Ne hymje te Ulqinit ka pas kene nji Kishe katolike qe sipas kronistit Anonim nga Venediku në vitin 1521 quhej Kisha e Shën Domenikut (loco San Domenico).

Mandej turqit e kethyene ne Xhaminë e Meterizit per turq e per ishkatolik-musliman.

Ne 19 shtatorit të vitit 1891 malazezt e prishin xhamine e Myrterizit dhe në vend të xhamisë u ndërtua Kisha e Shën Nikollës me gurë t’marrë nga bedeni i Kalasë së lasht të Ulqinit.

Keshtu kundra katolikve shqiptar kan qene turqit, bashkpuntort e tyne si dhe sllavt. Katolikt shqiptar i kan rrezistue rrebesheve shume shekullore TUE RUEJTE SHQIPTARIZMEN ORIGJINALE.

Shkruan: Prim.Dr.Gani Karamanaga

Menjëherë në hyrje të Kalasë së Ulqinit bie në sy kisha ortodokse. Ajo është ndërtuar në fillim të shekullit XX në vendin ku deri atëherë ka qenë Xhamia e Meterizit. Është e vërtetë se kjo kishë është ndërtuar me gurët të cilët i kanë marrë prej bedenit të Kalasë. Gjithashtu me këto gurë është ndërtuar edhe shtëpia e Simo Popoviqit në Ranë. Pas rrënimit të xhamisë dhe ndërtimit të kishës malaziasit mbollën ullinj të cilët ende sot janë aty.
Shoku im Ramazan Uruçi, më tha se edhe të parët e Uruçëve janë të varrosur në oborrin e kishës së sotme.
Premtimi i sundimtarit Nikolla Petroviq për rindërtimin e xhamisë së rrënuar në lagjen Meteriz

Dokumenti i 19 shtatorit të vitit 1891; “Odobrenje ulcinjskim muslimanima da sagrade novu džamiju;
Mojim vjernim podanicima varoši Ulcinja, imenom muhamedancima mahale Meteriz na mjesto stare, sklone padu sklonjene džamije u istoj mahali. U znak moje vazdanje ljubavi prema Vama, mojim vjernim podanicima i stalne želje da ste u vašoj vjeri slobodni i napredni naredio sam da primite 3.000 groša kao pomoć gradnje gore pomenute džamije; Nikola“.

Në vitin 1991 knjaz Nikolla i Malit të Zi i shkruan qytetarëve të Ulqinit ku i premton ndërtimin e një xhamie të re në lagjen Meterizi, në vend të asaj e cila ka qenë e vjetër dhe të cilën e kanë rrënue dhe zhdukur prej ati vendi. ”Si shenjë i vullnetit tim të mirë, Juve qytetarëve të mi… merrni 3.000 grosha për ndërtimin e xhamisë të përmendur”…Por ,xhamia nuk u ndërtuar asnjëherë më. Në vend të xhamisë u ndërtua Kisha e Shën Nikollës me gurë t’marrë nga bedeni i Kalasë së lasht të Ulqinit.

Në të dhënat biografike për vojvodë Mark Milanin është shënuar edhe kjo, që në vitin 1897, ai ka qenë në Ulqin dhe me interesim të veçantë dy herë ka qenë në Kala. E ka dalluar se gurë nga bedeni ishin hequr, andaj pyeti: ”Kush në mënyrë katile shkul gurët e murëve ?…Dikush do ta akuzojë atë edhe juve, e po shoh se nuk jeni të varfër me gurë:“
Tre raste lidhur me Xhaminë e Meterizit

Rasti 1. Para 15 vitesh ishim duke u kthyer prej një rasti vdekjeje në afërsi të kishës ortodokse nën Kala. Në oborrin e kishës ishte popi Radojica Bozhoviq. Shyqyri Kahari iu afrua edhe e pyeti: ”Mirëdita zotëri, sa është e vjetër kjo ullishte në oborrin e kishës?”. Popi pa menduar aspak, iu përgjigj: ”Kjo është ullishte relativisht e re, rreth njëqind vjetësh..”(kjo kohë përputhet me kohën e rrënimit të xhamisë dhe ndërtimit e kishës).

Rasti 2. Para 10 vitesh më ftoi një mik nga Mali i Brisë në festën familjare të shtëpisë së tij. Kur u kthyem me mua në veturë ishte edhe një komshi imi malazias. Duke kaluar pranë kishës komshia më tha: ”Kjo shtëpia e re përdhese, afër kishës, shitet. Edhe çmimi nuk është aqë i lartë”. Unë e pyeta pse nuk e blen ai që e ka mundësinë. Ai menjëherë u përgjigj: ”Zoti na ruajt, kurrë nuk do të blejë në këtë vend“. Shpjegim:në afërsi ka qenë xhamia,12 në anën veriore kanë qenë tri tyrbe.

Rasti 3. Më 27 korrik 2015 pati prishje në kabelin nëntokësor të rrymës elektrike, në rrugën veriore afër kishës ortodokse në Meteriz. Punëtorët duke punuar gjetën disa eshtra dhe një gur varri i fesë Islame Për këtë gjë u njiohtua bashkësia Islame e Ulqinit.
Konflikti me popin ortodoks

Ndodhi para Luftës së Dytë Botërore. Ne kemi pasur ullishtë në dy vende, në Lima dhe në Mal të Bardhë. Një ditë babai, Hasan Cano Karamanaga ishte duke u kthyer prej ullishtes, Gomari i ikën dhe hyn brenda në oborrin e kishës. Aty ndodhi popi i cili filloi të flasë me ton të lartë, duke thënë se gomari ka hyrë në kishë, në vend të shenjtë…Babai e dëgjoi dhe pas një kohe i përgjigjet: ”Më së pari, më vjen shumë keq që gomari më ka ikur…por,edhe një gjë tjetër, gomari është duke ecur edhe sipër varrezave të të parëve të mi…Babai im mulla Ismail eff.Kahramanaga ka qenë imam në këtë vend kur ka qenë Xhamia e Meterizit”

Erdhi lufta, u ndërruan okupatorët. Pas vitit 1945 komanda e partizanëve ka qenë në ish hotelin “Jadran”. Popi ortodoks e lajmëron babain lidhur me konfliktin që kanë pasur para disa vitesh. Filluan pyetjet. Ishte prezent edhe popi. Babai në mënyrë qetësuese i përsëriti fjalët e sipërme.

*Sipas kronistit Anonim nga Venediku në vitin 1521, vendi ku ndodhet kisha e sotme ortodokse quhej Shën Domeniku (loco San Domenico), pra, aty do të ketë qenë kishë katolike shqiptare, më vonë e ndryshuar në xhami, mendon Msc Anton Lulgjuraj.

Marre nga revista BUZUKU:

http://www.buzuku.info/Arkivi/Buzuku%2046/faqe_15.htm