Arif Ejupi
Këngëtarja e këngës sonë popullore dhe argëtuese Fatime Jashanica, lindi në Bardh të Madh të komunës së Fushë – Kosovës
Ajo, qysh si fëmijë shfaqi talentin e saj për këngët dhe vallet tona tradicionale.
Si nxënëse e shkollës fillore “Zejnel Salihu” të Bardhit të Madh, dallohet edhe me recitimin e shkëlqyeshëm dhe origjinal të poezive “O moj Shqipëri” të Vaso Pashë Shkodranit, “Mëmëdheu” të Ando Zako Çajupit, dhe “Elegji për Luigj Gurakuqin” të Fan Nolit, dhe të një vargu të gjatë të krijimeve të tjera letrare të rilindësve tanë, që temë kanë atdhedashurinë, duke përfëshirë këtu edhe interpretimin e përkryer të disa fragmenteve të Lahutës së Malësisë të At’Gjergj Fishtës.
Në garat e mbajtura në kuadër të komunës së Fushë-Kosovës, dhe jashtë saj Fatimja me nivelin e saj të lartë artistik dhe interpretues shpërblehet edhe me mirënjohje të shumta.
Ky sukses e inkurajon jashtëzakonisht dhe i jep guxim që të provojë veten edhe si soliste në Ansamblin e Këngëve dhe Valleve tona burimore”Azem Bejta”të Prishtinës.
Atëbotë ky ansambël mjaft i adhuruar nga shqiptarët e të gjitha trojeve tona udhëhiqej nga mjeshtri i madh i instrumenteve frymore Shaqir Hoti.
Në te përveç Fatime Jashanicës, ishin angazhuar këngëtarë e këngëtare si: Nikollë Nikprelaj, Vezire Ejupi, Vjollcë Buçaj, Nexhat Suma, Fahrije Krasniqi, Ramë Thaqi, Abdyrrahman Svirca, Shqipe e Sadbere Gashi, Zef Nikprelaj, Rizah Spanca, Ismet Sopi, Valdet Hoti, Xhelal Osmani etj,të cilët shumë shpejt u afirmuan dhe u bënë nga zërat më të dashur dhe më të dëgjuar të këngës shqipe.
Edhe pse ushtrimet dhe provat merrnin goxha kohë Fatimja e kishte programuar kohën edhe për mësimet.
Në këtë periudhë ngritje dhe afirmimi ajo ambientohet shpejt me jetën në Prishtinë, ku edhe vazhdon mësimet në Shkollën e Mesme të Muzikës ”Prenk Jakova” në klasën e profesoreshës së pianos Bernandina Mjeda.
Sipas dokumenteve të arkivuara kjo shkollë me reputacion daton që nga viti 1949. Meqenëse në te punonin shumë pedagogë dhe kompozitorë të respektuar, atë e mësynin nxënësit më të mirë shqiptarë nga Kosova, Maqedonia, Mali i Zi, Presheva e Medvegja.
Në pamundësi për të përballuar koston e studimeve në Shkollën e Lartë të Arteve të Bukura, Fatimja detyrohet të studijojë në Fakultetin Ekonomik të Universitetit të Prishtinës.
Krahas studimeve ajo vazhdoi edhe avancimin e këngës së saj, duke u paraqitur në Koncerte e Festivale të ndryshme në Kosovë e gjetiu.
Pas ngjarjeve të vitit 1981 gjendja në Kosovë u përkeqësua shumë. Ditët dhe netët ishin të trishta dhe me plot të papritura.
Andaj në një klilmë të nderë dhe me skena të përditëshme përndjekjesh dhe arrestimesh të rinisë studentore ishte vështirë thotë Fatimja t’i realizoje objektivat.
Me gjithë rrezikun dhe gjendjen e tensionuar secili i rinj ia kishte dhënë vetvetes detyrë angazhimin në mbrojtjen e Kushtetutshmërisë së Kosovës.
Hegjemonistët serbë duke parë që shqiptarët e Kosovës, po u mbetën besnikë përpjekjeve të tyre për shkëputje nga Serbia, inskenojnë turbullira dhe trazira nga më ndryshmet ,dhe nga më të ultat.
Pastaj ato i marrin edhe si pretekst për burgosje, vrasje dhe dhunë të përgjakshme ndaj shqiptarëve.
Përkundër këtij terrori kudo vëreheshin orvatje për ruajtjën dhe begatimin e trashëgimisë sonë kulturore.
Pjesë e atyre përpjekjeve plot sakrifica ishte dhe Fatime Jashanica, e cila me afsh dy dhjetëvjetësha të plot nëpërmjet këngëve të saja tërheqëse i thirri lirisë së Kosovës.
Edhe sot këngët e saj i përshkon dashuria për Kosovën dhe popullin e saj. Ndër atë numër të madh këngësh të Fatime Jashanicës veçojmë: “Nanë Kosova kërkon emër” Kurrë Shqipëri s’kam me të harruar” “Malli për Kosovën” “Vullnetar, të bekoi zoti” Nuk i qanë trimat Kosova” Na lidh fjala e Ibrahim Rugovës”Nënë-Nënë duam dritë” “Kurbeti” etj.
Shumica e këngëve të kësaj solisteje të njohur, janë kompozuar nga eksperti i kompozimit z. Edmond Zhulali, i cili është ndër kompozitorët e parë shqiptar që ka marrë pjesë në Evrovizion.
Largimi nga vendlindja si një nga përjetimet më të rënda
Fatimja edhe pse asnjëherë s’ kishte paramenduar migrimin jashtë Kosovës,më 1991
vendoset në Gjenevë të Zvicrës.
Ajo, këtu vazhdon aktivitetin e saj në LDK-së -Nëndega në Gjenevë. Më 1993 duke parë që bartëse e të gjitha zhvillimeve në mërgatë ishte LDK-së,e cilësuar edhe si Lëvizje gjithëkombëtare ajo pranon një detyrë me mjaft përgjegjësi, atë të udhëheqëses së Fondit të 3% -shit për Kosovën, në kantonin e Gjenevës.
Këtë funksion e kryen me mjaft sukses deri në zgjedhjet e radhës,kur zëvendësohet nga ekonomisti i diplomuar dhe me përvojë z. Rrahim Jahiu.
Pas këtyre zgjedhjeve Fatimja me tërë qenien i përkushtohet këngës, duke qenë pjesë e manifestimeve të ndryshme në gjithë Zvicrën, sidomos e atyre të 2 Korrikut, nëpërmjet të cilave përkujtohej Deklarata Kushtetuese e vitit 1990, si akt nismëtar i vënjes së themeleve të shtetit të Kosovës.
Të gjitha prezantimet në këto akademi kulturore Fatimja i bëri pa kurrëfarë kompensimi material. Synim i saj i vetëm ishte mbrojtja e trashëgimisë sonë historike dhe kulturore në mërgim.
Krahas aktiviteteve ajo specializohet edhe në fushën e ondulimit, ku vite me radhë punon në një nga sallonet më të njohura të grimit dhe të bukurisë në Gjenevë të Zvicrës.
E pyetur pse kohëve të fundit është shkëputur kaq radikalisht nga kënga, pa hezituar fare thotë se artistëve të mirfilltë mjerisht u është uzurpuar hapësira.
Atë e kanë pushtuar shundi dhe kiqi, si dhe tallavaja, që po e zvetënojnë gjithnjë e më tepër këngën tonë tradicionale. Ata që e kanë paranë edhe diktojnë tregun pa hyrë fare-fare në vlera.
Kjo praktikë aspak e mirë anashkalon profesionistët të cilët në mungesë fondesh edhe janë të detyruar të heshtin.
Fatimja edhe pse ka nisur decenien e saj të tretë të jetës në mërgim,gjithmonë ka në zemër e mendje trojet shqiptare.
Porosi e saj për djemtë dhe vajzat shqiptare me prirje për këngën, është që atë ta bëjnë me brumin tonë, duke marrë si model këngët e Marije Krajës, Nexhmije Pagarushës, Vaçe Zelës, Luçie Milotit, Bik Ndojës, Tefta Tashkos, Mihail Cikos, Kristo Koços, Jorgjije Trujës etj, pa pasur nevojë të ndikohen nga rryma e stile të huaja, si ato turke, sllave e greke.
