Pasaporta e Republikës së Kosovës
Sinan Kastrati, Suedi
Shtetas i Kosovës
Vazhdon nga numri i kaluar me titull ”Punët që si kam kryer për dyzet vite, i kreva tash …!”, Drini.us, 29 Gusht 2022 në ”Dossier, Histori, Kujtime ”
Nga Ditari im në proces (11), me kujtimet nga pushimet verore e vizitat në Shqipëri, Greqi e Kosovë, fundi i korrikut-mesi i gushtit 2022
Për pasaportat dhe për shtetësinë e Kosovës e termin “KOSOVAR”.
”SHTETAS I KOSOVËS”, në vend të ”KOSOVAR”.
Asnjëherë nuk do të doja që dikush të më quaj ”kosovar” sepse sipas kësaj logjike, duhët thënë edhe ”gjuha kosvare”, kultura kosovare. Cila qenka gjuha kosovare?
Një grup ”intelektualësh” nga Kosova po edhe Shqipëria po punojnë natë e ditë që ketë një ndarje, prerje me thikë të asaj ”shqiptare”, ”shqipe” dhe ”kosovar-e” (e ”gjuhë kosovare”).
Në suedishte për shqiptarët e Kosovës thuhët ”Kosovoalbaner” 1*) ndërsa për gjuhën shqipe, vetëm ”albanska”.
Edhe në Shqipëri, dëgjoja fjalën ”kosovar”. Ishte e kotë ti thuhej se unë jam shqiptar nga Kosova dhe kështu duhët të më thoni edhe ju.
Certifikatë, Agjencia e Kosovës. Vushtrri, 26. 04. 2022
”Kosovarë” i quan edhe Jakov Xoxa në romanin ”Lumi i vdekur”. Fjala ”kosovar”, është futur dhe është ngulitur te një pjesë e madhe e literaturës së shkruar dhe përgjithësisht në administratën shtetërore shqiptare, tash edhe në administratën shtetërore ”kosovare”, si në ”Certifikatat e Lindjes”, të ”Martesës”, ”Certifikatat e Shtetësisë”, ”Letërnjoftime” dhe ”Pasaporta”, në rubrikën e shtetësisë, shkruhet ”kosovar”.
Sigurisht se para se të arsyetoj mospajtimin tim, dua të shtoj se kjo tezë, ”kosovar”, me të drejtë është kundërshtua nga studjues të historisë (së letërsisë shqipe) dhe studjues të tjerë nga Kosova.
Aktvendim, Zyra Kadastrale Komunale, Vushtrri, 05. 04. 2022
Një përpjekje e tillë u provaua edhe në kohën e projekt- ndryshimeve kushtetuese të vitit 1974 dhe regjishtrimeve të popullsisë, me shumicë shqiptare, si në Kosovë dhe Maqedoninë Përendimore që shqiptarët të regjishtrohen si turq, myslimanë, boshnjakë dhe ”jugosllav”. Kishte politikanë shqiptarë që shkruheshin si ”jugosllavë” (A. V.) sipas shtetësisë së Jugosllavisë (”RSFJ, shkurt: ”jugosllav”, vetëm e vetëm që të shpiket edhe një komb që nuk kishte ekzistua dhe në anën tjetër, të zvogëlohet numri i shqiptarëve që ishin të tretët në ish RSFJ-në pas serbëve dhe kroatve. Shqiptarët llogariteshin si pakicë kombëtare (”kombësi”).
Profesor Rexhep Qosja gjithashtu si një ndër intelektualët e zotët nga Kosova, ”në gjysmën e dytë të shekullit XX, kundërshtoi etiketat Letërsi kosovare të Tiranës dhe të Prishtinës. Ai në Prishtinë dhe në Tiranë kundërshtoi përpjekjet për krijimin e identitetit kosovar (sipas formulës: jugosllav, malësor, maqedonas etj.), duke krijuar veprën e tij mbi kulturën integrale të popullit shqiptar dhe mbi parimet moderne europiane.
Agjencia Kadastrale e Kosovës, Kopja e Planit, Parcelat. Vushtrri, 03. 08. 2022
Është detyrë e të gjitha institucioneve shtetërore, shkencore, arsimore, kulturore etj. që të mos pranohen termat ”Kosovar”, gjuhë kosovare, literaturë kosovare, intelektual kosovar-ë etj. Ky është një nënçmim dhe si të tillë nuk duhët pranua. Kjo duhët rregullua kushtetutë dhe me ligj.
Ky duhët të jetë një shqetësim për juristët dhe njohësit e kushtetutës, që fjalën ”koso var”, ta zëvëndësojnë me një fjalë ose disa fjalë, por jo me fjalën ”kosovar”.
Mendimi im është se hartuesit e kushtetutës por edhe këta që i kanë rregullua me shkrim dokumentet e udhëtimit, siq është ”Pasaporta”, ose nuk kanë njohuri sa i përket kuptimit e fjalës semantikë 2*) ”kosovar” ose i shërbejnë politikës. Jam i sigurtë se po të ishin ish profesorët, si Gazmend Zajmi, Ejup Statovci, Bardhyl Qaushi … do të gjenin term (fjalë) tjetër që do të definoje më mirë fjalën që i përgjigjët shtetit të Kosovës, por pa i mohuar pakicat e tjera kombëtare, si malazezët, serbët, turqit, myslimanët, boshnjakët etj. psh ”SHTETAS I KOSOVËS”, në vend të ”KOSOVAR”.
Certifikatë e Lindjes UNMIK, Institucionet e Përkohshme Vetëqeverisëse të Kosovës. Vushtrri, 26- Jul- 2007. Nuk ka rubrikë të Shtetësisë.
Në vitet 1990, kur Serbia e okupoi Kosovën, në të gjitha dokumentet shkruhej vetëm me alfabetin cirilik. Në certifikata (”Hзboд… ”, ”shtetësia” e Jugosllavisë së mbetur shkruhej ”RFJ” (Republika Federative e Jugosllavisë, që Serbia pretendonte se vetëm ajo është trashëmtare e ish RSFJ-së, shtetit artificial. Mali i Zi, Vojvodina dhe Kosova, i duheshin Serbisë vetëm sa për numra, 4 që gjithashtua, 4 ish njësi federale, Sllovenia, Kroacia dhe për çudinë time, edhe Bosnja e Maqedona (tash e Veriut) u bënë bashkë, kundër Serbisë.
Pas 12 qershorit 1999, në kohën kur në Kosovë ishte UNMIK-u dhe udhëhiqte Kosovën, ”Institucionet e Përkohshme Vetëqeverisë të Kosovës”, respektohej trigjuhësia, gjuhë shqipe, serbe dhe angleze ndërsa vend për shtetësi (rubrikë) nuk kishte as në formularët e certifakateve të lindjes.
Certifikatë Shtetësie, Vushtrri, 20. 07. 2011. Këtu është shkrua drejtë, ”SHTETAS I KOSOVËS”
Pas shpalljes së Pavarësisë 3*), në pasaporta, lnj dhe certifikata të lindjes, në rubrikën ”Shtetësia”, u fut fjala ”Kosovar” .
Certifikatë Lindjeje, Vushtrri, 20. 07. 2011
Edhe njëherë, nuk duhët lejuat Ministria e Drejtësisë dhe Ministria e Punëve të Brendshme që të shkruhet shtetësia ”Kosovar”, sepse ky është ofendues, fyes për shqiptarët. Deri sa të zgjidhet edhe ky ngërq, të përdorët në vend të ”Kosovar”, ”SHTETAS I KOSOVËS”.
Certifikate martese, e shkruar vetem serbisht dhe me alfabet cirilik, Lubizhdë, Rahovec, 24. 07. 1995
1*) Kosovoalbaner
Etnisk folkgrupp
Kosovoalbaner kallas den etniskt albanska majoritetsbefolkningen i Kosovo som utgör 92% av Kosovos befolkning. Ordet kosovarer är ett svenskt lån från albanskan, som en beteckning för kosovoalbaner, medan ordet kosovaner kommer från serbiskan och är en beteckning för kosovoserber. Wikipedia
2*) SEMANTIKË f. gjuh.
- Semasiologji. Semantika e përgjithshme. Semantika historike.
- Përmbajtja kuptimore e njësive të gjuhës; kuptimi leksikor i fjalëve dhe i shprehjeve. Është diciplinë shkencore e gjuhësisë .
3*) Shpallja e Pavarësisë së Kosovës
Shpallja e Pavarësisë së Kosovës është bërë më 17 shkurt të vitit 2008 në ora 15:39 në Kuvendin e Republikës së Kosovës në Prishtinë. Në një mbledhje të jashtëzakonshme ku merrnin pjesë 109 nga gjithsej 120 deputetë, Kuvendi i Kosovës njëzëri shpalli Kosovën shtet të pavarur, sovran dhe demokratik.
Ligjshmëria e Shpalljes së Pavarësisë së Kosovës për një kohë ka qenë temë e diskutueshme. Serbia duke kundërshtuar Deklaratën e Pavarësisë së Kosovës kërkonte vlerësimin e vlefshmërisë ndërkombëtare dhe mbështetje për pozicionin e saj, gjoja se Deklarata e Pavarësisë së Kosovës ishte e paligjshme. Në vazhdën e kësaj ecurie, në tetor të vitit 2008, Serbia kërkoi një opinion këshillues nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë.
Më 22 korrik të vitit 2010, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë përmes një Vendimi Këshillëdhënës rikonfirmoi se Deklarata e Pavarësisë së Kosovës nuk ka shkelur asnjë nen të Ligjit Ndërkombëtar.
Vazhdon
Sinan Kastrati, Suedi
Malmö, 29 gusht 2022
