Sinan Kastrati, Suedi
- Butrinti
Vazhdon nga numri i kaluar “Kujtime të paharrueshme nga pushimet verore në Shqipëri, Greqi e në Kosovë” në rubrikat: Dossier Kujtime Udhëtime. Drini.us, 19 Gusht 2022
Pjesa dytë (2)
Vapa përcëlluese, këtë vit ishte e paduerueshme e dielli në Sarandë na rrinte si saqi mbi krye. Tërë ditën rrija nën hijen e çadrës dhe natyrisht lahesha në ujin e kripur e të pastër të Jonit, në Santa Quaranta në Sarandë.
Butrinti, 1 gusht 2022
Butrinti … sheti nëpër shekuj, në qytetin e në teatrin e Butrintit aty ku mendohet se u luajtën dramat klasike të kohës.
Vendosa që në qytetin e Butrintit të shkoj në mbrëmje. Me mua ishte dhe më shoqëronte edhe një (ish) koleg imi. Ai e ngiste makinën. Pasi që asnjëherë nuk kishte qenë në Sarandë, Ksamil dhe Butrint, unë ia tregoja rrugën. Ksamili ishte ngjitur me Sarandën ndërsa, Butrinti nuk ishte me larg se sa një vrap kali.
Mbrëmjet, si në Jon e Mesdhe, gjithmonë dhe në të gjitha stinët është përrallore, me verëra (stinë) të nxehta, pranvera e vjeshta të ngrohta e dim¨ra të butë, por që vizitori nuk mund të ik pa e shikua, shkel e prek çdo pëllëmbë të tokës shqiptare, përgjithësisht e veçanërisht të Butrintit, Krujës, Kalasë së Krujës e krrutanëv, Rozafatin, Duursin, Voskopojën e qytetet tjera të lashta.
Rrugës u ndalëm në Ksamil, në një hotel dhe u freskuam me pije të ftohta. Pastaj, vazhduam rrugën. Dielli tashmë kishte kalua Jonin,dhe vazhdonte rrugë në anën tjetër të maleve jo të larta, të Greqisë por ende nuk e kishte humbur fuqinë dhe duket se donte ta mbante pushtetin edhe pasi filloi mbrëmja. Në të dy anët e rrugës vërehej atmosferë mesdhetare, me lule e drunj tropikalë. Gjinkallat nuk e ndalnin këngën. Deti ishte i qetë dhe dukej sikur edhe ai donte të pushoi. Ndonjë peshkatar i rrallë shihej me barkat e lundërzat afër bregut duke gjuajtuar peshk.
Para dyerve të Butrintit nuk kishte njeri, asnjë vizitor që donin të hynin përveç disa grupeve turistësh të huaj që dilnin.
Personi i autorizuar zyrtar, kishte sjellje shumë të kulturuar edhe pse, sipas tij, koha e vizitave kishte kalua, ai na lejoi që të hyjmë. Paguajtëm dhe filluam edhe ne rrugëtimin tonë në qytetin antik të Butrintit.
Së pari (nr. 1), ishte kulla venedikase, ndërtuar në shekujt 15-të dhe 16-të.
Pastaj, nr. 2, ishte një Falltore e shek. 4-të p.Krishtit, kushtuar perëndisë Asklep,
3.Teatrin antik të shek. 3-të p. Krishtit, të përshtatur më vonë në stilin romak …
4: Banjën romake (Thermae) e shek. 2-të m. Krishtir.
- 5. Agaroja/Fonumi- epiqendra qytetare dhe tregtare e qytetit një shtëpi (villae.
- 6. Gjimnazium-i, ndoshta një vend i shenjtë pagan, më vonë i transformuar në kishë.
Në numrin 7, sipas radhës ishte një shtëpi (Villae) qytetare romake … e kështu me radhë:
Pagëzimorja,
Shatërvani,
Bazilika e madhe – Godinë kulti e periudhës së krishtërimit,
Porta e Liqenit,
Porta e Luanit,
Akropol-i i ngritur në kodër me gjurmë të hershme …
Kështjella venedikase e shekujve 14-të dhe 16-të, rindërtuar në vitet 1930 dhe
(nr.15) Muzeu i Qytetit Antik të Butrintit.
Ecnim e mendonim. Në dorë mbaja telefonin e fotografoja e shoqërusi im, kishte një aparat të shtrenjtë. Edhe ai fotografonte. Nuk kishte kohë e as vend për bisedë. Ishte një mrekulli e jashtëzakonshme. Emocioente e imagjinata na kishte pushtua, të dyve. Butrinti, Qyteti Antik ishte i rrethuar me mure e me lloje të ndryshme të lisave shekullorë prandaj edhe për kohën sa ishim Brenda Qytetit, ndiheshim shumë mire, të rehatshëm nga hijet e lisave e aroma e luleve.
Butrinti- historik i shkurtër i një qyteti të lashtë
Historia e Butrintit, qytetit-portë antik është një fragment i historisë së botës mesdhetare. Qyteti antik përbën destinacionin kulturor më të vizituar në vend.
Shumë nga monumentet që vizitohen në qytetin antik janë zbuluar nga Misioni Arkeologjik Italian , drejtuar nga Luigi Maria Ugolini i cili punoi gati 10 vjet në Butrint (1928-1939)
Ajo çka Butrinti ofron sot është një rrugëtim mbresëlënës përgjatë epokave të historisë, fillesat e të cilit daton në shek. e 8-të p. krishtit.
Sipas mitologjisë klasike, qyteti i lashtë i njohur si BUTHROTUM, u themelua nga mërgimtarët që ikën nga Troja pas rënies së qytetit.
Në poemën epike ”Eneida”, poeti latin Virgjili rrëfen për Eneun që vizitoi Butrintin gjatë rrugës së tij për në Itali . …. (Marrë nga ”PARKU KOMBËTAR I BUTRINTIT”, Ministria e Kulturës dhe ajo e Mjedisit).
Unë e kam vizitua Bitrintin, si student i Letërsisë, më 1979, si mysafir i Univerzitetit të Tiranës. Atherë, na shoqëronte një ”Ciceron^dhe disa profesorë të Univerzitetit Shtetëror të Tiranës, njohës të historisë, arkeologjisë, kukturës, letërsisë etj por edhe sikur 99 herë ta vizitoja Butrintin, prap do të mbetej diçka mangut.
Në Butrint vizitori sheh e dëgjon zërat e kohës, para e pas Krishtit, pra para 2000 vjetëve dhe fatkeqësisht, sot në shqipyarët jemi të mbramët në rrugëtimin tonë të gjatë të historisë së ardhshme. Shpresoj se nuk do të përsëriten gabimet e edhe njëherë të na zhdukën e humbin dëshmitë e dokumentet që kemi. Për ketë, mjerisht do të flas në vazhdimet tjera, kur të flas për kujtimet nga Kosova, se si Arkiva e Rilindjes, në ish Pallatin e Rilindjes, është zhdukur, është kalbur në podrumet e pallatit ku uji pa mëshirë e ka mbullua gjithë atë periudhe afro 50 vjeçare.
Tash fjalën po ua lë fotografive, po i paraqe me fakte (pa ”fjalë”) e fotografi disa pamje nga Butrinti.
Butrinti: Rrugëtimi në qytetin antik dhe Butrinti- historiku i shkurtër i një qyteti të lashtë
Vazhdon
Sinan Kastrati, Suedi
Malmö, 19, 20 gusht 2022
