim:

(1. Në Kosovë nuk kemi Mbarë bota e dinë=Marë bota e dinë, siç përdoret në Veriun e Shqipërisë krahasua me gjuhën letrare.

Në Kosovë thuhet; KREJT BOTA E DIN. Fjala MAR përdoret për të cek MAresin, si;

 JE E MAR,

PUNA E MAR,…, etj.

2. Nga Kosova: SHENIM=SHE NUM/SHE NOM, pra SHE(h) gjësendin e NUM ose NIM, NAM, NOM, NEM,…. nga NA+AM/MA, NI+IM/AM/MI/MA, NOM=NO OM/MO/MA,…): Megjithatë bota heshtazi ka zgedh rrugën e përjashtimit të shqipes. Duhet të përmendur, studimet gjatë periudhës komuniste të Shqipërisë, i rrasen në qorrsokak studimet etimologjike të fjalëve shqipe.)

Pikërisht e kam nu (vnu, knu, gnu, rrnu, lnu, … me këtë mënyrë përshkruhen format e shumta të NU-mjes) këtë menim kur e ka pa në shtjellimin e fjalëve DIANA, EDONA, DODONA, DRIADA (DA nga DRINI, DRI A DA) dhe kur i kam lexuar etimologët në shpjegimit e fjalës SHTRIGA, e qindra fjalë tjera, e tmerrshme por e vërtetë, kjo është bota.

Shqip; DIN; SDIN; KA DIN; DAN; DUN; DON; DEAN; DIAN; DIANA; DIJE; DUJE; DAJE; DOJE; DISHME; DASHME; DUSHME; DUSH; DASH; DESHT; DUSHT; DOJSHE; DUJSHE; DEJSHME; DAJ; DEJ (Shënim: DEJ (DUJ; DAJ; DOJ; DIJ) . Në gjuhën letrare, na duket se përdoret tek; KëNDEJ (KAN DEJ =KAN DAJ, KA NU DAJ)ANDEJ (gegnishte; ANA, ANEJ, KNEJ,..) në kuptimin AN DEJ ose DEJ të ANA, kështu DEJ është shumë me e lasht e shtresuar në këto fjalë. DERI në të vërtet është veç rast i veçantë i fjalës DEJ, dhe ka kuptimin DA prej RI ashtu DE +RI /DARI dhe kryesisht e përshkruan largësinë/distancën vertikale- thikë përpjetë ose teposhtë- kurse DEJ është rast gjithëpërfshirës i dhënë si; DA I në formën e largimit si; DE I =DEI=DEJ,… megjithatë mund të jetë prodhim i rastësisë me ndërlidhjen e fjalës, për shkak kalimin të N në ND. Shejat e kalimit të tillë e kemi edhe në veri, ku G kadalë shoqërohet me N, tek NGAJA, ku theksohet pothuajse vetëm tingulli ndërmjet N dhe G, si dhe në të folmet në lashtësi , kemi KSI=SI, dhe KLE=LE, … ); DUJ; DOJ;

DEKA; DYKA; DAKA; DOKA; DUKA; DIKA; DEJKA; DAJKA; DUJKA; DOJKA; DOJSHA; DIJSHA; DUJSHA; DEJSHA; DAJSHA;

EDINA; EDEN; EDON; EDUN; DEUN; DOEN; DUAN; DIAN,…, etj.

DUSH; DASH; DESH; DOSH; DISH; DYSH; …,etj.

ADAN; ADIN; EDIN; EDONIS; ADONIS; UDANIS; DANISH; DOAN; DUAN; DIJAN; DOJAN,…,etj.

Po ashtu kemi DA; DI; DU; DO; DY; DE; DIA; DUA; DOA; DIJA : DIJANA,NU; NO; NOJ; NI; NON; NOVA, TANA, MATAN,.., këto fjalë nuk i ka as Latinishtja, edhe pse nga fjalori i gjuhës shqipe u larguan shumica?!!!.

Shembull; është e tmerrshme kur fjalët DO, DA, DU, DE, u larguan, pse jo edhe DOA, DEA, DIA, DUA, DOI, DOJ, DOE, …etj.

*(pjese e larguar, të cilën mund ta gjeni ne libër),….

Natyrisht shumë etimologë mundohen shprehjet (terminologjinë) e Kuranit të marra nga Aramaishtja dhe Ebraishtja përpiqen të ja veshin arabishtes. Shumë nga terminiologjia Kuranore nuk kanë kurrfarë bazë arabisht, duke filluar nga emri ALLA, ELA, ELOHIM, DIN, .., etj., të cilët aspak nuk kanë bazë as nga gjuhët samite në përgjithësi. Para këtyre gjuhëve në lindjen e mesme ishin popujt Evropian përkatësisht nga Ballkani të cilët nga popujt Samit quheshin popuj HAMIT dhe natyrisht ata ishin sunimtaret të Egjyptit të poshtëm, gjë të cilën e dëshmon edhe bibla dhe toponimet e t ‘lindjes së mesme duke filluar nga emri DAMAS, DAMASK, NINA/NINIVA/NUN,…, etj. Mendoj se Egjipti i poshtëm ishte pjesë e Evropës, përkatësisht i Ballkanit, pra banohej e nga Evropianët qysh nga periudha e fundit e Akullnajës (Akull nu, A KULL NU) , e udhëhiqej deri në luftën e dyte botërore.

Në gjuhën arabe, qerimi/sqarimi/qartja i,e fjalës DIN me shumë ndërlidhet me kuptimin DAN, ashtu nga shqipja; DIN=DAN/DON/DUN. Sipas Kreut të parë të Kuranit, i quajturi Suretu al-Fātiḥah, ku DIN nga ad_DIN i në shumicën e përkthimeve në gjuhën angleze i epet kuptimi ‘ GJYKIMIT’, prej nga kemi në anglisht/arabisht:

1:3   مَٰلِكِ يَوْمِ ٱلدِّينِ

“Maliki yawmi ad-Dīni,” zakonisht e përkthyer si; anglisht “Master of the Day of Judgment” (Shkyp; Zotnuesi i Ditës t’ Gjykimit).

Nga kjo skjarimi i fjalës DIN nga dijetaret fetar të hershem për të cilët ky term ishte i pakuptueshëm, i jepnin shpesh kuptimin e Besimit, Mënyrës, Pasuesit e rrugës (fetare),…etj

Nga Hadithet kemi shembujt ; në Sahih al-Bukhari, 1:2:38, (Fath-ul-Bari, Page 102, Vol 1).

Studiuesi Fazlur Rahman Malik, vlerson Dīn si “mënyra e cila duhet të pasohet/ndiqet”. Prej nga DIN, DAN ndërlidhet me Sheriatin Islam.

ADONAJ/ADON/EDON/DODON/DON

Kuptimi i Emrave të Zotit, të perdorne në religjionet tjera, shpjegohen nëpërmes gjuhës shqipe, më këtë duke bart më vete idenë se religjionet e sotme, dhe të lashta si Hindu, dhe Zaratrustjan kanë lidhje dhe janë trashëgim i para – religjioneve, interpretimet e të cilave vinin nga Evropa përkatësisht nga Ballkani dhe Mesdheu në përgjithësi. Kështu Zoti i em’num me/ma em’nat; ADONAJ, ADONIS, ADON, EDON, EDONIN, manej më em’nat; DAN, DON, i cili është i Dam pej krijimi, pra nga ngritja e përhershme dhe DAN ose DONA paraqet  em’nin e ZOTIT, të madhërishëm. ADON ka kuptimin A DON, por edhe A DO ON,si A DA AN, ose AN e DA ashtu si ANDA/ANDI, dhe lidhet pikërisht më Dashnin por edhe krijuesin i cili është i DAN /DAM nga krijimi, e si krijues i veçuar. ADON emër si argument shumë i fuqishëm se Zoti ishte përkufizuar si Dashni, dhe ndoshta paraqet rrënjët e largëta të interpretimi të sotëm Krishterë.

Nga ADON, ADUN, ADIN, ADEN lidhet ngushtë më emrat DONA, DO DONA pra E DON DONEN, e ose e DON Zotin, DO ADON, DOADONIS, na jep hapur pamjen e lidhjes se DONA, DODONA dhe ADONAJ me kuptimin AI na DON, ose NA DON , në bazë n’rlakohet më kuptimin e DASHNIs, mandej nga të dy anët, ZOTI e DOn njeriun dhe Njeriu e DON zotin ose ZOTI është DA si AN në vetvete nga krijimi sepse është krijues. Vete emri Dashni përgjatë librit shpjegohet në thelb si gjësend i cili Da-het.

Emri ADON/ADONAJ, DONA, DO-DONA, ku DONA tregon se DO, pra NA DO, ose në trajtën DO NA, na jep DO = Dashni. Emrat DONA, ADONA, ADONIS ndërlidhen ngushtë më kuptimin e emrave DO, ANA, dhe IS. Megjithatë diçka është e qartë ADON, DO = EDUA DONE-en, ADONAj tek Judenjët dhe ADONIS, ADON, DONA, lidhen drejtpërdrejt më kuptimin e DASHNIS, diçka të cilën EDONA, A DONA, DONA, por edhe emri i prejardhur, DONA ose ADONA dhe DO pra E DONA DONEN. Haptas, pa kurrfarë mëdyshje gjuha shqipe e sotme dëshmon se kemi të bëjmë më emra kuptimin të cilat mund të gjenden veç shqip.

Si duket Krishterimi i ka rrënjët në Ballkan dhe për shkaqe të panjohura më vonë u ndërlidh më hebrenjtë. Megjithatë diçka dihet se popujt para popujve semitikë, në Izraelin e sotëm dhe Liban banonin popuj të familjes se gjuhës shqipe. Asnjë popull nuk i kupton em’nat/emrat ma të nalt të Zotit, as në Indi, as në Persi, as në Egjipt, as në Izrael, as në Lindje dhe as në Perëndim, përveç shqiptarëve. Dardanët e lasht të cilët mund të kenë filluar dyndjet në Jug përgjatë Danubit, mund të jenë njohur më emrin DORJAN /DOR=DAR=DIR=DER=DUR,…si dhe AN dhe DAN përbëhen nga e njëjta natyrë gjuhësore/ krijuan emrat ZEU, si ZEUS, JEZUS, MARI. Ku ZEU ishte drita dhe N’zehtit e ardhun/ardhan/erdhën/urdhen/ nga Amon RA, AI, pra Zoti M

Prej gjuhës kuptojmë se dolën bazat e gjitha religjioneve të sotme në botë, sepse na ep përgjigje kuptimplote për shumicën e emrave të Zotave.

EMAN/OMAN/AMON/IMEN/AMAN/AMIN,…

EMEN/AMEN

EMAN/AMAN

EMUN/AMUN/UMUN/IMUN, pra edhe IMUN do të thotë E MAN.

EMIN/AMIN

EMON/AMON

Kështu edhe fjalët arabe IMEN/IMAN/AMON/AMEN/AMIN/AMUN/ kanë kuptimin E MAN pra atë i cili MAN. Nuk duhet të i largohem fjalëve; DIN, në arabisht do të thotë Besim se paku interpretohet ashtu. Megjithatë DIN në gjuhën shqip do të thotë DIN ose DIJE, të kemi dije për Zotin. Duhet theksuar se vet emri SHAMAN=SHA’AMAN ka kuptimin SHUM+MAN=SHUMAN. Kemi tek sllavët e Jugut MALI = SHUMA, na jep gjësendit në sasi SHU dhe MA/UM/AM. Natyrisht në Indinë e largët e kemi fjalën MANU, si formë e fjalës AMAN, AMIN, AMON, MAN , MAN RA, AMON RA. në Tibet u përhap në trajtën OMN, ose OMANI, të cilat për bazë e kanë kuptimin e fjalës më NU/MANU,  MA ANU, pra e man perenin /pere non-nun/ ANU, siç quhej tek Shumerët e Arkadianët. Të gjithë këta emra, është e pamundur të përmenden, për shkak të natyrës se lamisë të cilën e shtjellojmë, tregojnë në thellësitë e historisë para- antike, kishim  një gjuhë botërore me shtrirje shumë të gjera, bazën e të cilës e mban gjuha jonë.

MAKEDONIA

1)

Maqedonia paraqet emen t’shéjt pikërisht sepse lidhet më kuptimin e emrit të Zotit. Kemi fjalën MA+AK kallëzon MAK, ose MAKA, pra gjësend i cili MAhet, kështu edhe sot kemi MAKA, pra tregon për mënyrën e posaçme të Majtjes, pra Ka Majtje. MAKA përcjell të njëjtin kuptim si MAKE, pra Make tokën, Make nerin, ..etj. Make, përdoret edhe sot, si brumë i lasht për formimin fjalëve, në shumë rajone, por më së shumti në rrethinat e Gjakovës, si; MAJKA, SHKOJKa, Bojka, Thojke, Koka, ROka,..etj.

Thjeshte, si shembull përafruese kemi fjalitë; MA KA NANEN e MA KA BABEN, MA KA BESEN, ose MA KE NANEN e MA KI BABEN. Por edhe në kuptimin me MAJT si MAK, MAKA, MUKA, MEKA, etj. Shembull MAKA Besën si askush tjetër. Kështu MAKE DONIA, në japë kuptimin ata e MAJ-n Zotin, emrin e ti, fenë e raditën e tyne, si edhe venin e shejt DONA. Natyrisht á krejt e kuptueshme, emri DONA, na jep veç trajtën e em’nave; ADONA, ADINA, MEDINA, MADINA, EDOMA, EDIMA, DAMAJ, DAMSKA, DIDONA/DODONA ose DA DONA, si përmbledhje e kuptimin ku á emëri/emnii Zotit DONA. Kur themi DO-DONA, na kemi dhanë venin e posaçëm të Dame në kuptimin DO, për DON-en.

Dona përcjell pamjen që përshkruan së ZOTI na DON, por edhe në e DOM, në kuptimin EDONA, ADONA, ose ata e majn DON-EN, janë të tillë se MADONA, MAKEDONA, MAQEDONA. Ndryshimi K nga Q, është së Q është përafërsisht shumësi i K, kurse fjala MAK në trajtën MAQ, na jep kuptimin e Shumësit të fjala MAKA, që është MAQ/MAQA, kështu edhe fjala anglisht TO MUCH na jep kuptimin e fjalës MUQ/MAQ/MOQ, (Man+ AQ ose QAQ MAN, si MA *AQ=MAQ) që në gjuhën shqipe përcjell kuptimin në shumës të fjalëve MUK/MAK/ MOK/MEK,…etj. Ndërtimin më M më tingullin A kemi MAGJE, që na jep kuptimin MA +AGJE, ku na jep fjalën MAGJE 172 Shënim 1: MAGJE- MA pra Majt dhe AGJE, me kuptimin AGJ=GJA, pra MAGJE mund të përafrohet e kuptimin e fjalës MA GJAN, pra më Majt GJA/gjësend mrena/mbrenda. Fjalët; MALE, MAGJE, MAKA, MAQ, MUQ, MAR, …,etj., kanë ndërtim të njëjtë, pra, Ma+AL, MA+AGJ, MA+AK, MA+AR, MA+AQ, MA+AN, MA+AM, MA+AG,…,etj. Sot këto fjalë përdoren edhe si miemna shumë t ‘lasht, siç janë; MUQAj, MUKA-j, MAKA-j, MAQA-j,…,etj. Si rrjedhim emrin MAKEDONIA, drejtpërdrejt ka kuptimin MAKE DONI-en, Interpretimi MAKE si njerëz të gat, ose të mëdhenj nuk është i vërtetë, MAKE tregon pronësinë e DONES, ata që e majn DONEN ose EDON (Zoti mund të shtjellohet si gjësend të cilën njerizim E DON), ADON, që do të thotë më e DASHT.

Emni MAKEDONIA to të thotë MAKA ADON-in. Megjithatë fjala MAKA, ose MAKE, në veri është fjalë në përdorim dhe tansisht e kuptueshme për çdo njërin. Në Dardani –Verilindje emri MAKA ose MAKE është përdor si emen për njerëz. ADONI, EDONi, DONA, ANDON/ANDIN/ANDI, përcjell emrin më bazë të njëjtë DONA/EDONA/ADON/ANDON por pse jo edhe emri i lasht ANTON ose ANDON, na jep em’nin (nga Dardanitshja AMA NUN dhe AMA NU, AMNU, AMON, AMIN, MAN,… etj , shiko ne pjesët tjera të librit) e Perenis DARDAN. Asnjë/asni gjuhë në botë nuk mund ta shpjegoj emrin Maqedonia përveç shqipes, sepse populli i saë e përdoret atë gjuhë. Em’nat; MAKEDONIA, na jep çelësin për shpjegimin e shumë emërtimeve të lasht, e nga ata, është DARDANIA, që DAR na jep kuptimin e shpërndarje, në të vërtet na jep fjalën N’dar, kurse DANI KA apet trajtë e emrit të Zotit, si ADAN/ADANI, DArDANI, DAN në thelb është i njëjti emër DON, kështu në bazë, të dyja (dyjat=dyj+at) përcjellin kuptimin e vetisë të veçantë, dhe të dallueshëm prej botës ose krijimit që është AN e DANE, edhe sot përdoret në Kosovë, NA jemi AN E DANE, dhe nuk përzihemi më tjerët. Nga emrat e Zotit është DONA, DONIKA. Si rrjedhim kemi; darDANI, ArDANI, DANI, DONA, DARDONA, ARDONA, EDONA, EDANI, MADAN, AMDAN, na japin veçorit dhe cilësitë e DON-es, zotit ose vetisë së tije të përcjell më ketë emër. Nga më të njohurit, masi ky emër u shënua nga Grekët e lasht është DODONA, DA DONA, në të vërtetë, në tokat shqipfolës ky vend mund të mos ishte ma i rëndësishmi, por është ba i ran’sishem (rëndësishëm) sepse u shënua për të në kohën e caktuar. Krejt e natyrshme së vene/vende t’shejta për Zotin ADON mund të këtë pas gjithandej Ballkanit, popuj shqipfolës që nuk dinin së ku asht DODONA që ishte aq e rëndësishme për nj epjes të popujve shqipfolës.

2)

Nga kjo kemi MAK, MAKA, duke e përshkruar Pasjen- KA, dhe levizjen e veprimit MA, ashtu si MA AK, ose MA KA, të cilat në thelb do të thotë KA MA, duke përshkruar kahun e lëvizjes të sasisë që KA MA, krahasuar me krijuesin e fjalës përkatëse. E njëjta gjë ndodh me fjalët MAQ, si MA AQ, ose MA QA, ashtu AQ MA, ose QA MA, duke na dhen madhësinë tjetër të veçantë të veprimit MA, si MAQ, MAQ, MAS, MAL, MALL, MASH, MAT; MAR, MAVI,…etj. Edhe pse në bazë janë me të njëjtën kuptim, nga kahu i lëvizjes se veprimeve dallojnë fjalët; MAQA, dhe MAQ, MAKA, dhe MAK,.., etj. Nga këto lexuesi mund të përgjithësoj për të gjitha rastet tjera, po ashtu të kuptoj format MAQEDONI dhe MAKEDONIA, por edhe duke krijuar fjalë të reja të mundshme; MALEDONIA, MALLEDON, MATEDON, MAREDON, MASEDON,…,etj., të cilat bartin/bajn kuptime vetëm në shqipe. Kemi në fjalët e tabelës prapashtesën/fjalën K. Prej nga, K na jep pasjen, pronën, atë çka njeriu, gjësendi Ka.

Në thelb KA përshkruan damjen e veçantë nga tansia por duke ruajtur disa pika të përbashkët me tansin, dhe duke na dhënë pjesën e veçantë të hapësirës A. Varësisht nga kahu i lëvizjes se K në krahasim me krijuesin personin, i cili e krijon fjalën përkatëse kemi; KA (afrohet) dhe AK (largohet) ose si përgjithësim(zanore)K dhe K(zanore). Si rrjedhim; BAK=BA+ AK, veprimi BA përmbahet në formën, veprimin, gjësendin; AK, ku AK ka kuptimin bazë KA, por janë simetrike. KAK= KA+ AK, veprimi KA përmbahet në formën, veprimin, gjësendin; AK, ku AK ka kuptimin bazë KA, por janë simetrike KAK= KE +AK; veprimi KA=KE, përmbahet në formën, veprimin, gjësendin; AK, ku AK ka kuptimin bazë KA, por janë simetrike SHAKE= SHA/SA+ AK; veprimi, sasia SA/SHA përmbahet në formën, veprimin, gjësendin; AK, ku AK ka kuptimin bazë KA, por janë simetrike SAK= SA+ AK; sasia SA përmbahet në formën, veprimin, gjësendin; AK, ku AK ka kuptimin bazë KA, por janë simetrike CAK=CA+AK=CAKE= CA+AKE, LAK= LA +AK; veprimi LA përmbahet në formën, veprimin, gjësendin; AK, ku AK ka kuptimin bazë KA, por janë simetrike DAK= DA+ AK; veprimi DA përmbahet në formën, veprimin, gjësendin; AK, ku AK ka kuptimin bazë KA, por janë simetrike RAK= RA+ AK; veprimi RA përmbahet në formën, veprimin, gjësendin; AK, ku AK ka kuptimin bazë KA, por janë simetrike AKE= A+ AK; VAKE/FAKE,…veprimi ose me drejt kalimi i shpejt, i fuqishëm i krejt asaj hapësire A, e cila është FA/VA përmbahet në formën, veprimin, gjësendin; AK, ku AK ka kuptimin bazë KA, por janë simetrike BOK= BO+ AK, …, etj. veprimi BI/BO/BU/BY/BE= BA përmbahet në formën, veprimin, gjësendin; AK, ku AK ka kuptimin bazë KA, por janë simetrike. Po ashtu përgjithësojmë të njëjtën mënyrë për të gjitha format e fjalëve kë gjenden në tabelën e mëposhtme., 182 Baza e fjalës AK është KA, thjesht shikuar nga ana tjetër KA-mjen. Kështu E KAME, si A E KAME, kemi simetrinë MAK= MA+ AK,… në KAM= KA + AM, etj.

MIRMIDON

Emri i popullit të Akilit, MIRMIDON, emër shumë i kuptueshëm, i cili nuk donë shumë sqarim. Ky emër në vijën e tana shpjegimeve t’bame dej tash. Kështu MIRMIRDON na jep kuptimin e parë të fjalisë MIR+ MI+ DON-en, pra E MIRA, E MARA MI DONEN. Kështu DONA ishte emén i ZOTIT, E MIRA MI DONEN ishte përshëndetje, por jo veç pershnetje/ përshëndetje, por ishte emër i grupit të njerëzve, dhe e quanin veten E MIRA MI DONEN. Pra në periudhën 3500 vite më pare, na dalin popujt e kësaj kohë shumë fetar. S’do menu (fjala MENU përdoret në Kosovë është fjalë para indoevropiane, në të vërtetë krejt dialekti i Kosovës është para indoevropiane në 70% të fjalëve, e cila paraqet ruajtjen e pashoqe të gjuhës. Men (Mend/mind), ku në anglisht Mean; po ashtu MAN, pra me majt.

N’ koftë se simas/sipas mënyrës se krijimit të gjuhës shqipe, i përkthejmë fjalët e gjuhëve tjera, një pjesë jo e vogël e tyre, ka kuptim, çka tregon lashtësinë dhe evoluimin e pashpjeguar të gjuhëve, të lidhura jo veç më zhvillimet historike, por edhe më anatominë dhe psikikën e njeriut) Nga kjo, Akili ose AQILI emri i fisit të tij, ka kuptim vetëm në dialektin Gegnishte. Duhet të cekim se Gegnishtja ishte e fuqishme sa më shumë shkojmë në drejtim të Perëndimit, dhe Veriut, ajo u ndryshua në Jug dhe Lindje për shkak të përzierjes me popujt e ardhur nga Lindja. Megjithatë Emnat Gegnisht ose të afërt më Gegnishten, janë të lidhun shumë ngusht edhe më përhapjen e DORJANEVE, prej mendoj se DORJANET është veç trajtë e emrit DARDAN. Dorjanet nga të gjitha përshkrimet e historianëve vinin pikërisht nga Rajonet e sotme; i Serbisë, Rumanisë, i Kosovës. Pikërisht emri Dorjan është i formuar si shkurtes për emrin DARDAN. Dar po ashtu ep përshkrimin e rrjedhjes se lumit me gjerësi të madhe, lumë i cili e Dan fushën, malin ose një territor (Lekni) përmasa të mëdha. DAN ka kuptimin po ashtu i ardhun, sepse asht DAN nga AMA e VET nga lumi DAR, qe mund të jete emër i VARDARI-it sepse kemi VAR (DARI) , por DAR para së gjithash vije nga emri i DANUBIT, si duket ky është emër me i vjetër i tij, dhe VARDARI të jete menduar si i VArun nga DANUBI, por edhe mund të jete se VARDAR të quhej shkurt DAR,… etj. (*shënim) (Shiko me tutje ne pjesët tjera të librit) Kështu mendimi se emri Dorjan/DARDAN, ku është përhapja e lumenjve, ku gjendet rrjedhja e lumenjve me përmasa të mëdha, pra e një ose me shumë lumenjve, kemi DAR si rrjedhje e gjerë, dhe DAN (DARDAN fjalë për fjalë do të thotë njerëz të dalun ose të Dam nga Lumi qe ne shqipe është DAR, DARY po ashtu edhe ne proto-Indoevriopianishten e lasht por edhe ne Pre_Indo-Evropianishten me të cilën e lidhi shqipen e Kosovës sod. Mos thuani SOT por SOD sepse fjala SOD u krijua si tkurrje nga fjala SODIT= SA O DIT = SODIT, shiko me shume ne pjeset tjera të librit Msheftesit e Gojes ). Kaq i vjetër është emri/emni Dardane, e në mundësi se ata ishin populli i famshëm DORIAN. Nga kjo emrin Dardan në lashtësi e gjejmë po ashtu me shkurtesën DAR/DOR, si shembull këtë e vërtetojnë gjetjet arkeologjike në Rumani, ku pjesë e madhe e këtij shteti, sidomos pjesa Jugore, ishin Dardan. N’koft se kemi gjetje të reja duke e vërtetuar këtë pohim, se DOR quheshin Dardanet, atëherë ka gjasa t ’qëndrueshme se Shqipja është gjuhë Dardane, qashtu si thonë disa studiues Austriak. Arsyeja është se Iliri si toponim nga gjuha shqipe, e përgjithësuar nga Romaket për hapësirë shumë të gjerë, kryesisht malore bregdetare, mund të përfshinte popuj tjerë me gjuhë Kelte, në të njëjtën krahina, regjioni, hapësira,.., etj. Trajtimi ILIR me ILION ose ILLION si të njëjta është gabim,  pasi (ma drejt të thuhet masi sepse është Majt sa, sa ma, ma sa = masi ose me majt si, shiko në pjesët tjera sqarimin e kësaj fjale) Ilirjon dhe ILLION ndryshojnë rrënjësisht në kuptim dhe nuk janë të njëjta.

Odysses (O DYSHES/ODYSHUES/O DY SHES,…etj)

Shpesh kam menduar për këtë emër dhe gjithherë me del në forma të ndryshme, sa ma shumë lexoj lidhur me këtë emen/emër, aq me shumë bëhem Dyshues, dhe aq ma shumë kuptime dalin për këtë emër/

Shpjegimi ma i drejt është ashtu si shkruhet, duke e marr si ODYSES që do të thotë ODYSHUES, pra njeri O DY SHUES/ ose ODYSSUES. Pra, kuptimin i drejt mund të përafrohet;  ai luan dyshe, ose siç thuhet në Kosovë; ODyshues, O DYSHUE, e cila fjalë mund të paraqes dredhin e tij, se ai ishte në të dy anët, ose bënte sjellje, lëvizje të dame n‘dysh, duke mos qen i vendosur. O DYShE përputhet shumë mirë në gjuhën e sotme në Kosovë, kur thuhet Asht Dyshe në kuptimin asht Dyshues ose Dyshuese, ose I DYSHES, asht pishman ( asht penu, pengimtar, siç thuhet ne Kosovë ) , asht i pavendosur. Emni ODYSSES lidhet ngusht me fjalën ODYSHES e cila na përshkruan njeriun me dy mendje, me dy anë, me dy fytyra, i cili është i dyshimtë, duke mos qen i besueshëm për të tjerët,…, etj.

Pra ODYSSES do të thotë O DYSH, O DYSHE, O/ A/Asht i DYSHES, ky emër lidhet me këtë kuptim, dhe të njëjtën kohë shpreh sjelljen e tij, qëndrimin e tij të përshkruar nw veprën ODYSEU.

Nga ky emen (let. Emër) kuptojmë se ODYSSEU mund të i kishte të afërt edhe Trojanet/Dardanet por edhe Mirmidon-et dhe fiset tjera.

Ai mund të kishte lidhje gjaku, miqësie, dhe interesi/kajtje nga të dy anët. Ai mund të jetë hezitues për fillimin e luftës, paqes, ose veprimit të caktuar. Ai, gjithashtu mund të luante me dy rruge mënyra, ose ishte i dyshimte për të gjitha anët.  Ai mund të mos ishte i besueshëm, si dhe mund të ishte dhelpnak.

*)Marr nga Libri Msheftësit e Gojes ( guha Shype dhe kuptimi i fjalëve t’saj) , pjesa e tretë, Botuare ne Prishtine, Shtëpia botuese Lena Graphic, ne vitin 2020, Shtator.

Si dhe botuar në Librin “Emnat e Zotave njerëzve dhe veneve” ne vitin 2022, Tetor. Në Prishtinë nga shtëpia botuese Lena Graphic.

Nestor

Emri Nestor natyrisht është i shpallur emër Grek, megjithatë në shpjegimet etimologjike dështohet nga çdo kënd në shpjegimin e tij. Duhet të ditur së shumica e emnave në Iliaden dhe Odysse-n (në shqip ODYSHE) e Homerit, emnat (emnut=EM/AM NUT/NAT) mund të shpjegohen vetëm me anën e Shqipes.

Emnat e luftës së Trojës mund të shpjegohen nga gjuha shqipe shumë ma mirë, sesa emrat e shpjeguar më vonë rreth vitit 400 para Krishtit në Trak.

Dihet së historia botërore pothuajse gjithçka nga Ballkani e ka shpallur Greke, edhe pse është qëndrim kryekëput antishkencore. Përpjekjet, emri Nestor të shpjegohet prej gjuhës  dhe gjuhëve tjera në Azi e Afrikë, është i pabesueshëm. Nga gegnishtja, kemi fjalët;

NISJE/nishje/nish

NUSE/nush

NASE/nesh

NES/Nesh

NYSE/Nysh

Ashtu NEStor/NISTOR (NESHTOR, NISHTOR, ashtu si MEN, MENO, MENTOR,…), bile në rajone të caktuare Historia është quajtur shpesh Nistoria, Nistor, duke përshkrua kuptimin e Nisjes dhe fillimit, natyrisht me vonë e gjejmë, në versionin Nish/NIS , ashtu siç shprehen shembull rajoni i Pejës, (Deçan, Podgur, dhe Rekë e keqe, por edhe Gjakovë). Nistor drejt për drejt personifikohet/ mvetësohet për atë, veprimin gjësendin i cili bën NIS-jen.

Më saktë rrënja e fjalës NIS është IS, kurse IS dhe ISH kanë të njëjtën kuptim, përshkrim të formës, veprimit, gjësendit, të cilat kanë domethënien e Fillimit, Nisjes së gjësendit në formën e sasisë së caktuar e cila zhvendoset në kohë dhe hapësirë. Me të njëjtën kuptim janë dhe fjalet, por natyrisht me disa veçori dalluese, si; VIS, FIS, LIS, RIS, RRIS, …, etj.

Nish, qysh kam pas than

Nish sot me shumë gjendet në përdorim në rajonin e Deçanit (ne Kosovë DEQAN), Pejës dhe Rekes t’Keqe.

Kështu fjala NESTOR në gjuhën Shqipëri përmban njeriun i cili ka Nisje, është nisur, dhe pse e ka marr rrugën të largët.

Megjithatë NESTOR ka kuptimin NEST/NESHT në kuptimin e NEVE, dhe OR ka kuptimin e ROJES, pra NESTOR, NESTAR, NISTOR, MENTOR, ARTAR, ARTOR, ORATOR, BESTAR, BESTOR, GOJTAR, GOJTORE, Nevojtar , Nevojtore…, etj., na epin natyrën e shqipes, dhe struktura e fjalës e përshkruan këtë.

Nestor mbeti emër i pa tjetërsuar në Greqishte, ashtu, si gjuhë Indoevropiane e zhvilluar në Azinë e vogël, përkatësisht në nj epjes të Turqisë së sotme, gjuhë e cila me vonë u be gjuhë tregtare dhe fetare.

Se pse mbeti emër i pa kthyer në Greqisht ishte së prapashtesa S, si duket ishte e papërshtatshme të vije pas/mas tingullit R, si Nestors, dhe natyrisht do të mund të behej i tillë sikur të ishte NESTORUS.

Megjithatë rasti deshi/deshti (da nga shtimja) të mbetet në formën e tillë, për të treguar së është emër i krijuar nga Shqipja. Kështu NAstor, Nustor, Nestor, NOstor, në epin poshtë edhe vendin, gjësendin i cili është themeluar, përkatësisht është NU, ndërtua, maru , formua për të Shtuar, pasuri dhe Rojës. Ashtu N* ESTOR/ESHTOR krijuar nga fjala E SHTU , në kuptimin E SHTU AR, ashtu si A SHTU ARI Megjithatë në formën e të folmes së Jugut e merr kuptimin e SHTUAR, SHTOR, ASHTOR, ASHTUAR; megjithatë kjo nuk mund të jetë e qëndrueshme, sepse kemi shumë përjashtime në rastin kur përpiqem ta përgjithësojmë.

Nestor do të thotë Nistor (pse jo edhe NUSTOR/NUSHTOR/NOSHTOR/NISHTOR,…), njeriu i cili ka filluar, që ka nisur, por kuptimin i brendshme do të thotë NU-mjen vendosje, në formën në dhe ESTOR, me kuptimin Fillestar, dhe gjësend i Shtuar për të mirë, në kuptimin ROJe, ashtu të ndihmon dhe të forcon