Akademik Prof Dr Hakif Bajrami
Më në fund Besiana e siguroi garadianin e saj, që t` i tregoi civilizimit se jam në dheun tim, jam në Drdaninë time, jam i sigurtë me besë të moçme arbërore. Dhe nga këtu do të përcjellë çdo lëvizje që më gëzon kombi im, që e fiton bukën me nëndë kore, me shumicën e historisë nën robëri. Po, tërë jetën punova për kombin tim dhe për tërë njerzimin, duke treguar me përkushtim se si fitohet liria. E për lirinë që nuk e pata shijuar kam lexuar shumë shkrimtarë, të cilët i referohen lirisë.
Prnadaj, nëse Balzaku i dhuroi letërsisë botërore atavizmin; nëse Erenest Hemingvej e bëri letersinë amerikane art që mendon; nëse Hegeli e bëri filozofinë gjermane doktrinë që flet dhe mendon; nëse BernarD Raselli tregoi se filozofia dhe letersia janë motra në harmoni; nëse Makiaveli zbuloi se nuk ka politikan që nuk mirret me thurje të intrigave; nëse Shën Nëna Tereze si arbrore me rrënjë i tregoi botës se deri ku mundët të arrijë njeriu me humanizëm; nëse Skenderbeu tregoi se para fuqisë së një populli të organizuar dhe të përkushtuar në luftë për liri, nuk ka forcë që e nënshtron. Prandaj Gjergji mbeti enciklopedi e mësimit të lirisë dhe sovranitetit, atëherë ADEM DEMAÇI mësoi se politika është doktrinë tro dimenzionale që e hap rrugën e shkëputjës nga robëria për çdo komb që aspiron liri.
Adem Demaçi do të lajmërohet së pari me letërsi e pstaj asaj ia bashkangjit edhe Programnin politikë dhe doktrinën e luftës aktive për liri. Në këtë fushë nga: GJARPIJTË E GJAKUT (1958) çdo lëvizje popullore në viset e robëruara shqiptare filloi me emrin e tij. Në libër Adem Dema mëson se si duhet të mbyllën plagët kombëtare që na i kishin imponuar okupatorët por edhe vetëvetja. Lidhur me këtë në Programin e LRBSH (1963), Adem Dema shpalosë në detale rrugën tro dimenzionale të lirisë. Në Program shpaloset: rruga e gjatë, gjërësia e saj dhe lartësia e luftës që në fund të shekullit do të quhet: Ushtria Çlirimtare e Kosovës, e të cilën e drejtoi politikisht pa asnjë gabim.
Studiuesi sa herë që ta lexojë Programin e LRBSH –Adem Demës, mëson nga një detal të luftës për emancipim dhe çlirim kombëtar. Programi ka LARGËSINË që trason rrugën e realizimit, që do të thot se lufta është e gjatë dhe e veshtirë, por në çdo moment duhet të jetë e drejtë. Në këtë rrugë Adem Dema përjashton çdo pasion ekspanziv mbi trojet e huaja, por është i vendosur deri në pakufi për t` ia kthyer popullit të drejtën e patjetersuar-pavarësinë.
Në Programin e Adem Demës dominon edhe doktrina e GJËRËSISË, që do të thot se në luftën për liri, pa dallim duhet të futët i tërë populli. I mjeri ai që e lakon këtë rrugë të shenjët.
Programi i Adem Demës e zbulon edhe themelin e LARTËSISË, që do të thot se pa dituri dhe respekt të çdo krijese njerzore pa dallim: feje, race dhe kombi, nuk mund të arrihet liria e merituar.
Për ta mbyllë çdo kalkulim se Adem Dema ia takuar ndonjë tarafi ideologjik apo politik, të paktën deri sa bëri burg 28 vjetë në kazamtet jugosllave, ai mëson se: “Nuk ka rëndësi në luftën shqiptare për çlirim, a na ndihmon Lindja apo Perendimi. Me rëndësi është se lufta jonë është kauzë popullre-pra luftë e drejtë”. Lidhur me këtë mendoi se Bacit i ka ndihmuar largimi i Shqipërisë de fakto nga Pakti i Varshavës më 1960. Ky realitet historik ishte paralajmërim për një pozicion se Adem Dema, nuk do të ndalet në asnjë çast për të tubuar energji rinore, që me dituri dhe harmoni homerike shpërtheu më 1968. Dhe po në këtë datë historike edhe për tërë botën, prap Shqipëria edhe de jure u shkëput nga vargojtë e Paktin Varshavës, për t` u pozicionuar edhe në mosnënshkrimin e Marrëveshjës e Helsinkut (1975), që kishte për bazamnet mosndryshimin e kufijëve të shteteve.
Ky ishte sinjali më i fuqishëm për Adem Demën
Ai sinjal shpërtheu si vullkani më 1981, duke provuar kryengritje popullore, e duke mos u ndalur kurrë deri të çetata e para të Adem JASHARIT E Zahir PAJAZITIT. Kështu duke u forcuar e rritur shtat, do të lind UÇK, e cila me Bacin në ball do t` shkelë me këmbë një nga një: pleqëritë e Berlinit(1878), Londrës (1913), Versajit (1919), Parisit (1946) dhe Helsinkut më 1975. Katër aeropoagët e para Baca i përmbysi duke u deklaruar botës liridashëse se: jam për bashkimin e tokave të okupura nga fqinjët, duke ma coptuar trullinnarbror me gërshërë me pazare nga gjashtë fuqitë e Evropës. Ktë filozofi Adem Dema e shprehu edhe në burg edhe jashtë tij. Për të dalë publikisht në sqenën historike për shembjen e Jugiosllavisë, Adem Dema në qendër të Prishtinës i tha okupatorit: Ja ku jam, gjoksi im është gjoksi granit e tërë kombit, kudo që i thuhet bukës buk e ujit ujë. E kush nga mendjet e ndritura nuk i lakomon kësaj filozofie që ta ketë në pronësi. Kuptohet, NATO me SHBA në ball e japin provimin e mileniumit, dhe një pjesë e fajeve të gjashtë “kralive” të Evropës u thye me faqe të zezë duke nënshkruar okupatori kapigtullimin në Kuamnovë, në fillim të qershorit 1999. Adem Dema me miqë shumë doli nga një luftë e drejtë faqe bardh, që lirisht mund të quhet NEO LUFTË.
Posa u çlirua Kosova Adem Dema i tuboi rreth veti intelektualët më në zë në Asociacionin “DARDANIA”. Aty Adem Dema ia siguroi Kosovës BESËN që kurrë më nuk do të jetë në robëri. Edhe me shpalljën e Pavarësisë Republikës Kosovës më 17 shkurt 2008, Adem Dema iu drejtua Shqiponjës dykrenare:
“ Çeli krihet e bëna hie,
Merri zogjët e ushqej me die,
Shko anë për anë Arbërinë ti Bi,
Shihe mirë e me guxim me sy.
Oj trimresh me fie, jeta të paska hie,
Me punë e dituri shpërndaj gjallëri lirie!
Më 26 XI 2023 Besiana i ngriti shtatore Adem Demës për besnikëri dhe patriotizëm.
Më 28 XI 2023
