Presidentët Vladimir Putin dhe Xi Jinping gjatë bisedave në Samarkand me 15 shtator.
Dy luftëra të reja mund të ndizen si pasojë e luftës në Ukrainë.
-
Per Anders JohansenGazetar (Aftenposten)
Ambiciet ishin lart në Samarkand, Uzbekistan, këtë javë. Pastaj presidenti kinez Xi Jinping dhe Vladimir Putin i Rusisë ishin planifikuar të mbanin një samit. Ata kishin me vete Grupin e Shangait (SCO), i cili përbëhet nga vendet e Azisë Qendrore. Përveç kësaj, morën pjesë India, Pakistani, Irani dhe Turqia. Asgjë më pak se një rend i ri botëror ishte në axhendë.
“Ne po vëmë në dukje një rrugë të re për botën,” shkroi me optimizëm agjensia e lajmeve e Kremlinit.
Por gjendja shpirtërore u bë shumë shpejt e keqe. Disa nga mysafirët e drekës shkuan në luftë.
Vetëm dyqind kilometra larg Samarkandit, raketat dhe granatat filluan të fluturonin mbi kufirin midis Taxhikistanit dhe Kirgizistanit.
Fotot janë nga kufiri në mes të Tagjikistanit dhe Kirgistanit, ku të premtën shpërthyen beteja të fuqishme.
Çfarë ndodhi?
Në të njëjtën kohë kur Putin dhe Xi u takuan, dy konflikte të vjetra dhe të përgjakshme në afërsi të Rusisë kanë ardhur në jetë këtë javë në hijen e luftës në Ukrainë.
1. Kirgizistan/Taxhikistan: Të enjten dhe të premten, pati luftime intensive përgjatë kufirit midis Taxhikistanit dhe Kirgizistanit. Luftimet u zhvilluan në rajonin e trazuar Batken me raketa, forca ajrore, artileri dhe tanke.
Nga një kufi prej rreth 1,000 kilometrash midis të dy vendeve, rreth gjysma është e diskutueshme.
2. Azerbajxhan/Armeni: Të paktën 200 ushtarë u vranë këtë javë. Është lufta më e vështirë që nga lufta e vitit 2020.
Pavarësisht nga një armëpushim i brishtë, të dy vendet janë në prag të luftës së gjithë-jashtë.
Nuk është i vetmi konflikt që zien.
Presidenti i Kazakistanit është distancuar nga pushtimi rus dhe ka refuzuar të miratojë republikat rebele të mbështetura nga Rusia.
Pak njerëz mendojnë se është rastësi që këto konflikte po ndizen tani.
A kanë bërë shumë të çara në botë Putini dhe Rusia?
Krerët e shteteve hanë ëmbëlsira gjatë takimit në Samarkand të enjten. Në të majtë të Presidentit Vladimir Putin, Presidenti i Taxhikistanit Emomali Rakhmon shikon presidentin kirgiz Sadyr Japarov. Të nesërmen, luftime të reja shpërthyen përgjatë kufirit midis Taxhikistanit dhe Kirgizistanit. Fotografi: KIRGIZ PRESIDENTIAL PRESS SERVIC / Reuters
Një recetë sovjetike për luftëra të reja
Konfliktet në Azinë Qendrore dhe lufta midis Azerbajxhanit dhe Armenisë janë kryesisht të lidhura me kufijtë e vjetër sovjetikë të vendeve.
Kufijtë u bënë nga Stalini dhe komunistët në mënyrë që ata të siguronin kontrollin e Moskës dhe të parandalonin kryengritjet kombëtare. Rezultati ishte kufinj të komplikuar kombëtarë. Kur Bashkimi Sovjetik u shpërbë, shumë grupe të mëdha njerëzish u bënë minoritete në një vend tjetër.
Kjo ka çuar në një numër luftërash që nga rënia e Bashkimit Sovjetik.
Në kufirin me Kirgistanin dhe Taxhikistanin, ka pasur thirrje për luftë tri herë që kur Rusia pushtoi Ukrainën.
Të dy vendet janë të varfëra nga mbrojtja ajrore. Tensionet e brendshme sociale dhe etnike janë të mëdha.
Ata luftojnë gjithashtu për burime të tilla si uji, mineralet, materialet e papërpunuara dhe burime të tjera të rëndësishme natyrore.
Një polic kirgiz qëndron pranë një makine ushtarake të blinduar të djegur në fshatin Kok-Tash në maj 2021. Ky është një nga vendet ku pati luftime të ashpra midis forcave kirgize dhe taxhikistane të premten. Foto: Vladimir Voronin / AP
Zbrazën bazat e tyre ushtarake
Një shpjegim tjetër për ndezjet e këtyre konflikteve është se pushtimi i Ukrainës i ka shkaktuar rusisë humbje shumë të rënda.
Kremlini është përpjekur t’i mbushë radhët me pensionistë, vullnetarë dhe të burgosur. Por nuk ka qenë e mjaftueshme.
Prandaj, Rusisë i është dashur të zbrazë bazat e saj kryesore ushtarake të ushtarëve.
Baza ushtarake ruse në Dushanbe në Taxhikistan i ka siguruar Putinit një mbështetje të fortë ushtarake. Ushtarët rusë kanë luajtur një rol të rëndësishëm në sigurimin e kufirit të ekspozuar të Taxhikistanit me Afganistanin.
Të paktën 1500 prej tyre janë dërguar tashmë në Ukrainë.
“Ata nuk janë kthyer,” i tha stafi i bazës RFE/RL. 600-700 të tjerë janë rrugës.
“Kam dy muaj që nuk kam patur klient,” u ankua një biznesmen.
E njëjta gjë ka ndodhur edhe në Armeni.
Këtu Rusia ka një bazë të madhe në qytetin Gyumri në kufi me Turqinë. Ushtarët rusë që supozohej të vëzhgonin se paqja u mbajt, në vend të kësaj dërgohen në luftën e Ukrainës.
Përveç kësaj, Rusia ka sjellë ushtarë nga bazat e saj në Kirkiztan. E njëjta gjë ka ndodhur edhe nga bazat ruse në pjesët e pushtuara të Gjeorgjisë.
Kjo foto tregon dëmtimin e një ndërtese në Jermuk, Armeni, pasi qyteti u bombardua nga Azerbajxhani. Foto: PHOTOLURE / Reuters
Si shkoi festa në Samarkand?
Xi Jinping zgjodhi ta anashkalonte darkën, shumë për zhgënjimin e rusëve.
«Atmosfera në takimin në Samarkand u përkeqësua»,—shkroi kanali nacionalist pro-rus Telegram Rybar.
“Gjithshka që ndodh tani shkon kundër interesave të Rusisë në rajon.”
Arsyeja ishte se ajo do të ishte në kundërshtim me rregullat koronare kineze.
Kreu i shtetit të Armenisë, i cili duhej të ishte një vëzhgues, zgjodhi ta kapërcente të gjithë udhëtimin.
Pas takimit me Xi Jinping, Putin lëshoi deklaratën e mëposhtme, e cila shkaktoi një trazirë:
“Ne vlerësojmë shumë pozitën e ekuilibruar të miqve tanë kinezë në lidhje me krizën ukrainase. Ne i kuptojmë pyetjet dhe shqetësimet e tyre në atë rast,” tha Putin.
Aftenposten – Përktheu: Drini
