Thank you Madame President,
Distinguished members of the Security Council,There is a deep and uncomfortable irony — and, frankly, a dystopian feeling — in responding to false allegations of human rights abuses made by a country known to have committed the last genocide of the 20th century, and a government that is currently one of the biggest authoritarian threats to regional peace and security.This very Security Council established the ICTY in 1993 because of “horrific crimes” and “grave breaches” of the Geneva Conventions. The Serbian government throughout the ’90s ordered, planned, and committed murder, torture, mutilation, and rape, committing genocide in Srebrenica and in Kosova. Feminist legal scholars have extensively shown how rape was used as a tool of war. The brutality of what was committed changed international human rights law forever.Out of this misery, Kosova emerged from the war as a symbol of the fight for dignity and the triumph of human rights. And we did not grow bitter. We have built ourselves into a forward-facing multi-cultural and multi-ethnic Republic, and a growing and robust democratic state. Sixteen years after independence, and a quarter-century after war and devastation, today we stand tall and proud — a republic for all, a multi-ethnic society of all.Our Government’s dedication to democracy, rule of law, and human rights has bolstered both our economy and internal unity. Since the NATO intervention, we’ve actively engaged with numerous international allies to establish democratic and efficient institutions.In the last three years, our economy has surged: with 6.2% average growth, doubled Foreign Direct Investments and exports, and a 2/3 rise in tax revenues without substantial fiscal policy change. We’ve funneled this growth into the region’s largest fiscal package, recognized by the World Bank, to directly aid citizens, families, and businesses in facing global energy and cost-of-living challenges.Kosova is a success story of NATO intervention in the spring of 1999, and an inspiring lesson on how economic development and democratic progress can go hand in hand. This progress has been recognized by a number of international organizations. The 2023 Freedom House report ranks Kosova 1st in the Western Balkans, 2nd in Europe, and 3rd globally for advancements in political rights and civil liberties. We improved by 22 places in just two years in the Reporters Without Borders’s World Press Freedom Index. Similarly, we jumped 21 places in the Transparency International’s Corruption Perception Index since our government took office.Our growth and wellbeing are shared with minorities. We proudly have and enforce one of the constitutions with the highest protections of minority rights which include 20 guaranteed seats in the parliament (out of 120) out of which 10 are for Serbs. For perspective the entire population of Kosova is approximately 1.8 million, and the Serbian community is about 4% of it. Serbs in Kosova also run 10 out of 38 municipalities, so over 25% of them. We have made sure to allocate a substantial part of our budget to them and made sure that the Serbian language is an official language everywhere.We are actively working, with the help of international governments and international NGOs, to bolster these rights. Just last year, the Ministry for Communities and Returns — led by an ethnic Serb minister — allocated millions for 265 grants to NGOs, farmers and small businesses from non-majority communities. The majority of these funds went to Kosova Serbs. This month, we’re launching a new initiative to support employment for up to 2,000 residents of the four northern municipalities. This effort will be facilitated by our newly established Employment Agency Office at the Municipality of Leposaviq – a Serbian majority municipality.The Ministry of Finance’s ‘Kosovo Generation Unlimited’ program provides paid internships for youth, awarded also to the Kosova Serb youth. Our Energy Efficiency program subsidizes energy-efficient home heating equipment, with 17% of subsidies benefiting non-majority communities, including Kosova Serbs. We’ve allocated funds for building and repairing homes in Serb communities, and provided an additional 5.6 million euros to Serb-majority municipalities this year. Education grants for these municipalities are over 20% higher per student compared to others.In the period of 2008–2022, the 10 Serb-majority municipalities enjoyed on average a 62% larger budget per capita than the rest of Kosova. And for 2024, the Ministry for Communities and Returns has the largest budget increase of all ministries – apart from the Ministry for Culture, Youth and Sports, which has the investment for the Mediterranean games 2030. The Office of Prime Minister press releases are in Albanian and in Serbian language all of the time. In addition, Government meetings are also live streamed both in Albanian and Serbian.The idea that Kosova is conducting an ethnic cleansing campaign, or prosecution against the Serb community is a lie — one that has been debunked by numerous public bodies. Last October, the European Parliament approved a resolution calling on Serbian authorities and media to refrain from hate speech against Kosovars and the dissemination of propaganda about ‘ethnic cleansing’ and ‘pogroms’ in Kosova. Last year, the Helsinki Committee for Human Rights detailed how the Serbian government intentionally spreads fear regarding the false endangerment of Serbs in Kosova in order to radicalize society and to create a toxic atmosphere in which an agreement with Kosova would be rejected.The false claims have also been disproven by the European Stability Initiative, a think tank based in Berlin and Vienna that obtained documents directly from official Serbian institutions. Their official statistics on state health insurance, enrollments in schools, pension recipients, the birth rates in hospitals prove that the percentage of Serbs leaving Kosova corresponds to that of those leaving Serbia. Therefore, Serbs who leave Kosova, just as those who leave Serbia, do so to pursue opportunities in Western Europe, not to flee some fictional ethnic cleansing campaign.Instead, let’s focus on Serbia’s treatment of its ethnic Albanian population today: an ethnic cleansing campaign carried out administratively. The Serbian Government has systematically removed over 4,200 ethnic Albanians from the Civil Registry in Medvegja and over 2,000 in Bujanoc. This erasure has tangible consequences: victims lose access to IDs, passports, medical services, social assistance, vehicle registration, property transactions, pensions, and voting rights, leaving them stateless. This discriminatory targeting constitutes a method of depopulation against the Albanian community in Serbia.Ethnic Albanian citizens are far from being the only targets of Serbia’s authoritarian regime. On the 2nd of January of this year, The Guardian’s editorial board described the state of politics there as “state capture”. A few hours ago, the European Parliament adopted with overwhelming majority a resolution calling for an investigation into the elections held in December, citing manipulating results, aggressive rhetoric, verbal abuse and Russian media actively engaging in disinformation on behalf of the government.Serbia has aligned itself with Russia. It is the only European country, except for Belarus, not to impose sanctions following Putin’s invasion of Ukraine. And it acts as the Kremlin’s Trojan horse in Southeastern Europe, in a geopolitical war against the democratic world. When I was a political prisoner in Serbia at the age of 24, for 2 years and 7 months, I heard the guards loudly expressing joy and euphoria one day. It was September 11, 2001. Sadly, that violent, anti-democratic sentiment prevails, and mafia, authoritarianism, and the glorification of torture reign supreme.I now turn to the Central Bank of Kosova’s recent Regulation on Cash Operations, which entered into force on February 1. Let me be absolutely clear: the Regulation does nothing to prohibit or prevent the Government of Serbia from providing financial support to Kosova Serbs. Any suggestion to the contrary is nothing more than false propaganda aimed at inciting ethnic tensions. The Regulation seeks merely to ensure the transparency and legality of cash imported into Kosova, in line with both our Constitution and EU monetary policy. The very same rules apply to all cash imports from any country, in any currency: they do not ban transfers of dinars from Serbia, any more than they ban transfers of dollars from the U.S., pounds from UK, or for that matter, lekë from Albania.The Central Bank of Kosova is committed to doing all that it can to ensure that Kosova Serbs are able to continue receiving financial support from Serbia, uninterrupted and unimpeded. It has sent a letter to its counterpart, the National Bank of Serbia, proposing an agreement on the transfer of funds through legal and transparent means, in full compliance with the new regulation. And our government is fully committed to ensure a smooth transition with sufficient time invested in education and information instead of imposing penalties for noncompliance. We are committed to jointly identify and promote the best available tools to ensure a continuation of financial transfers from Serbia towards legal municipalities or households.The Central Bank’s regulation seeks not to harm any single group of citizens, but rather to protect all citizens — of every ethnic community — from the threats of organized crime, arms trafficking, and money laundering. All of these activities rely on the ability of criminal groups to receive illegally smuggled cash, largely across our border with Serbia. Citizens in the north of Kosova — the overwhelming majority of whom are ethnic Serbs — are threatened day in and day out by such groups.Our Serb citizens face intimidation from criminal groups dictating their actions, from protesting to voting. Disobedience results in violence, car burnings, and threats to family members. When Kosova Serbs ask to meet with me, we cannot make the meetings public because their lives and livelihoods are threatened. This must stop. Belgrade cannot be permitted endlessly to finance its criminals and terrorists in Kosova with undeclared and unregulated streams of money, flowing freely — and illegally — into our country.And that, Distinguished Members of the Security Council, is the real source of Belgrade’s hysteria over the Central Bank’s regulation. Belgrade has sounded the alarm not because of dinar exchange into euro, but because we are banning large sacks of money at the border. They are crying foul, not out of concern for the plight of Kosova Serb citizens, but because their convenient pipeline of illegal cash into the north of Kosova is about to be shut off. This gathering, and the propaganda and vitriol that has preceded it, is nothing more than part of a ruthless campaign by an authoritarian regime.The Republic of Kosova is fortunate to enjoy broad support from its international partners and allies in its fight against organized crime and corruption. The Central Bank and its regulations are just as essential to that fight as police officers, prosecutors, and judges.In some ways, we are not surprised that Serbia would create problems out of democratic procedure. Since the end of the war, the Serbian government, run by many of the people who held senior positions in the Milosevic government — including Mr. Vucic, Milosevic’s Information, Propaganda Minister — has mustered all its power and imagination to find new ways to terrorize Kosova. Unsurprisingly, Serbia not only promotes genocide denialism, but also violently enforces it. After Serbian opposition leader Nikola Sandulovic apologized for Serbia’s war crimes in Kosova and laid flowers on the grave of a seven-year-old victim, the Serbian secret service arrested him early this January and beat him until he was unconscious, leaving him paralyzed. Meanwhile, Kosova Serbian journalist Radomir Dimic, who has resided in Serbia, has publicly stated that he plans to return to Kosova because Mr. Vucic’s authoritarian regime has made life unbearable for journalists. And as we speak now, he has arrived in Kosova.Sadly, even 25 years after the war, Serbia persists in its attempts to violently reclaim Kosova. A glaring instance of this occurred on September 24th last year. Around 80 paramilitary troops, organized and supported by Serbia, launched an unprovoked attack on a Kosova Police patrol, resulting in the death of one police sergeant, Afrim Bunjaku, and injuries of two others. Despite the terrorists’ attempt to use innocent Serbian pilgrims as human shield in a monastery aiming to exploit any casualties for anti-Kosova propaganda, our police force’s professionalism averted civilian casualties.Then, on September 27, Serbia declared an official three-day mourning period for the terrorists killed in the Kosova Police’s anti-terror operation. And you noticed today, that Mr. Vucic was recalling several Serbs being wounded or injured in different incidents, but he did not mention three killed Serbs. Why did he not mention them? Because he knows that they were terrorists which were financed, supported, orchestrated by him. That is why the three killed Serbs were not mentioned at all.And on September 29, the White House National Security Council drew the world’s attention to an “unprecedented” deployment of Serbian tanks, troops, and heavy artillery along the Kosova–Serbia border. Only after U.S. and other international pressure did Serbia finally draw down its forces.Meanwhile, Kosova Police discovered a disturbing set of documents left behind by the terrorists in their hasty retreat back to Serbia. The documents showed that the September 24 attack had been part of a larger plan to violently annex the north of Kosova, via a coordinated assault on 37 distinct positions. A corridor was then to be established to enable a continuous supply of arms and troops from Serbia.In the subsequent months, Serbia has rejected international calls to extradite the terrorists to Kosova or otherwise hold them accountable. The paramilitary leader of the September 24 attack, Milan Radoicic — the U.S. and UK–sanctioned former Vice President of the Belgrade-sponsored political party in Kosova, Lista Srpska — still roams free in Serbia, just as Serbia itself has thus far escaped international sanctions for its role in the attack. Radoicic has an outstanding arrest warrant by Interpol that was issued this past December, and that Serbia has ignored.This impunity is both unacceptable and dangerous. As President Biden stated in October of last year, “history has taught us that when terrorists don’t pay a price for their terror, when dictators don’t pay a price for their aggression, they cause more chaos and death and more destruction. They keep going.” These are wise words. Serbia must be held to account for its terror and aggression. Otherwise, it will keep going.Serbia’s increasingly alarming acts of aggression and terrorism make it all the more urgent that it fulfill its obligations under the Basic Agreement, reached between our countries on February 27 of last year. The agreement was facilitated by the European Union and reflects Europe’s renewed engagement in resolving the main dispute between Kosova and Serbia. It has also been endorsed as legally binding by the United States. The European Union’s obligations in the dialogue emanate from UN General Assembly Resolution 64/298. Accordingly, on May 12 of last year, the EU notified the Secretary-General that an agreement between Kosova and Serbia had been reached. The next logical step would be for the EU to formally register that agreement with the UN.The Basic Agreement sets a benchmark of de facto recognition, based on the 1972 Basic Treaty between the East and West Germany. The Agreement’s text expressly invokes the UN Charter as the guiding light governing the relations between our countries. It imposes on the parties a number of obligations, including: to develop good neighborly relations (as specified in Article 1), to engage with one another on the basis of sovereign equality and to respect one another’s territorial integrity (as specified in Article 2), to refrain from the threat or use of force (as specified in Article 3), and Serbia’s obligation not to object to Kosova’s membership in any international organizations (as specified in Article 4). The chief innovation of the agreement is to elevate de facto relations between our countries to the level of sovereign equals — beyond the mere recognition of documents, symbols and institutions and a minor upgrade of liaison offices.Unfortunately, nearly a year after the agreement was reached, Serbia seems to be suffering from a severe case of buyer’s remorse. Its Prime Minister, Madam Ana Brnabic sent a letter to the EU on December 13, stating that the agreement isn’t legally binding. Serbia also rejects two key obligations: not to object to Kosova’s international memberships and to respect its territorial integrity. This refusal, particularly the latter, suggests a willingness to retain the option of invading Kosova.Against this background, signing the agreement is not a mere formality; it’s the only guarantee for its full and unconditional implementation, Kosova’s national security, and regional peace. Despite my repeated offers, Mr. Vucic has refused to sign. I invite him, present at this meeting, to sign here and now, emphasizing the UN Charter’s crucial role in our agreement and relations. This symbolic act would demonstrate his commitment to peaceful and neighborly relations with Kosova.Kosova is primarily known worldwide for the massacres and ethnic cleansing under the Milosevic regime, but few realize this was just the latest chapter in a century-long history of state crimes against Kosova Albanians. Starting with Ilija Garashanin in the 19th century, leading Serbian figures devised 24 plans for the deportation or extermination of Kosova Albanians. Our people’s history represents one of the greatest, yet internationally unrecognized, anti-colonial struggles of the twentieth century. While the genocide in the 1990s marked a climax, our oppression began long before and resonates with citizens across many nations.Acknowledging the painful history of oppression and violence endured by our people, we are committed to safeguarding the rights of all individuals. Our past experiences have instilled in us a profound desire to create a safe and inclusive environment for everyone. As a nation that has overcome immense adversity, we aspire to serve as a beacon of solidarity and respect for human rights.Thank you.
Fjala e plotë e Kryeministrit të Republikës së Kosovës, Albin Kurti në seancën e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara
Përkthim jo zyrtar
Faleminderit Zonja Presidente,
Të nderuar anëtarë të Këshillit të Sigurimit,
Ka një ironi të thellë dhe të pakëndshme – dhe, sinqerisht, një ndjenjë distopike – në përgjigjen ndaj akuzave të rreme për shkelje të të drejtave të njeriut, të bëra nga një vend i njohur që ka kryer gjenocidin e fundit të shekullit të 20-të dhe një qeveri që aktualisht është një nga kërcënimet më të mëdha autoritare për paqen dhe sigurinë rajonale.
Vetë ky Këshill i Sigurimit themeloi Tribunalin Ndërkombëtar për Krime në Ish-Jugosllavi (ICTY) në vitin 1993 për shkak të “krimeve të tmerrshme” dhe “shkeljeve të rënda” të Konventave të Gjenevës. Qeveria serbe gjatë viteve ’90 urdhëroi, planifikoi dhe kreu vrasje, tortura, gjymtime dhe përdhunime, duke kryer gjenocid në Srebrenicë dhe në Kosovë. Studiueset Juridike Feministe kanë treguar gjerësisht se si përdhunimi është përdorur si mjet lufte. Brutaliteti i asaj që u bë ndryshoi përgjithmonë ligjin ndërkombëtar për të drejtat e njeriut.
Nga ky mjerim, Kosova u ngrit nga lufta si simbol i betejës për dinjitet dhe triumfit të të drejtave të njeriut. Dhe ne nuk mbetëm të hidhur. Kemi ndërtuar një Republikë multikulturore dhe multi-etnike me drejtim përpara, dhe një shtet demokratik në rritje dhe të fortë. Gjashtëmbëdhjetë vjet pas pavarësisë dhe një çerek shekulli pas luftës dhe shkatërrimit, sot ne qëndrojmë të fortë dhe krenarë – një republikë për të gjithë, një shoqëri multietnike e të gjithëve.
Përkushtimi i qeverisë sonë për demokracinë, sundimin e ligjit dhe të drejtat e njeriut ka forcuar ekonominë tonë dhe unitetin e brendshëm. Që nga ndërhyrja e NATO-s, ne jemi angazhuar në mënyrë aktive me aleatë të shumtë ndërkombëtarë për të krijuar institucione demokratike dhe efikase.
Në tre vitet e fundit, ekonomia jonë ka shënuar rritje: me një mesatare vjetor prej 6.2%, me dyfishim të investimeve të huaja direkte dhe eksporteve dhe një rritje prej 2/3 të të ardhurave nga taksat pa ndryshime thelbësore të politikës fiskale. Këtë rritje e kemi orientuar në paketën fiskale më të madhe të rajonit, të njohur si të tillë nga Banka Botërore, për të ndihmuar drejtpërdrejt qytetarët, familjet dhe bizneset në përballje me sfidat globale të energjisë dhe kostos së jetesës.
Kosova është një histori suksesi e ndërhyrjes së NATO-s në pranverën e vitit 1999 dhe një mësim frymëzues se si zhvillimi ekonomik dhe përparimi demokratik mund të ecin paralelisht. Ky progres është njohur nga një sërë organizatash ndërkombëtare. Raporti i Freedom House për vitin 2023 e rendit Kosovën në vendin e parë në Ballkanin Perëndimor, të 2-tin në Evropë dhe të tretën në nivel global për avancimet në të drejtat politike dhe liritë civile. Ne u përmirësuam me 22 vende në vetëm dy vjet në Indeksin Botëror të Lirisë së Shtypit të Reporterëve pa Kufij. Në mënyrë të ngjashme, ne kemi ngritur për 21 vende në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit të Transparency International që kur qeveria jonë mori detyrën.
Rritja dhe mirëqenia jonë është ndarë me pakicat. Me krenari e kemi dhe njëherazi e zbatojmë një nga kushtetutat me mbrojtjen më të lartë të të drejtave të pakicave që përfshin 20 vende të garantuara në parlament (nga 120) nga të cilat 10 janë për serbët. Për perspektivë, e gjithë popullsia e Kosovës është përafërsisht 1.8 milionë banorë dhe komuniteti serb është rreth 4% e saj. Serbët në Kosovë kanë gjithashtu 10 nga 38 komuna, pra mbi 25% të tyre. Jemi siguruar që t’ua ndajmë një pjesë të konsiderueshme të buxhetit tonë dhe jemi siguruar që gjuha serbe të jetë gjuhë zyrtare kudo.
Ne po punojmë në mënyrë aktive, me ndihmën e qeverive ndërkombëtare dhe OJQ-ve ndërkombëtare, për t’i forcuar këto të drejta. Vetëm vitin e kaluar, ministria për Komunitete dhe Kthim – e udhëhequr nga një ministër me etni serbe– ndau miliona për 265 grante për OJQ-të, fermerët dhe bizneset e vogla nga komunitetet joshumicë. Shumica e këtyre mjeteve shkuan për serbët e Kosovës. Këtë muaj, ne po lansojmë një iniciativë të re për të mbështetur punësimin për deri në 2000 banorë të katër komunave veriore. Kjo përpjekje do të lehtësohet nga Zyra jonë e sapokrijuar e Agjencisë së Punësimit në Komunën e Leposaviqit – një komunë me shumicë serbe.
Programi ‘Kosovo Generation Unlimited’ i Ministrisë së Financave ofron praktika me pagesë për të rinjtë, të cilat ndahen edhe për të rinjtë serbë të Kosovës. Programi ynë i Efiçiencës së Energjisë subvencionon pajisjet për ngrohjen e shtëpive me efikasitet energjetik, me 17% të subvencioneve që përfitojnë komunitetet joshumicë, duke përfshirë serbët e Kosovës. Ne kemi ndarë fonde për ndërtimin dhe riparimin e shtëpive në komunitetet serbe dhe kemi dhënë 5.6 milionë euro shtesë për komunat me shumicë serbe këtë vit. Grantet e arsimit për këto komuna janë mbi 20% më të larta për nxënës në krahasim me të tjerat.
Në periudhën 2008–2022, 10 komunat me shumicë serbe kishin mesatarisht 62% buxhet më të madh për kokë banori se pjesa tjetër e Kosovës. Ndërsa për vitin 2024, Ministria për Komunitete dhe Kthim ka rritjen më të madhe buxhetore nga të gjitha ministritë – përveç Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, e cila ka investimin për lojërat mesdhetare 2030. Komunikatat për shtyp të Zyrës së Kryeministrit janë në shqip dhe në gjuhën serbe çdo herë. Gjithashtu, mbledhjet e qeverisë transmetohen drejtpërdrejt në gjuhën shqipe dhe serbe.
Ideja se Kosova po kryen një fushatë spastrimi etnik, apo persekutim kundër komunitetit serb është një gënjeshtër – e cila është hedhur poshtë nga shumë trupa publikë. Tetorin e kaluar, Parlamenti Evropian miratoi një rezolutë që u bëri thirrje autoriteteve dhe mediave serbe të përmbahen nga gjuha e urrejtjes kundër kosovarëve dhe nga përhapja e propagandës për ‘spastrimin etnik’ dhe ‘pogromet’ në Kosovë. Vitin e kaluar, Komiteti i Helsinkit për të Drejtat e Njeriut ka detajuar se si qeveria serbe shpërndan qëllimisht frikën për rrezikimin e rrejshëm të serbëve në Kosovë për të radikalizuar shoqërinë dhe për të krijuar një atmosferë toksike në të cilën do të refuzohej një marrëveshje me Kosovën.
Pretendimet e rreme gjithashtu janë hedhur poshtë nga Iniciativa Evropiane e Stabilitetit (ESI), një institut kërkimor me bazë në Berlin dhe Vjenë që merrte dokumente drejtpërdrejt nga institucionet zyrtare serbe. Statistikat e tyre zyrtare për sigurimet shtetërore shëndetësore, regjistrimet në shkolla, pensionistët, nataliteti në spitale dëshmojnë se përqindja e serbëve që largohen nga Kosova korrespondon me atë të atyre që largohen nga Serbia. Prandaj, serbët që largohen nga Kosova, ashtu si ata që largohen nga Serbia, e bëjnë këtë për të ndjekur mundësitë në Evropën Perëndimore, jo për të ikur nga ndonjë fushatë fiktive e spastrimit etnik.
Por, le të përqendrohemi këtu pak te trajtimi i Serbisë ndaj popullsisë së saj etnike shqiptare sot: një fushatë spastrimi etnik e kryer në mënyrë administrative. Qeveria serbe ka hequr sistematikisht mbi 4200 shqiptarë etnikë nga Regjistri Civil në Medvegjë dhe mbi 2000 në Bujanoc. Kjo fshirje ka pasoja të prekshme: viktimat humbasin qasjen në kartat e identitetit, pasaportat, shërbimet mjekësore, ndihmën sociale, regjistrimin e automjeteve, transaksionet e pronës, pensionet dhe të drejtat e votës, duke i lënë ato pa shtetësi. Ky shënjestrim diskriminues përbën një metodë shpopullimi ndaj komunitetit shqiptar në Serbi.
Qytetarët shqiptarë etnikë janë larg të qenit objektivi i vetëm i regjimit autoritar të Serbisë. Më 2 janar të këtij viti, redaksia e The Guardian e përshkroi gjendjen e politikës atje si “kapje e shtetit”.
Pak orë më parë, Parlamenti Evropian miratoi me shumicë dërrmuese një rezolutë që kërkon hetim për zgjedhjet e mbajtura në dhjetor, duke përmendur rezultate manipuluese, retorikë agresive, abuzim verbal dhe media ruse që angazhohen aktivisht në dezinformim në emër të qeverisë.
Serbia është rreshtuar me Rusinë. Është i vetmi vend evropian, përveç Bjellorusisë, që nuk vendos sanksione pas pushtimit të Ukrainës nga Putin. Dhe vepron si kali i Trojës i Kremlinit në Evropën Juglindore, në një luftë gjeopolitike kundër botës demokratike. Kur isha i burgosur politik në Serbi, në moshën 24 vjeçare, për 2 vjet e 7 muaj, dëgjova një ditë gardianët duke shprehur gëzim dhe eufori me zë të lartë. Ishte 11 shtatori i vitit 2001. Mjerisht, ende mbizotëron ajo ndjenjë antidemokratike dhe e dhunshme, dhe mafia, autoritarizmi dhe glorifikimi i torturës sundojnë.
Tani po ju drejtohem lidhur me Rregulloren e fundit të Bankës Qendrore të Kosovës për Operacionet me Para të gatshme, e cila ka hyrë në fuqi me 1 shkurt. Më lejoni të jem absolutisht i qartë: Rregullorja nuk bën asgjë për të ndaluar apo penguar qeverinë e Serbisë që të ofrojë mbështetje financiare për serbët e Kosovës. Çdo sugjerim për të kundërtën nuk është gjë tjetër veçse një propagandë e rreme që synon nxitjen e tensioneve etnike. Rregullorja synon thjesht të sigurojë transparencën dhe ligjshmërinë e parave të gatshme të importuara në Kosovë, në përputhje me Kushtetutën tonë dhe politikën monetare të BE-së. Po të njëjtat rregulla vlejnë për të gjitha importet ‘cash’ nga çdo vend, në asnjë monedhë: ato nuk ndalojnë transferin e dinarëve nga Serbia, sikurse nuk ndalojnë transferin e dollarëve nga ShBA, paundëve nga Mbretëria e Bashkuar, ose lekë nga Shqipëria.
Banka Qendrore e Kosovës është e përkushtuar që të bëjë gjithçka që mundet për të siguruar që serbët e Kosovës të jenë në gjendje të vazhdojnë të marrin mbështetje financiare nga Serbia, pandërprerë dhe pa pengesa. Ajo i ka dërguar një letër homologes së saj, Bankës Kombëtare të Serbisë, ku i propozon një marrëveshje për transferimin e mjeteve përmes mjeteve ligjore dhe transparente, në përputhje të plotë me rregulloren e re. Dhe qeveria jonë është plotësisht e përkushtuar për të siguruar një tranzicion të qetë me kohë të mjaftueshme të investuar në edukim dhe informim në vend që të vendosë dënime për mosrespektim. Ne jemi të përkushtuar që së bashku të identifikojmë dhe promovojmë mjetet më të mira të disponueshme për të siguruar vazhdimësinë e ransfereve financiare nga Serbia drejt komunave ose familjeve legale.
Rregullorja e Bankës Qendrore synon të mos dëmtojë asnjë grup të vetëm qytetarësh, por përkundrazi të mbrojë të gjithë qytetarët – të çdo komuniteti etnik – nga kërcënimet e krimit të organizuar, trafikut të armëve dhe pastrimit të parave. Të gjitha këto aktivitete bazohen në aftësinë e grupeve kriminale për të marrë para të paligjshme të kontrabanduara, kryesisht përtej kufirit tonë me Serbinë. Qytetarët në veri të Kosovës – shumica dërrmuese e të cilëve janë të etnisë serbe– kërcënohen çdo ditë nga grupe të tilla.
Qytetarët tanë serbë përballen me frikësimin nga grupet kriminale që diktojnë veprimet e tyre, nga protesta deri në votim. Mosbindja rezulton me dhunë, djegie makinash dhe kërcënime ndaj anëtarëve të familjes. Kur serbët e Kosovës kërkojnë të takohen me mua, ne nuk mund t’i bëjmë takimet publike sepse u kërcënohet jeta dhe mjetet e jetesës. Kjo duhet të ndalet. Beogradit nuk mund t’i lejohet pafundësisht të financojë kriminelët dhe terroristët e tij në Kosovë me flukse parash të padeklaruara dhe të parregulluara, që rrjedhin lirshëm — dhe ilegalisht — në vendin tonë.
Dhe ky, të nderuar anëtarë të Këshillit të Sigurimit, është burimi i vërtetë i histerisë së Beogradit mbi rregulloren e Bankës Qendrore. Beogradi ka dhënë alarmin jo për shkak të këmbimit të dinarit në euro, por sepse po ndalojmë thasët e mëdhenj me para në kufi. Ata ankohen keq, jo nga shqetësimi për gjendjen e rëndë të qytetarëve serbë të Kosovës, por sepse kanali i tyre më i përshtatshëm për para të paligjshme në veri të Kosovës është gati duke u mbyllur. Kjo mbledhje, dhe propaganda e vreri që i ka paraprirë, nuk është gjë tjetër veçse pjesë e një fushate të pamëshirshme të një regjimi autoritar.
Republika e Kosovës është me fat që gëzon mbështetje të gjerë nga partnerët dhe aleatët e saj ndërkombëtarë në luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit. Banka Qendrore dhe rregulloret e saj janë po aq thelbësore për këtë luftë sa policët, prokurorët dhe gjyqtarët.
Në një farë mënyre, nuk jemi të befasuar që Serbia do të krijonte probleme nga një procedurë demokratike. Që nga fundi i luftës, qeveria serbe, e drejtuar nga shumë prej njerëzve që mbanin poste të larta në qeverinë e Millosheviqit – duke përfshirë zotin Vuçiq, Ministri i Informacionit, Ministri i Propagandës së Millosheviqit– ka grumbulluar të gjithë fuqinë dhe imagjinatën e saj për të gjetur mënyra të reja për të terrorizuar Kosovën. Nuk është çudi që Serbia jo vetëm që promovon mohimin e gjenocidit, por edhe e ruan me dhunë këtë mohim. Pasi lideri i opozitës serbe, Nikola Sanduloviç kërkoi falje për krimet e luftës të Serbisë në Kosovë dhe vendosi lule mbi varrin e një viktime shtatëvjeçare, shërbimi sekret serb e arrestoi atë në fillim të këtij janari dhe e rrahu derisa humbi vetëdijen, duke e lënë të paralizuar. Ndërkohë, gazetari serb i Kosovës, Radomir Dimiq, i cili ka banuar në Serbi, ka deklaruar publikisht se planifikon të kthehet në Kosovë për shkak se regjimi autoritar i z. Vuçiq ua ka bërë jetën të padurueshme gazetarëve. Dhe teksa flasim tani, ai ka mbërritur në Kosovë.
Mjerisht, edhe 25 vjet pas luftës, Serbia vazhdon në përpjekjet e saj për të rimarrë Kosovën me dhunë. Një shembull i qartë i kësaj ndodhi më 24 shtator të vitit të kaluar. Rreth 80 trupa paraushtarake, të organizuara dhe të mbështetura nga Serbia, filluan një sulm të paprovokuar ndaj një patrulle të Policisë së Kosovës, me pasojë vdekjen e një rreshteri të policisë, Afrim Bunjaku, dhe plagosjen e dy të tjerëve. Përkundër përpjekjes së terroristëve për të përdorur pelegrinët e pafajshëm serbë si mburojë njerëzore në një manastir që synonte të shfrytëzonte çdo viktimë eventuale për propagandë kundër Kosovës, profesionalizmi i forcës sonë policore shmangu viktimat civile.
Më pas, më 27 shtator, Serbia shpalli tre ditë zie, zyrtare, për terroristët e vrarë në operacionin anti-terror të Policisë së Kosovës. Dhe e keni vënë re sot, se z.Vuçiq po kujtonte disa serbë të plagosur apo të lënduar në incidente të ndryshme, por ai nuk përmendi tre serbët e vrarë. Pse nuk i përmendi? Sepse ai e di që ata ishin terroristë të financuar, mbështetur, orkestruar prej tij. Prandaj tre serbët e vrarë nuk u përmendën fare.
Dhe më 29 shtator, Këshilli i Sigurisë Kombëtare i Shtëpisë së Bardhë ngriti vëmendjen e botës për një zbarkimi të “të paprecedentë” të tankeve, trupave dhe artilerisë së rëndë serbe përgjatë kufirit Kosovë-Serbi. Vetëm pas presionit të ShBA-së dhe të tjerëve ndërkombëtarë, Serbia përfundimisht tërhoqi forcat e saj.
Ndërkohë, Policia e Kosovës zbuloi një sërë dokumentesh shqetësuese të lëna pas nga terroristët gjatë tërheqjes së tyre të nxituar për në Serbi. Dokumentet treguan se sulmi i 24 shtatorit kishte qenë pjesë e një plani më të madh për të aneksuar me dhunë veriun e Kosovës, nëpërmjet një sulmi të koordinuar në 37 pozicione të ndryshme. Më pas do të krijohej një korridor për të mundësuar furnizim të vazhdueshëm me armë dhe trupa nga Serbia.
Në muajt në vijim, Serbia ka refuzuar thirrjet ndërkombëtare për ekstradimin e terroristëve në Kosovë, ashtu siç ka refuzuar edhe t’i mbajë ata përgjegjës. Udhëheqësi paraushtarak i sulmit të 24 shtatorit, Millan Radoiçiq – ish-zëvendëspresidenti i partisë politike të sponsorizuar nga Beogradi në Kosovë, Lista Serbe, i sanksionuar nga ShBA dhe Mbretëria e Bashkuar– ende endet i lirë në Serbi, ashtu siç vetë Serbia deri më tani i ka shpëtuar sanksioneve ndërkombëtare për rolin e saj në këtë sulm. Radoiçiq ka një urdhër-arresti të pazgjidhur nga Interpoli që është lëshuar dhjetorin e kaluar dhe që Serbia e ka injoruar.
Ky mosndëshkim është edhe i papranueshëm dhe i rrezikshëm. Siç ka thënë Presidenti Biden në tetor të vitit të kaluar, “historia na ka mësuar se kur terroristët nuk paguajnë një çmim për terrorin e tyre, kur diktatorët nuk paguajnë një çmim për agresionin e tyre, ata shkaktojnë më shumë kaos, vdekje dhe shkatërrim, ata vazhdojnë.” Këto janë fjalë të mençura. Serbia duhet të mbajë përgjegjësi për terrorin dhe agresionin e saj. Përndryshe, do të vazhdojë.
Aktet gjithnjë e më alarmante të agresionit dhe terrorizmit të Serbisë e bëjnë gjithnjë e më urgjente përmbushjen e detyrimeve të saj sipas Marrëveshjes Bazike, të arritur mes vendeve tona më 27 shkurt të vitit të kaluar. Marrëveshja u lehtësua nga Bashkimi Evropian dhe pasqyron angazhimin e ripërtërirë të Evropës në zgjidhjen e mosmarrëveshjes kryesore ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Ajo gjithashtu është mbështetur si marrëveshje ligjërisht e detyrueshëm edhe nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Detyrimet e Bashkimit Evropian në dialog burojnë nga Rezoluta 64/298 e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së. Rrjedhimisht, më 12 maj të vitit të kaluar, BE-ja e njoftoi Sekretarin e Përgjithshëm se ishte arritur një marrëveshje mes Kosovës dhe Serbisë. Hapi tjetër logjik do të ishte që BE-ja ta regjistrojë zyrtarisht atë marrëveshje në OKB.
Marrëveshja Themelore vendos një pikë referimi të njohjes de facto, bazuar në Traktatin Themelor të vitit 1972 ndërmjet Gjermanisë Lindore dhe Perëndimore. Teksti i Marrëveshjes thërret shprehimisht Kartën e OKB-së si dritën udhëzuese që rregullon marrëdhëniet ndërmjet vendeve tona. Ajo u imponon palëve një sërë detyrimesh, duke përfshirë: zhvillimin e marrëdhënieve të fqinjësisë së mirë (siç specifikohet në nenin 1), të angazhohen me njëri-tjetrin mbi bazën e barazisë sovrane dhe të respektojnë integritetin territorial të njëri-tjetrit (siç specifikohet në nenin 2), të përmbahet nga kërcënimi ose përdorimi i forcës (siç specifikohet në nenin 3), dhe detyron Serbinë të mos kundërshtoj anëtarësimin e Kosovës në asnjë organizatë ndërkombëtare (siç është specifikuar në nenin 4). Risia kryesore e marrëveshjes është ngritja de facto e marrëdhënieve ndërmjet vendeve tona në nivelin e të barabartëve sovranë – përtej njohjes së thjeshtë të dokumenteve, simboleve dhe institucioneve dhe një përmirësimi të vogël të zyrave ndërlidhëse.
Fatkeqësisht, gati një vit pas arritjes së marrëveshjes, Serbia duket se po vuan nga një rast i rëndë i asaj që quhet “pendim i blerësit”. Kryeministrja e saj, znj. Ana Brnabiq i dërgoi një letër BE-së më 13 dhjetor, duke thënë se marrëveshja nuk është ligjërisht e detyrueshme. Serbia refuzon gjithashtu dy obligime kryesore: të mos kundërshtojë anëtarësimin ndërkombëtar të Kosovës dhe të respektojë integritetin e saj territorial. Ky refuzim, veçanërisht ky i fundit, sugjeron një gatishmëri për të mbajtur të hapur opsionin e pushtimit të Kosovës.
Në këtë sfond, nënshkrimi i marrëveshjes nuk është thjesht një formalitet; është e vetmja garanci për zbatimin e plotë dhe të pakushtëzuar të saj, sigurinë kombëtare të Kosovës dhe paqen rajonale. Pavarësisht ofertave të mia të përsëritura, z. Vuçiq ka refuzuar të nënshkruaj. E ftoj atë, të pranishëm në këtë takim, të nënshkruaj këtu dhe tani, duke theksuar rolin vendimtar të Kartës së OKB-së në marrëveshjen dhe marrëdhëniet tona. Ky akt simbolik do të tregonte përkushtimin e tij për marrëdhënie paqësore dhe fqinjësore me Kosovën.
Kosova është e njohur kryesisht në mbarë botën për masakrat dhe spastrimin etnik nën regjimin e Millosheviqit, por pak e kuptojnë se ky ishte vetëm kapitulli i fundit në një histori shekullore të krimeve shtetërore kundër shqiptarëve të Kosovës. Duke filluar me Ilija Garashanin në shekullin e 19-të, figurat kryesore serbe hartuan 24 plane për dëbimin ose shfarosjen e shqiptarëve të Kosovës. Historia e popullit tonë përfaqëson një nga betejat më të mëdha, por të panjohura ndërkombëtarisht, antikoloniale të shekullit të 20-të. Ndërsa gjenocidi në vitet e 90-ta shënoi një kulm, shtypja jonë filloi shumë më parë dhe rezonon me qytetarë të shumë kombeve.
Duke pasur parasysh historinë e dhimbshme të shtypjes dhe dhunës së duruar nga populli ynë, ne jemi të përkushtuar për të mbrojtur të drejtat e të gjithë individëve. Përvojat tona të kaluara na kanë rrënjosur një dëshirë të thellë për të krijuar një mjedis të sigurt dhe gjithëpërfshirës për të gjithë. Si një komb që ka kapërcyer vështirësi të mëdha, ne aspirojmë të shërbejmë si një fener solidariteti dhe respekti për të drejtat e njeriut.
Faleminderit.
