Dritan Goxhaj , Tiranë
Dronët ose siç njihen ndryshe Mjete Ajrore pa Pilot, tashmë janë bërë pjesë integrale e luftërave në kohë moderne. Këto pajisje përdoren për një sërë aplikacionesh ushtarake, duke filluar nga mbledhja e informacioneve deri tek përvetësimi i objektivave dhe korigjimi i zjarrit të llojeve të ndryshme të artilerive.
Dronet janë përdorur në ushtri prej disa dekadash. Avioni i parë dron është përdorur nga forcat amerikane në vitin 1945 kur transformuan një avion B1 në avion pa pilot për të testuar nivelet e radiacionit në atmosferë pas testeve me bomba atomike.
Më pas dronet u përdorën kryesisht për qëllime vëzhgimi dhe zbulimi. Megjithatë me përparimin e teknologjisë tashti ata janë të përfshirë direkt edhe në operacione luftarake.
Më datë 12 dhjetor të vitit që sapo lamë pas, Kryeministri ynë që mos qoftë Ed(vin) Rama, publikoj një video të dronëve turq të cilët së shpejti do të jenë pjesë e Forcave të Armatosura të Shqipërisë. Kështu këtë vit edhe Shqipëria do hyj në listën e atyre vëndeve të cilët posedojnë dronë ushtarak edhe pse numri i tyre është vetëm simbolik.
Por Shqipëria ka edhe kapacitete të tjera për të shtuar numrin e dronëve në forcat e saja.
Të posedosh dronë nuk do të thotë që patjetër ata duhet t’i përkasin teknologjisë së re ose të jenë të ri të sapo dalë nga fabrika. Ushtria amerikane ka prej vitit 1980 që përdor avionët F-16 të cilët kanë dalë jasht përdorimit si dronë pa pliot. Duke i përdorur ata si objektiva ajrorë për të mësuar pilotët në dyluftime në ajër ose si objektiva të artilerisë kundërajrore.
Por amerikanët nuk janë të vetmit që përdorin avionë të dalë nga përdorimi si dronë.
Tashmë është Kina ajo që ka pothuajse një dekadë që po transformon avionët e vjetër në dronë pa pilot.
Kinezët në vitin 2013 për herë të parë transformuan 50 avionë të tipit Shenyang J-6 ( Mig-19) në dronë, ndërsa në vitin 2023 kanë transformuar rreth 100 avionë të tipit Chengdu J-7 (Mig-21) në dronë. Duke e vendosur të gjithë këtë flotë në një bazë ajrore përballë Taivanit.
Kështu Kina është bërë vendi i parë në botë i cili posedon një flotë të tërë të dronëve me motorr reaktiv dhe biles edhe supersonik.
E mora shembull Kinën pasi edhe Shqipëria posedon avionë të tillë. Pamvarësisht se i kemi nxjerrë jashtë funksionit ata ndodhen të konservuar në tunelet e Bazës Ajrore të Kuçovës.
Avionët e parë të tipit Mig-19 që erdhën në Shqipëri janë në fund të viteve 50, por grupi i fundit i tyre të ardhur te ne i përkasin vitit 1976 dhe janë pikërisht avionë prodhim kinez të tipit Shengyang J-6. Shqipëria ka pasur në total rreth 70 avionë të tillë, por tashti besoj se në konservim ndodhen vetëm nja 50 të tillë.
Avionët e tipit Mig-21 kanë ardhur në Shqipëri në vitin 1969 nga Kina dhe i përkasin prodhimit të tipit Chengdu J-7. Është një avion i cili flututon me shpejtësi deri në 2250 km/h, duke e kaluar kështu dy herë shpejtësinë e zërit dhe që ka kapacitet të fluturojë deri në lartësinë 20,000m.
Aktualisht në tunelet e Kuçovës duhet të ndodhen në konservim rreth 8-9 avionë të tillë nga 12 copë që kemi pasur gjithsej.
Në rast se shteti shqiptar do e merrte seriozisht pajisjen e ushtrisë së tij me kapacitete të tilla luftarake do të ishte një iniciativë shumë e mirë transformimi i këtyre avionëve në dronë.
Në këtë mënyrë Shqipëria do të bëhej vëndi i parë në NATO i cili do të posedonte një flotë dronësh reaktiv.
Në këtë mënyrë jo vetëm që do të rrisnim kapacitetet tona ushtarake dhe njerëzore, por do të rrisnim edhe kapacitet e vetë NATO-s në këtë fushë të aviacionit.
Duhet pasar parasysh se në momentin e kthimit në dronë këta avionë nuk mund të kenë të njëjtat kapacitete luftarake dhe fluturuese si në përdorimin me pilot. Por gjithsesi mbesin një mjet ajror shumë efektiv qoftë për t’i përdorur si vëzhgues, qoftë si luftarak duke ju vënë rraketa të ndryshme e ndoshta edhe bomba.
Por mbi të gjitha ata mund të përdoren për të nxjerrë jasht loje komplet sistemin e mbrojtjes kundërajrore dhe të radarëve të armikut. Dhe armiku në rastin tonë ka qënë dhe mbetet Sërbia, pasi ajo as është e as nuk ka në plan të jetë pjesë e NATO-s.
Pra në çfardo lloj konflikti të mundshëm në të nesërmen ndërmjet NATO-s dhe Sërbisë, ose Kosovës dhe Sërbisë Shqipëria mund të luajë rolin kryesor në sulmet e para ajrore dhe shkatërrimin jo vetëm të teknikës luftarake mbrojtëse të ushtrisë serbe, si të radarëve por edhe të sistemit raketor, duke marrë parasysh që një Mig-21 do të fluturonte së paku me shpejtësi 1 mach, sa një herë shpejtësia e zërit duke e përshkuar distancën nga objektivi shumë shpejt, duke mos i lënë mundësi kështu mbrojtjes së tyre kundërajrore të ishte efektive.
Në këtë mënyrë do të mund të krijonte një të çarë në mbrojtjen serbe duke i dhënë kështu më pas mundësi avionëve të NATO-s me pilot për tu afruar në objektivat serb.
Gjithsesi kjo iniciativë do të na kthente realisht në një forcë të nevojshme brenda NATO-s dhe nuk do të ishim më thjesht garniturë e saja.
Bazuar mbi këtë leksion Kinez edhe Forcat Ajrore Amerikane kanë marrë vendim vjet që të ndërtojnë një flotë të tillë dronësh me avion F-16.
Ndaj nuk do të ishte keq që t’i kërkonim ndihmë amerikanëve për të trasformuar migët tanë në dronë .
10 janar 2024
