Nga: Luan (Asllan) Dibrani
Pa durim pritem këtë vit heqjen e përkufizimit te masave kundër pandemisë edhe në shtet e Ballkanit ku gravitojnë shqiptarët. U nisem ditën e shtune nga Shtuttgardi me familje. Për shkak të ngarkesave te komunikacionit me pushuesit drejt Kroacisë ,Sllovenisë , Italisë Shqipërisë dhe Malit te Zi. Rruga ishte tejet e ngarkuar edhe përbrenda Gjermanisë ,po ashtu edhe në Austri ,por me orë të tëra pritem në aksin rrugor qe u nda të Zagrebi dhe u ndërlidhen me atë rruge shumë shtete nga Zvicra, Gjermania ,Suedia ,Norvegjia ,Holanda ,Polonia, Qekia ,Rumania etj .Pjesa ma e madhe vargut të veturave luksoze ishin ato të shqiptareve qe ia kishin mërsyer vendlindjes dhe pushimeve bregdetare. Një pushim te vogël një ditore e bëmë ne Dubrovnik .Vizituam një qytet të bukur me një arkitekture shume te ngjashme me kalatë dhe arkitekturën shqiptare .Malit te Zi na andante vetëm 60 km. Kaluam kufirin e Malit te Zi dhe hiq ma shume se 6 km pas një vargmalesh ,arritëm ne Igallo ,qyteti i parë i “Malit të zi” si pik turistike detare por e njohur me shume si “Banja e Igallos,ngjiten me Herceg Novin. Ish -presidenti dhe diktatori shtetëror jugosllav Tito kishte rezidencën e tij verore aty , Villa Galeb, qe shpesh pushimet i bënte këtu me skuadrën e vet ushtarake dhe politike. Igallo dhe Herceg Novi fillimisht ishte i banuar me ilir ,pra banorët e parë të Herceg Novit ishin ilirët. Ata ishin autokton por përplasjet politike dhe dinakëria greke me falsifikimin i historisë u zëvendësuan nga” grekët”.Me kalimin e kohës erdhën edhe sllavet serb e malazez por edhe sot e kësaj dite ka shume qytetar dhe një lloj nacionaliteti qe nuk e pranojnë as nacionalitetin malazez ,as atë serb, por as atë kroat qe sipas te gjitha studimeve dhe gjurmëve del se janë sllavizuar me dhune nga iliret duke iu ndërruar gjuhën .Ne mesin e tyre takuam doktorë dhe njerëz qe hapur shprehen se ne jemi si ju “as andaj as këndej” .Ta presim te ardhmen se çka do te thotë historia e vërtet!!! Gjurmë e rëndësishme të arkitekturës së qytetit u la nga iliret.
Pozita gjeografike e Igallos dhe perspektiva turistike!
Igallo është një qyteze në komunën e Herceg Novi në Malin e Zi. Pozicioni gjeografik dhe bukuria mahnitëse e natyrës i bëjnë Igalo dhe Herceg veqant .Dubrovniku i Kroacisë dhe Igallo vendet më tërheqëse turistike në bregdetin Adriatik të Malit të Zi. Igalo njihet si një vend turistik dhe falë shërimit – balta e detit nga “Mud Beach” – ose siç quhet ndryshe “Stara Banja”, është qendra e turizmit shëndetësor në Malin e Zi. Pushimet në Igalo janë një përvojë e vërtetë. Igalo ka mbi 260 ditë me diell në vit dhe temperatura mesatare vjetore është 15.7 ° C. Sezoni i larjes në Igallo zgjat nga maji deri në tetor. Kështu që pushimet në Igalo mund të zgjasin për 6-7 muaj . Pamje e objekteve te Banjës se Igallos dhe kompleksit te vilave te ish presidentit jugosllav Titos qe tani me i takojnë kompleksit të hotelit te Banjës Igallo.
Qyteza e Igallos e Malit të Zi dhe fqinji i tij i drejtpërdrejtë Herceg Novi janë strehuar në një gji të vogël të bukur në bregun jugperëndimor të Gjirit të Kotorrit në rrëzë të malit Orjen .Ky vend ishte kryqëzimi kryesor i civilizimeve. . Ilirët e lashtë,Grekët dhe Romakët kishin vendbanimet e tyre në gji, si dhe në kodrat fqinje. Që nga ajo kohë e më tej, fuqitë e mëdha në këtë zonë, të tilla si Bizanti, fiset sllave mesjetare, Venecianët, Spanjollët, Turqit, Francezët dhe Austro-Hungarezët, pushtuan dhe sunduan këtë pjesë të Gjirit. Të gjithë këta sundimtarë dhe kultura të ndryshme, ushtri të ndryshme, grupe fetare dhe etnike kanë lënë gjurmë të pashlyeshme, jo vetëm në arkitekturën lokale, por edhe në mënyrën e jetës dhe mentalitetin e popullatës lokale. Duke ecur nëpër rrugët, sheshet dhe shkallët e Igallos ju mund të kaloni nëpër historinë e Mesdheut dhe në të njëjtën kohë të shijoni përfitimet e ofertës moderne.
Komuna Herceg Novi u shpall një “banjë deti dhe vendpushim shëndetësor klimatik” në 1929, megjithëse vendasit kanë ditur gjithmonë për njollat e baltës së detit bregdetar, baltën “Igallj”, por edhe ujin mineral “këneta e kripës Igalj”. Karakteristikat e llumit u testuan në vitin 1930 në laboratorin e vendpushimit të famshëm francez “Vichy”, kur u konfirmuan vetitë e jashtëzakonshme shëruese të peloidëve, të cilat deri në gjashtëdhjetë vjet më parë vendasit dhe mysafirët i përdornin me iniciativën e tyre, pa udhëzime mjekësore dhe pa pagese. Dhe, pas trajtimit, reumatizma e dhimbshme dhe përdhes ishin më të buta ose dhimbja u zhduk plotësisht. Procedura e trajtimit ishte e thjeshtë dhe në thelb nuk ka ndryshuar deri më sot.
Nga bregu i detit, disa dhjetëra metra i gjatë, njerëzit nxirrnin baltë të imët, të yndyrshme dhe ngjitëse dhe e lyenin në vende të dhimbshme ose në të gjithë trupin. Të mbështjella kështu me një shtresë me baltë, ata qëndruan në diell derisa të ishin tharë plotësisht, dhe mbetjet u lanë me ujë të ngrohtë deti. Përkundër zërit të mirë që u dëgjua shumë, u desh pak kohë, deri pas Luftës së Dytë Botërore, për të realizuar idenë e themelimit të një banjë në Igallo, e cila tani ka emër rajonal .
Faza e parë e Institutit “Dr Simo Millosheviq” u ndërtua në vitet 1960, dhe Qendra Shëndetësore Mesdhetare u ndërtua në periudhën nga 1980 në 1988. Sot, Instituti është institucioni më i madh
dhe më i famshëm për trajtimin multidisiplinar të banjës në Mesdhe, me rezultate të shkëlqyera në mjekësinë moderne fizike dhe parandaluese, programet e rehabilitimit.
Këtu shërohet sëmundja reumatike ,nyjet e eshtrave boshti kurrizor heqja e zgjebçave,eliminon dhimbjet akute dhe kronike etj !
Sëmundjet degjenerative të nyjeve dhe shpinës, sëmundjet inflamatore reumatizmale, sëmundjet metabolike të nyjeve dhe reumatizmin ekstartikular. Përparimet në kuptimin e patogjenezës së sëmundjes, diagnostikimit dhe përdorimit të “bazave te të dhënave” e kanë bërë pacientin tani në qendër të strategjisë së menaxhimit të sëmundjes. Kjo do të thotë që trajtimi planifikohet dhe kryhet individualisht, në përputhje me simptomat, sëmundjet shoqëruese (sëmundjet e shtuara), moshën dhe gjendjen e përgjithshme të pacientit.
Pamje e publikut gjat pushim e dhe masazhimi me balten shëruese ne Igalo te Malit te Zi
Kapacitetet terapeutike të Institutit Igalo, përfshirë aplikimin e burimeve natyrore të baltës mjekësore Igallo dhe ujit mineral, mundësojnë një qasje individuale për secilin pacient dhe aplikimin e një game të gjerë modalitetesh terapeutike.
Cilësia e trajtimit u vlerësua më e larta nga ekspertët e Spitalit Universitar në Oslo dhe sipas të gjitha kritereve të cilësisë së shërbimit dhe ekspertizës, në Mars 2018. Instituti Igalo është institucioni i parë i renditur i këtij lloji në Evropë. Kjo siguroi nënshkrimin e një marrëveshjeje për bashkëpunimin e mëtejshëm afatgjatë me qeverinë norvegjeze dhe mirëmbajtjen e vazhdimësisë së marrëveshjes për trajtimin e pacientëve reumatikë norvegjezë.
Balta shëruese krijohet duke marrë ujërat termale shëruese të banjës nga thellësitë e mëdha, llumi më i mirë i cili është jashtëzakonisht i pasur me lëndë ushqyese dhe minerale. Kjo lloj balte shëruese përmban deri në disa mijëra herë përqendrim më të lartë të elementeve dhe përbërjeve sesa ka uji shërues. Ekzistojnë lloje të ndryshme të baltës shëruese në planetin tonë, secila me vetitë e veta shëruese. Cilësia e baltës ndryshon nga vendi në vend, kontinent në kontinent. Cilësia dhe vetitë shëruese të baltës ndikohen nga formimi i tokës, mineralet që janë në të, si dhe organizmat e tjerë bimorë dhe shtazorë që jetojnë atje. Balta shëruese përbëhet nga grimca të vogla dhe të imëta që mundësojnë kontakt të ngushtë me lëkurën dhe japin një efekt të fortë terapeutik. Kjo procedurë, përveç termike, ka një efekt kimik në lëkurë dhe në të gjithë trupin duke thithur përbërës kimikë. Është vërtetuar se fërkimi i trupit me këtë baltë, së bashku me rrezet e diellit, ndihmon në trajtimin e sëmundjeve të ndryshme reumatizmale, nervit shiatik, venave me variçe, sëmundjeve të lëkurës, etj. Gjithashtu është vënë re se zgjebja zhduket dhe ekzema zhduket, lëkura rinovohet plagët shërohen. Besohet se Kleopatra e ushqeu bukurinë e saj me baltën shëruese të detit, sepse dihet që ajo përmban mbi 20 lloje mineralesh që kanë një rëndësi të madhe për trupin tonë. Ajo e përdori atë për kujdesin e lëkurës pasi përshpejton qarkullimin dhe rikthen strukturën dhe shkëlqimin e saj të mëndafshtë.
Igalo si pikë turistike me një plazhë te baltosur detare kaloj në një Bano moderne!
Banja Igallo u themelua si vendpushimi i parë shëndetësor natyror i Adriatikut. Pastaj u hap një repart për fëmijë me 200 shtretër, dhe në dekadat e kaluara e gjitha u shndërrua në një qendër
rehabilitimi shëndetësore, jashtëzakonisht të pajisur mirë me rreth 1,600 shtretër, me staf mjekësor profesional dhe dy institucione të arsimit të lartë që punojnë këtu (Mbretëresha Jelena Shkolla e Infermierisë)., Fakulteti i Fizioterapisë së Aplikuar).
Institucioni ka fituar një reputacion të lakmueshëm ndërkombëtar dhe përdoret si banjë, kështu që tani mysafirët vijnë nga e gjithë bota për të forcuar shëndetin këtu, për të kontrolluar peshën e trupit, për të zvogëluar stresin, për të shëruar sportet dhe dëmtimet e tjera dhe për të eleminuar dhimbjet akute dhe kronike. Balta, e cila është ende e mbuluar nga bari i detit në shtratin e detit Igalo, është e trashë disa centimetra deri në gjysmë metër dhe është një peloid me përbërje kryesisht minerale, me një erë të dobët të sulfurit të hidrogjenit. Përbëhet nga 61.20 për qind lëndë minerale, 10.32 për qind lëndë organike, dhe pjesa tjetër është ujë.
Ata që kanë nevojë për ndihmë shpesh e përdorin atë edhe sot, në marrëveshje me Krijuesin, duke i përshkruar vetes numrin dhe kohën e terapive. Nuk është njësoj si kur e bëjnë atë nën kontrollin e ekspertëve, por është e vërtetë që është e dobishme në të dy rastet.
Doktorin popullor “ i unazave ,boshtit kurrizor”etj Milan Setençiç!
Pos kësaj vlere qe ka Igallo si pikë turistike dhe Banjon që posedon i mbesim borxh nëse nuk e përmendim edhe doktorin popullor “ të unazave ,boshtit kurrizor”etj Milan Setençiç.
Ai me duart e arta i cili ka bere një emër “heq” të gjitha këto: dhimbje të nervit shiatik, spondilozë, lumbago, dhimbje shpine, madje edhe pafuqinë nga boshti kurrizor etj?!
Milani nuk është mjek por ,rrjedh nga familja e prindërve si mjek të dekoruar ne periudhat e veta te veprimtarisë , por ai pretendon të zgjidhë probleme të ndryshme. Shëro nga koka deri te këmbët, zgjidh problemin që ka njeriu në shtrat i kuruar me sëmundje kronike… Një shërbim apo kontrolle te ky bëhet vetëm për 40 €.Ai shprehet se çdo sëmundje ka një pjesë psikosomatike, ka një bllokim të qarkullimit, pra rrjedhën e energjisë, dhe ka edhe një efekt kujtese që lë stresin, sepse stresi grumbullohet nga koka te këmbët. Pos vizitës qe unë bëra te ky mjek për unaza aty e pash se ka shume klient nga shume vende madje edhe nga Kosova. I informoj ata qe kanë nevoje se fillimisht duhet bërë termini përmes numrit të telefonit 0038269638800 ose përmes emailit dacosetencic@hotmail.com. Edhe ne këtë qytet ka shumë e shqiptar afarist dhe të thjesht te cilët përpiqen ta ruajnë kulturën, gjuhen dhe karakteret veta nacionale.
Foto-reportazh nga Luan Asllan Dibrani nga Igallo Mali i Zi vendpushim dhe rehabilitim nga shumë sëmundje të ndryshme!Korrik 2021
