Jochen Mai, gazetar
Para ca ditëve rastisi t’i hiperbolizoj ca “degjenerime” minore gjatë kohës se studimeve në Gjermani (mars 1977 – prill 1981).
Tashmë jam në dilemë t’i (dis)kualifikoj, nëse ishte vetëm gënjeshtër pozitive, sepse shpresova të ishin afirmuese, apo propagandë (vet)mashtruese, siç i bëjnë rëndom ata që ndiejnë se kanë pas deficite në marrëdhëniet seksuale?
Gënjeshtra ime ngjason me përfoljen për Ardian Fullanin, ish drejtorin e Bankës Kombëtare. Ai, si student, në dallim nga shokët e tij, nuk paskësh pas sukses të kishte shoqe me të cilën do kishte edhe marrëdhënie seksuale. Një ditë në plazhë, Ardiani, që të mos tallej nga shokët si deri atëherë, simulon një truk. Ai ia kërkon shokut qelsin e banesës. Ai gjest duhej të vetëkuptohej, Ardiani paskësh gjet shoqe dhe prandaj i duhej qelsi të shkonte me shoqe atje. Shoku gabimisht ia jep qelsin e biçikletës. Ardiani sorollatët rreth dy orë dhe kthehet të shokët, duke ia kthye qelsin shokut më falënderim që përmbante reklamimin për kënaqësinë që kishte pas me shoqe.
Shoku, duke e ironizuar: “Të kërkoj falje, sepse gabimisht ta pata dhënë qelsin e biçikletës, në vend që ta jepja qelsin e banesës!”
Për shkak të keqkuptimeve diskualifikuese, sidomos nga ish bashkëveprimtarët revolucionarë, “enveristë” e “marksist-leninistët”, nuk po e rrëfej gënjeshtrën time (sepse edhe ata, si muhamedanët dhe kristianë, seksin para martese e diskualifikonin si degjerim). Por, gjatë reflektimit gjurmova në google, nëse ka trajtime tematike për gënjeshtra, pse bëhen, sa lloje ekzistojnë, sa të shpeshta janë. Menjëherë gjeta shtjellimin që kishte bërë gazetari gjerman Jochen Mai, të cilën po e sjell të shqipëruar.
Gjatë leximit u befasova, sa pak informim dhe njohuri kisha për gënjeshtrën.
* E vërtetë është se ne të gjithë gënjejmë. Madje disa herë në ditë. Spektri i të pavërtetave varion nga justifikimet, gënjeshtrat e bardha, dëshmitë e rreme, mburrja, hipokrizia, intrigat deri te gënjeshtra e plotë. Një studim zbuloi se 84 për qind e aplikantëve për punësim, gjatë bisedës prezantuese, mashtrojnë. (…) Intersant dukuria se edhe fëmijët (…) fillojnë të gënjejnë me vetëdije që në moshën katër vjeçare. Disa ekspertë supozojnë se të rriturit gënjejnë mesatarisht rreth 200 herë në ditë, duke përfshirë në këtë shifër mburrjet pa mbulesë. Por, vërtet, pse gënjejmë? Mashtrimi ka qenë i neveritshëm që nga kohra të lashta. Filozofë të tillë si Aristoteli, Augustini apo Immanuel Kant stigmatizojnë mashtrimin e vetëdijshëm si të pamoralshëm dhe të dënueshëm. Madje Bibla e quan gënjeshtrën si mëkat. [Në Islam gënjeshtra/mashtrimi preferohet të përdoret kundër kundërshtarëve dhe armiqve. Ajo në kohën e Mohamedit është quajt tekija / تقية / sqarim nga unë.] Çfarë duhet të dini për gënjeshtrat…
ARSYET PËRSE GËNJEJMË?
Mesatarisht njerëzit gënjehen çdo tetë minuta, sipas hulumtimit të psikologut Gerald Jellison nga Universiteti i Karolinës së Jugut. Gjatë një bisede dhjetë minutëshe, 60 për qind e të gjithë partnerëve të bisedës gënjejnë njëri-tjetrin deri në tre herë. Çdo ditë përballemi me një sasi thuajse të paimagjinueshme të pavërtetave, ekzagjerimeve dhe formave të tjera të gënjeshtrave.
POR PSE NE NJERËZIT GËNJEJMË (AQ SHPESH)?
Një arsye dhe një problem në të njëjtën kohë: rendom as që e vërejmë në momentin e bisedës, përse spekulimet përbëjnë pothuajse një të tretën e të gjitha gënjeshtrave. Pjesa tjetër, sipas Jellison, janë kryesisht të pavërteta për katër motive thelbësore: • 41 për qind gënjejnë për të shmangur telashet (“Ushqimi juaj ka shije të mrekullueshme!”). • 14 për qind mashtrojnë për ta bërë jetën më të lehtë (“Nesër? Oh, nuk mundem!”). • 8.5 për qind manipulojnë për t’u dashuruar (“Unë po mendoj vetëm për ty!”). • 6 për qind mashtrojnë nga dembelizmi (“Sigurisht, e kam menduar këtë!”). Gënjeshtra – është gjithashtu diçka si një kit social.
Një studim britanik nga Universiteti Nottingham Trent, për shembull, sugjeron të njëjtin përfundim. Shkencëtarët vlerësuan sjelljen e përdoruesve të Facebook dhe identifikuan arsye të ndryshme për të gënjyer në internet: Disa gënjyen kryesisht për të bërë përshtypje dhe për të përmirësuar imazhin e tyre.
Për shumë, megjithatë, gënjeshtra shërbeu për të ruajtur marrëdhëniet e tyre. Kjo tingëllon skizofrenike, por funksionon, për shembull, duke përshtatur mendimin e tyre me shumicën ose duke specifikuar ngjashmëri të tjera. Gjëja kryesore është të vazhdosh t’i ngjasosh sojit me të cilët komunikon. (…) Në të shumtën e rasteve gënjejmë edhe me vetëdije. Meshkujt priren të justifikojnë një ose dy gënjeshtra në rrethanat kur janë të përshtatshme. Një sondazh tregon se ndonjëherë më shumë se gjysma e të anketuarve pajtohen me gënjeshtra – për sa kohë që ato favorizojnë. [Vijoj shqipërimin, nëse ekziston interesimi për ta lexuar.]
* Shjellimi në origjinal: https://karrierebibel.de/luegen/
