SI I SHPALLI DONALD TRUMP LUFTË TREGTARE BE-SË NGA DHOMA E GJUMIT NË FLORIDA?
Autor: Lirim Gashi
“Donald Trump-i i çmendur po e pret me një sharrë të ndryshkur degën e hollë mbi të cilën janë ulur vetë Shtetet e Bashkuara të Amerikës – përmes një vendimi aventuresk që nuk do të mbahet mend si një pikë kthese historike, por vetëm si një episod delirant i një njeriu psikologjikisht të paqëndrueshëm, i cili, në madhështinë e tij të marrë, përshpejton rënien e vet.
Reagimet e ekspertëve më të mirë të ekonomisë dhe tregtisë në botë janë tronditëse, sepse vendimi i Trump-it për t’i vendosur Bashkimit Evropian tarifa 20% për të gjitha produktet eksportuese nuk mbështetet në asnjë bazë shkencore që do të provonte se SHBA do të përfitonte prej tij.
Më falni për shqetësimin, por Donald Trump sapo ka vendosur të shpikë një formë të re të diplomacisë ndërkombëtare: tarifokracinë. Sipas këtij modeli të “gurusë ekonomik” nga Mar-a-Lago, nëse dikush nuk të pëlqen – qofshin ata aleatë, miq apo një kontinent i tërë – thjesht i godet me tarifa 20% për gjithçka që prodhojnë. Dhe pastaj pret duartrokitje nga ata që mezi ia dalin, por ndihen të fortë kur presidenti i tyre “ndëshkon Evropën”.
A është BE një aleat që ndan me Amerikën vlera, tregje, NATO-n, shërbime sekrete dhe miliona turistë që blejnë “Make America Great Again” në Amazon? Po.
A ka kjo ndonjë rëndësi për Trump-in? Absolutisht jo.
Për të, Evropa është si një fqinjë e moshuar që guxon të japë vetëm këshilla, ndërsa ai do vetëm t’ia ngrejë gardhin më lart, t’ia vendosë tarifat dhe t’ia mbyll perdet.
“Është për mbrojtjen e punëtorit amerikan”, do të brohorasë Trump-i heroikisht nga podiumi, ndërsa një fermer amerikan i zhgënjyer do të shikojë eksportet e tij duke u kalbur në port – për shkak të kundërmasave evropiane.
“Evropa na ka mashtruar për vite me radhë”, do të shtojë ai, duke harruar se SHBA dhe BE janë partnerët ekonomikë më të mëdhenj në botë dhe se pa bashkëpunim të ndërsjellë as Amerika, as Evropa nuk do të ishin aty ku janë sot.
Por Trump nuk ka kohë për hollësi, analiza ekonomike apo kuptimin e fjalës “reciprocitet”. Ai është i zënë duke luftuar me karikaturat në kokën e vet – një Evropë që e urren dhe, sipas tij, ia vjedh hamburgerët.
Në të vërtetë, ndoshta këtu nuk kemi një president, por një aktor të shfrenuar të një reality show global, ku vendimet merren në varësi të humorit të mëngjesit dhe inspirimit nga Twitter (më falni, nga “Truth Social”).
Dhe kështu, SHBA – vendi i lirisë, tregut të lirë dhe udhëheqjes globale – shndërrohet në një shitës të fyer që zemërohet me klientët pse blejnë edhe gjetkë.
Në fund të ditës, ky vendim nuk do të mbahet mend si një “pikë historike kthese”, por si një moment grotesk në telenovelën politike të një njeriu që beson se ekonomia globale është si një treg javor, ku ai fiton gjithmonë – edhe kur të gjithë e braktisin.
Cilat janë pasojat e vendimit të Trump-it për tarifën 20% ndaj BE-së për SHBA-në?
Vendimi i Trump-it për t’i vendosur BE-së një tarifë të përgjithshme prej 20% për të gjitha eksportet në SHBA nuk është thjesht një akt ekonomik – është një goditje strategjike kundër pozitës globale të vetë Amerikës. Ja pasojat më të mëdha të mundshme:
1. Çmime më të larta për konsumatorët amerikanë
Produktet evropiane do të bëhen më të shtrenjta për konsumatorët amerikanë – nga makinat te vera, djathi e teknologjia. Kjo e përshkallëzon inflacionin dhe dobëson fuqinë blerëse.
2. Tarifa hakmarrëse nga BE (luftë tregtare)
BE do të përgjigjet me tarifa për eksportet amerikane. Kjo dëmton fermerët amerikanë, prodhuesit dhe kompanitë teknologjike që varen nga tregu evropian. Rrezikohet një luftë tregtare përshkallëzuese.
3. Dobësim i marrëdhënieve transatlantike
Ky vendim rrezikon aleancën tradicionale SHBA-BE dhe dobëson bashkëpunimin në fusha strategjike si siguria, teknologjia dhe diplomacia – aty ku një Perëndim i bashkuar është i nevojshëm përballë kërcënimeve si Rusia dhe Kina.
4. Aleanca të reja tregtare të BE-së
Nëse SHBA izolohet,
BE do të orientohet drejt tregjeve të tjera të fuqishme:
Amerika Latine: Brazili, Argjentina dhe Meksika kërkojnë bashkëpunim me BE.
India: një superfuqi në rritje me mbi 1.4 miliard konsumatorë.
Afrika: një kontinent në zhvillim ekonomik ku BE po investon gjithnjë e më shumë.
Kjo do të thotë: SHBA mund ta humbasë rolin si partneri më i ngushtë ekonomik i Evropës.
5. Izolimi ekonomik i SHBA në rendin e ri botëror
Në një kohë kur Kina, Rusia, India dhe vendet BRICS po krijojnë alternativa ndaj sistemit perëndimor, SHBA – për shkak të kursit të Trump-it – paraqitet si aktor i paparashikueshëm dhe i izoluar. Partnerët tradicionalë mund të kërkojnë stabilitet diku tjetër.
6. Dëm për industrinë dhe bujqësinë amerikane
Industria amerikane varet nga pjesët, teknologjia dhe materialet evropiane. Tarifat e larta nënkuptojnë kosto më të larta prodhimi. Njëkohësisht, fermerët amerikanë mund të humbasin tregjet evropiane dhe të pësojnë humbje masive.
7. Reagime zinxhir në tregjet financiare
Tregjet globale reagojnë me pasiguri. Tarifat sjellin luhatje në bursa, ulje investimesh dhe dobësim të dollarit. Investitorët nuk i duan udhëheqësit e paparashikueshëm.
Përfundim:
Sulmi tarifor i Trump-it ndaj BE-së është një akt vetëshkatërrues që e paraqet Amerikën si një fuqi të izoluar, të luhatshme dhe të papërgjegjshme. Ndërsa SHBA ndërton mure tarifore, BE ndërton ura të reja me botën – dhe pikërisht aty qëndron rreziku më i madh për Amerikën: të mbetet vetëm në një botë gjithnjë e më të ndërlidhur.
