Nga: Fahri Xharra, Gjakovë
Një ndër krimet më të njohura të regjimit komunist në Shqipëri, me karakter sa ekonomik aq edhe politik, është edhe grabitja e madhe e floririt që ndodhi kryesisht në vitet e para të regjimit, nën justifikimin e “tatimit të jashtëzakomshëm të luftës”. Kjo grabitje masive përveç shkatërrimit shoqëror solli edhe pasojën e paevitueshme të shkatërrimit ekonomik, duke i hequr vendit një shans jo të vogël në rimëkëmbjen ekonomike dhe kombëtare të tij. Duke qenë se organet e Ministrisë së Punëve të Brendshme kanë deklaruar si shumë të grabitjes së tyre shifrën e 43.816.682 monedhave të sekestruara, dhe duke pasur parasysh se hyrjet e arit në Thesarin e Shtetit kanë qenë të vogla apo të papërfillshme, formulohet natyrshëm pyetja se ku shkoi gjithë ajo sasi ari që grabitën komunistët pas lufte.
BASHKIMI DOGANOR ME JUGOSLLAVINE DHE ZHVLEFTESIMI I LEKUT Më 27 nëntor 1946 u nënshkrua në Beograd traktati “Mbi koordinimin e planeve ekonomike, bashkimin doganor dhe barazimin e monedhave në mes Republikës Popullore të Shqipërisë dhe Republikës Federative Popullore të Jugosllavisë”. Ky traktat u nënshkrua nga presidenti i Këshillit Ekonomik, president i Këshillit të Planit dhe ministër i Ekonomisë Nako Spiru dhe presidenti i Këshillit Ekonomik dhe ministër i Industrisë Boris Kidriç dhe u ratifikua nga Kuvendi Popullor më 2 dhjetor 1946. Është për t’u kujtuar se nënshkrimi i këtij traktati në një datë të tillë, ishte një sfidë ndaj traktatit të 20 vjetëve më parë midis Shqipërisë dhe Italisë që njihet si Pakti i Parë i Tiranës.
Në artikullin 2 të traktatit të sipërpërmendur, vendosej që brenda tre muajsh nga dita e nënshkrimit të traktatit, dinari të barazohej me lekun. Përveç shumë të këqijave që solli ky traktat nëpërmjet dëmeve të drejpërdrejta që ju shkaktuan ekonomisë shqiptare, u krijua edhe një rrugë tjetër për kalimin pa bujë të një rezerve të caktuar ari në Jugosllavi, masë e cila është e vështirë të llogaritet. Për të kaluar kufirin, sipas traktatit të sipërpërmendur nuk kishte asnjë pengesë ligjore, pasi realisht nuk ekzistonin kufijtë midis Shqipërisë dhe Jugosllavisë. Nga ana tjetër barazimi i lekut me dinarin në fakt ishte zhvleftësim për lekun dhe forcim për dinarin e dobët.
E VËRTETA NË LIDHJE ME THESARIN E “GRABITUR” NGA MBRETI ZOG Regjimi komunist u shqua për shumë gjëra të mbrapshta në Shqipëri. Një ndër punët më të mbrapshta të tij ishte edhe grabitja masive e arit qytetarëve shqiptarë, burgosja apo pushkatimi i tyre. Nga ana tjetër për të dhënë një imazh krejt tjetër të hajdutit, për 50 vjet me radhë u përhap gënjeshtra e madhe e “vjedhjes së thesarit të shtetit” nga Mbreti Zog në kohën kur ky i fundit, i diktuar nga rrethanat ndërkombëtare, dhe me vendim të parlamentit shqiptar, kishte lënë Shqipërinë të nesërmen e 7 prillit 1939. Dhe një gënjeshtër të tillë e fabrikonin dhe e mbronin pikërisht ata që kishin vjedhur një sasi ari që llogaritet në 320 tonë. Në fakt askush nga propaganduesit e kësaj teze nuk e ka ditur që thesari i shtetit shqiptar në kohën kur bëjmë fjalë ndodhej në Romë dhe jo në Tiranë.
Por Mbreti Zog para ikjes : Në tërësi duhet thënë se Mbreti Zog tërhoqi nga arka e shtetit shqiptar në prani dhe me miratim të Këshillit të Ministrave, shumën e përafërt të 567 mijë frangave ar që përbënin 183 kilogram ar. Duhet kujtuar se rroga vjetore e Mbretit Zog ishte 500 mijë franga ari. Po ashtu duhet të kemi parasysh se në favor të tij shkonte edhe shuma e përfituar nga shitja e një pylli në Mat. Siç edhe shikohet Mbreti Zog ka marrë me vete pak më shumë se rrogën e një viti.
Marrëveshja gjermano-shqiptaro e 6 prillit 1944 për arin shqiptar (Berlin 6 prill 1944 ); ar i cili iu këthye Shqiperisë
ENVER HOXHA DHE HISTORIA E TIJ PERSONALE ME FLORIRIN E SHTABIT Njeriu që do të drejtonte Shqipërinë në mënyrën më shkatërrimtare për mëse 40 vjet Enver Hoxha, qysh gjatë kohës së luftës dha shembullin vetjak kur vodhi floririn e shtabit të përgjithshëm të “ushtrisë”. Enver Hoxha mori nga Fetah Ekmeçiu 4 qese lëkure me florinj dhe i groposi bashkë me Sami Bahollin. Në atë kohë Fetah Ekmeçiu ishte ingarkuari i shtabit me çështjet e financës. Pak kohë mbas ngjarjes së sipërpërmendur Fetah Ekmeçiu u zhduk në mënyrë të mistershme dhe trupi nuk ju gjet kurrë. Në librat e ndryshëm të historiografisë komuniste apo në kujtime të bashkohësve nuk thuhej kurrë e njejta gjë rreth fundit të jetës së Fetah Ekmeçiut.
“LIGJI” NR. 37 PER “TATIMIN E JASHTZAKONSHEM TE FITIMEVE TE LUFTES”. PER TE MBESHTETUR “TATIMIN E JASHTZAKONSHEM” DOLI EDHE “LIGJI” “PER KONFISKIMIN E PASURIVE PRIVATE ”
Veprime edhe më të vështira iu deshën të bënin organeve të punëve të brendshme, veçanërisht atyre të policisë për të zbuluar arin që kishin fshehur kapitalistët e tregëtarët. Përvoja ishte e paktë, por ndihma e popullit qe e madhe. Ndihmuan puntorët e specialistët që kishin marrë pjesë në ndërtimin e depove të kasafortave dhe që kishin bërë fshehjen në vende të panjohura, ndihmuan ata që kishin shërbyer si shegertë e argatë pranë kapitalistëve të kaluar etj. Kështu u arrit të zbulohen depo të nëndheshme në parcelat e oborret e kapitalistëve, bejlerëve e tregëtarëve. U gjetën qypa me flori jo vetëm në betonime të thella të nëndheshme e në muret e shtëpive, por edhe nën rrënjët e pemëve e nën sipërfaqet e puseve me ujë të pijshëm si në Durrës, Tiranë, etj.
Merret vesh se sasia e arit të hyrë në Thesar nga sekuestrimet në periudhën 1 dhjetor 1944 – 31 dhjetor 1990 është vetëm 3.029 kg. Ndërsa në periudhën 1 dhjetor 1944 deri në 31 dhjetor 1990 në Thesarin e Shtetit kanë hyrë gjithsej 8.749 kg ar dhe kanë dalë 7.600 kg ar. Mirëpo shifra e 43.816.682 copë monedhave nuk është baraz me 3.029 kg ar, por me minimumi 320 ton ar. Atëherë vetiu lind një pyetje që do përgjigje: ku shkoi gjithë kjo sasi ari? Kush e mori? Pse ka diferenca të mëdha midis shumave.
PSE SHKOI ARI NE BASHKIMIN SOvJETIK ? Një tjetër problem që ka të bëjë me arin shqiptar është edhe sasia e arit që ka shkuar në Bashkimn Sovjetik në vitin 1954 në shkëmbim të një sasie gruri. Një praktikë e tillë, që mbase mund të ketë ndodhur edhe herë të tjera me Bashkimn Sovjetik, thuajse nuk ka ndodhur kurrë për blerje marrrash ushqimorë. Kështu sipas vendimit nr 144, datë 2 shkurt 1954 “Mbi imporitim mallrash për tregun special”, të Këshillit të Ministrave, në Bashkimin Sovjetik ka shkuar një sasi prej 224,4 kg ar. Vlen të theksohet se e gjithë procedura e kalimit të arit në Bashkimin Sovjetik ka qenë tejet sekrete. Pse duhej të ishte sekrete, nga kush ruheshin udhëheqësit komunistë?
Në vitin 1968 ka qenë i vetmi moment kur regjimi komunist preu monedhat përkujtimore prej ari dhe argjendi në kuadër (siç u tha) të 500 vjetorit të vdekjes së Skënderbeut. Në lidhje me këtë Presidiumi i Kuvendit Popullor nxorri një dekret të posaçëm më 16 janar 1968. I gjithë procesi i prerjes së monedhave dhe më pas i shitjes së tyre ka kaluar nëpërmjet një labirinthi aspak tranparent. Të bën përshtypje fakti që për një ngjarje të tillë simbolike nuk shpenzohet një sasi simbolike ari por një sasi e tillë që afërsisht është sa e gjithë sasia e arit që ka hyrë në thesar nga viti 1944 e deri në fund të viti 1990. Kështu duhet të pohojmë që shuma totale e arit të futur (zyrtarisht) në thesar është 8.839 kg, nga e cila më 31 dhjetor 1990 kishin ngelur 1.239 kg. Në asnjë vend të botës nuk është parë shpenzimi total i thesarit për të prerë monedha në një rast të caktuar festiv. Aq më tepër që monedha në fjalë i është shmangur tërësisht qarkullimit të brendshëm.
KU KA SHKUAR ARI I RUBIKUT ? Përveç grabitjes masive së arit tek qytetarët shqiptarë një grabitje e përmasave të padukshme ëshë edhe ajo e ndodhur në uzinën e Rubikut ku prodhohej një sasi jo e vogël ari. Ndërsa në Tiranë funksiononte një sektor i posaçëm i pranimit të arit të Rubikut që në një kohë të konsiderueshme dhe delikate drejtohej nga Reshat Alia, që ishte xhaxhai i Ramiz Alisë dhe babai i Teuta Hoxhës, që ishte gruaja e djalit të madh të Enver Hoxhës, Ilirit.Në mungesën e plotë të çdo lloj tranparence, vit pas vit është arritur të përfitohet një sasi e madhe ari në Rubik, në një kohë që Thesari i Shtetit ka përfituar një sasi krejt të papërfillshme të tij. Ish ministri i Financave Andrea Nako, me anë të një njoftimi sekret të datës 9 tetor 1987, njoftonte kryeministrin se nga prodhimi i Rubikut sigurohen rreth 120 – 130 kg ar në vit. Për vitet 1968 – 1990 duke marrë si prodhim minimal shifrën e 120 kilogramëve në vit, janë siguruar rreth 2.640 kg ar. Ndërsa sipas dokumentave shtetërore figuron që të jenë dorëzuar në thesar vetëm 1.777 kg ar. Largësia midis dy sasise është 873 kg ar. Mirëpo këto duhet të kemi parasysh se për të tillë sektorë komunistët kishin një mobilizim të paparë që nuk njihte as turne, e as çdo gjë. Kjo të çon në përfundimin që sasia e arit të Rubikut mund të jetë edhe më e madhe.
Tjetër :”Ministria e Punëve të Brendshme ka sekuestruar forcërisht sipas ligjeve të luftës, arin e popullit, por pa mbajtur dokumentacion të dyanshëm në momentin e sekuestrimit. Këto sasira janë mbajtur një herë në degët e Punëve të Brendshme, pastaj në Ministrinë e Punëve të Brendshme e më pas janë dorëzuar në thesar siç argumentuam më lart dhe shtojmë se këto diferenca tregojnë vetëm majën e ajsbergut sepse ngelen mbi 650 persona të paidentifikuar që kanë dorëzuar ar, të cilit nuk i është bërë hyrje në thesar.
Në dokumentat e Ministrisë së Punëve të Brendshme (“Historiku i Armës së Policisë”), pohohet me shkrim se janë sekuestruar 43.816.682 monedha të arta pa futur shufrat dhe bizhutë e arta. Vetëm ato bëjnë 283 ton flori. Në fakt në thesar janë futur nga sekuestrimet vetëm 3.029 kg ar….Mungojnë 280 ton ar.
Ç’NXJERRIM SI PERFUNDIM Në fund të këtij cikli arrijmë në përfundime përfundimet e mëposhtme:
1-Ari i shqiptarëve i grabitur nga komunistë përgjithësisht nuk është përdorur për qëllime shtetërore, por:
a-Është vjedhur nga ata që kanë marrë drejtpërdrejt në grabitje.
b-Ka shkuar për llogari të udhëheqjes së lartë komuniste si në Zvicër apo Amerikën e Jugut apo të Veriut. Ndër njerëzit më të pasuruar me arin shqiptar janë klani Hoxha, klani Kapo dhe klani Alia (si degë autonome e klanit Hoxha).
c-Është transportuar në vende të tjera si në BS dhe gjetkë.
2-Për arin që është prodhuar në Rubik rezulton të mos ketë hyrë në thesar një pjesë e mirë e tij.
3-Në vitet e fundit të regjimit komunist ka kaluar kufirin një pjesë jo e vogël ari e cila është depozituar në perëndim si pjesa tjetër.
( Autor i shkrimit të plotë është Kastriot Dervishi që në tërësi mund ta lexoni në https://opinion.al/historia-e-plote-si-dhe-kush-e-vodhi-florirrin-shqiptar/ )
