Albanologu suedez, Ullmar Qvick
Sinan Kastrati, Suedi
Vazhdon nga numri i kaluar ”A ishte porositur intervista me Ahmet Krasniqin …? ”Drini.us,
Nga Ditari im
Më 23 Dhjetor 2021
Për shkakun se fjalët i lash ”peng”, në ”Revistën Drini, e kur njeriu i len fjalët ”peng” (dorzan) vetëm kryet e nxjerrin, prandaj dua të vazhdoj edhe me disa letra nga një albanolog dhe një ish mësuese imja, të dytë suedezë, Ullmar Qvick dhe Ann- Britt Boman.
Në fillim të veprimtarisë së tij, Xhek London 1*) kur shtëpitë botuese, nuk ia kanë botua shkrimet, ai ka hyrë në zyrët e (krye)redaktorëve dhe fizikisht i ka sulmua, me grushta. Njëjtë ka veprua edhe Strindbergu 2*) suedez, një nga shkrimtarët më të mëdhenj të të gjitha kohëve, por që nuk e ka ”fitu” qmimin NOBEL në Letërsi. Strindbergu, Akademinë Mbretërore (Akademinë e Shkencave), ku ndahet qmimi NOBEL në disa fusha të dijes, si në Letërsi, Kimi, Fizikë, Medicinë, Ekonomi, iu ka hy në zyre antarëv të akademisë dhe është rrahur me akademikët, pse nuk i kanë ndarë cmimin NOPBEL për Letërsi, sepse ai kishte nevojë për para.
Qmimi NOBEL për paqë, ndahet në Oslo të Norvegjisë, nga shkaku se kur jetonte dhe vepronte Alfred Nobel-i 3*), Suedia dhe Norvegjia ishin një Union (një shtet), prandaj Norvegjia e ndan qmimin për paqë ani pse Nobeli është suedez.
Dhe nuk është e habitshme që një ditë, edhe ne që po ”debatojmë” në ”Drini”, do ta sulmojmë Redaksinë e Revistës ”Drini.us” dhe përgjegjësin e saj, Gjergj- Bajram Kabashin por jam i sigurtë se ne (edhe unë) nuk do të behemi kurrë si Strinbergu e Jack London apo Alfred Nobel.
Kur erdha në Suedi, nuk njihja askënd. Kisha dëgjua për Univerzitetin e Upsalës, të Lundit, për Nobelin, për Göta Kanalen, për liqenet e shumta e lumenjët me ujë të pasër, për Vikingët e për Industrinë e rëndë të Suedisë, për fabrikat që prodhonin Traktorë, Tankse, Autobusë, makina, helikppreë e aeroplanë laftarakë, anije etj. Kisha një simpati për Suedinë edhe nga shkaku se shtypi i kohës parashikonte që një shtet do të behej ”komunist”, ai do të ishte Suedia. E ne në Kosovë, ishim sëmua nga sëmundjet ideologjike komuniste, nga kush tjetër pos nga xhaxhi Enver, ”Zëri i Popullit” dhe ”Radio Tirana”, zëdhënëse besnike të PPSH-së prandaj edhe vendosa që të shkoj e të jetoj, ndoshta edhe të vdes në Suedi.
Njeriun e parë që e njihja në Suedi, ishte Xhafer Durmishi, vëllai më i vogël në moshë i shokut tim të studimeve, Xhevat Durmishit, mjek.
Si i huaj që isha, nuk njihja gjuhën që është çelës i të gjitha dyerve, që i çel të gjitha bravat.
Ishte dita e parë e verës, 24 qershor 1992
Në Entin për të Huaj (SIV, Statens invardrarverket, tash ”Migracion verket”) kisha dhënë një deklaratë, kisha bërë një luetje që natën e parë kur zbrita nga anija në Ystad të Suedisë, më 24 qershor 1992, për Qëndrim në Suedi. E për me e marrë Lejën e Qëndrimit dhe të Punës, Pasaportën etj. në Suedi, duhej bindur Entin për të Huaj, me dëshmi se ”Kush Jam Unë”, prandaj përktyesit që i caktonte Enti, pa pagesë, shpesh nuk e njihnin si duhet suedishten. Dhe njeriu i parë që më ndihmoi, ishte padyshim Xhafer Durmishi. Ai, ishte përkthyes i autorizuar, por mua më propozoi që i vetmi njohës i mirë nga shiqpja në suedishte,që mund të përkthej (me shkrim) është Ullmar Qvick, përktyes, albanolog dhe natyrisht se e dëgjova.
Materjalisht, më ndihmuan me nga 1.000 korona, për përkthim, Xhevati e Xhaferi pasi që nuk e pranova përkthyesin e as advokatin e shtetit që ma kishte caktua Enti për të huaj (SIV), prandaj duhej paguar vetë, nga gjepi im.
Ullmar Qvick, radhitet krahas Johann Georg von Hahn,
Milan Šufflay,
Norbert Jokl,
Martin Camaj,
Shaban Demiraj,
Xhevat Lloshi,
Gustav Meyer,
Edith Durham,
Eqerem Çabej,
Stuart Edward Mann,
Carlo Tagliavini,
Wacław Cimochowski,
Eric Pratt Hamp,
Agnija Desnickaja (dhe Ullmar Qvick).
Deklaratën time, disa faqe ia dërgova Ullmarit, në Eskilstuna.
Ullmar Qvick, letra
Adresën dhe numrin e telefonit mi dha Xhaferi. Më parë, Xhaferi kishte bisedua me Ullmarin dhe iu kishte lutur që të mi përkthej përveç Lutjës apo Kërkesës për Qendrim në Suedi, edhe disa dëshmi të tjera, nga aktiviteti im politik, pasi që Ullmari kishte shumë kërkesa dhe ishte i vetmi dhe më i besueshmi sa i përket përkthimeve, edhe nga shteti, Enti për të Huaj dhe nga shqiptarët që kishin ardhur ato vite (1988-1992) afro 30.000 në Suedi për arësye ekonomike por si pasojë e politikës shfarosëse serbe që kishte ndaj shqiptarëve. Pra, mund të themi se të gjithë shqiptarët kërkonin Azil Politik.
Njohja me Ullmarin, më shtyri që të lexoj, të flas e të mbaj korespondncë me letra me Ullmarin për një kohë.
Ullmari ishte i dashur dhe i ndihmonte shqiptarët.
Ullmar Qvick, letra
Njëherë më tregoi se si një fëmi shqiptar që banonte afër Ullmarit e ka pyetur:
-Pse Xhaxhi Ullmar ke (vetëm) flamurin shqiptar, libra, foto, piktura e suvenire shqiptare (?), afërsisht kështu që do të thot, shtëpia e Ullmarit, ishte një bibliotekë, një muze dhe ajo ishte e hapur për shqiptarët. Kërkoj falje nga Ullmari për ndonjë pasajtësi sepse po bëhen 30 vjet nga ajo kohë e mund të kem harrua edhe unë ndonjë detaj me rëndësi.
Ullmari sa herë që i shkruaja, ma kthente letrën e nëse vonohej, kërkonte falje.
Kishte edhe një ”të metë”, nëse e thirrje ose të merrte në telefon, nuk dinte të ndalej, fliste ndoshta 1 orë e më shumë ….
Ullmari tash është plakur por është i kthjellët nga mendja dhe shqiptarët dhe shqipen i ka në zemër (e në shtëpi)
Një tjetër suedeze, ish mësuese imja e gjuhës suedeze, nga Boråsi, kur unë punoja si mësues më nxënës shqiptarë të shkollave fillore dhe të mesme (gjimnazeve), kishte një interesim të madh për Gjuhën, Letërsinë, Historinë dhe Kulturën shqiptare. Unë punoja (100%), ditën e studjoja (100 %) mbrëmjeve, pata fatin me e pasur mësuese, Ann-Britt Boman, mësuese- magjistre filologjike e suedishtës.
Ajo më çmonte shumë dhe ndodhte që kur flisja, psh për Letërsinë Latine, ajo dëgjonte me vëmndje dhe më përkrahte e shpesh, edhe më citonte para të tjerëve, më merrte, më përdorte si referencë.
Letra e Ullmar Qvick, 1 prill 1993
Me Ullmarin jemi takuar njeherë me një manifestim të poezisë dhe muzikës, manifestim (anti)kulturor shqiptar, nga një (ant)shqiptar ndërsa të Ann-Britt Bomman kam qenë disa herë, kam buajtur disa netë, si mysafirë. Burri i saj, atherë pensioner, gëzohej dhe edhe ai dëshoronte që të vije në Kosovë e në Shqipëri.
Letra e Ullmar Qvick, 1 prill 1993
Po e mbyll me disa fjalë nga letrat e tyre.
1*) Jack London
London in 1903
Born: John Griffith Chaney
January 12, 1876
San Francisco, California, U.S.
Died: November 22, 1916 (aged 40)
Glen Ellen, California, U.S.
• Novelist
• journalist
• short story writer
• essayist
Literary movement: Realism, Naturalism
Children: Joan London
Bessie London
Signature
Martin Eden
Bok av Jack London
89% gillade den här boken
Martin Iden, Xhek London
Botuesi OMBRA GVG
Ndoshta libri më i mirë i Jack London, Martin Iden përshkruan vuajtjet e një shkrimtari të ri proletar në përpjekje për t’u publikuar dhe për të nxjerrë jetesën. Publikuar fillimisht në vitin 1909, romani trajton temat e klasave shoqërore dhe përballjen e individualizmit me socializmin.
”Martin Eden” är en självbiografisk roman av Jack London, skriven 1909. Den första svenskspråkiga utgåvan kom 1912. Wikipedia
Publicerades första gången: september 1909
Författare: Jack London
Originalspråk: Engelsk
Först utgiven på svenska: 1912
Adaptioner: Martin Eden (2019), Martin Iden (1976), MER
Genrer: Roman, Fiktion, Künstlerroman
2*) August Strindberg
Författare
Beskrivning
Johan August Strindberg, född 22 januari 1849 i Stockholm, död 14 maj 1912 i Stockholm, var en svensk författare. Under fyra decennier var Strindberg en prominent gestalt i det litterära Sverige. Han var omdiskuterad och inte sällan involverad i personkonflikter. Wikipedia
Född: 22 januari 1849, Stockholm
Död: 14 maj 1912, Stockholm
Konstverk: Staden, Underlandet, Björken I (Höst), Wave VII, MER
Kan ses här: Nationalmuseum, Stockholm, Nordiska museet, Malmö Konstmuseum, Statens Museum for Kunst
Make/maka: Harriet Bosse (1901–1904), Frida Uhl (1893–1897), Siri von Essen (1877–1891)
Barn: Karin Smirnoff, Friedrich Strindberg, Anne-Marie Hagelin, Hans Strindberg, Greta Strindberg, Kerstin Strindberg
3*) Alfred Nobel
Kemist
Beskrivning
Alfred Bernhard Nobel, född 21 oktober 1833 i Stockholm, död 10 december 1896 i San Remo, Ligurien, Italien, var en svensk kemist, uppfinnare av dynamiten, industrialist, donator, ingenjör och stiftare av Nobelpriset. Wikipedia
Född: 21 oktober 1833, Stockholm
Död: 10 december 1896, Sanremo, Italien
Begravd på: Norra begravningsplatsen, Solna
Känd för: Uppfinnare av dynamiten, Nobelpriset
Syskon: Ludvig Nobel, Emil Oscar Nobel, Robert Nobel, Betty Karolina Nobel, Henrietta Nobel, Rolf Nobel, Emanuel Nobel
Föräldrar: Immanuel Nobel den yngre, Caroline Andrietta Ahlsell
(U shërbeva edhe nga Wikipendia suedeze).
Ann-Brit Boman, 18 maj dhe 5 qershor 2003
Fund
Malmö, 26 dhjetor 2021
