Pirro Prifti, Tiranë
Refleksionet e mia personale janë paraqitur në librin tim:
“ AUTOQEFALIA E FAN S BOLIT PERBALLE KOASH TE KRYEPESHKOPIT ANASTAS“,
janë ndarë në katër pjesë:Afrimi im Zyrtar me KOASH – Probleme historiko-fetare sipas analizës time – Përpjekjet për të sqaruar komunitetin orthodoks dhe opinion publik me anë të shkrimeve – Replikat në mbrojtje të komunitetit orthodoks shqiptar.
Në këtë refleksion personal që i kam bërë periudhës pas viteve 92 e deri në ditët e sotme, përsa i përket marëdhënieve dhe punës time personale brënda dhe jashtë komunitetit orthodox, pa qënë klerik por vetëm një besimtar i thjeshtë, – duke parë dhe zhvillimet vit pas viti në KOASH, kam dashur të paraqes opinionin tim për disa probleme të mprehta qe unë i kam vënë re në jetën dhe punën e përditëshme të komunitetit orthodox shqiptar dhe klerikëve shqiptarë në raport me ngjarjet klerikale dhe politike, por edhe me të kaluarën historike të këtij komuniteti.
Me sa kam lexuar, refleksionet personale i ngjajnë ashtu siç shkruajnë disa mendimtarë se Reflektimi Personal është një përgjigje ndaj një stimuli të veçantë. Shpesh, shkruhet nga një individ për të eksploruar përvojat, ndjenjat dhe ngjarjet personale. Një reflektim personal është një mundësi për të rishqyrtuar ngjarjet, mendimet dhe ndjenjat nga një këndvështrim i ri.
Sipas John Dewey i cili ishte një ishte një filozof dhe edukator amerikan i cili ishte një themelues i lëvizjes filozofike të njohur si pragmatizëm, një pionier në psikologjinë funksionale dhe një udhëheqës i lëvizjes progresive në arsim në Shtetet e Bashkuara i cili ka thënë se: `Ne nuk mësojmë prej eksperiencës por ne mësojmë prej reflektimit mbi eksperiencën që kemi kaluar`,-eksperienca ime bazohet në një reflektim të se kaluarës time personale me komunitetin orthodox me klerikët tanë, disa nga ata shumë të sinqertë e të talentuar, por disa shumë refraktarë për të kuptuar se çfarë është shqiptarizmi brënda religjionit orthodox, disa të preokupuar vetëm për të marrë ndonjë favor nga eprorët duke shpërfillur realitetet dhe ngjarjet dhe të kaluarën e këtij komuniteti dhe kësaj kishe e cila u bë me një luftë të madhe Autoniome, si dhe me shumë pjestarë të Lidhjes së Intelektualëve Orthodoksë në Tiranë brënda dhe jashtë saj.
Ajo që më ka intriguar dhe më ka shqetësuar është të saktësoj diferencat midis themeluesit të Kishës Autoqefale Orthodokse shqiptare Fan S. Nolit, dhe Kryepeshkopit Anastas që të dy drejtues që kanë lënë gjurmë të thella në Komunitetin orthodox.
E kam shprehur më se një herë në mënyrë alegorike që `Nëse Fan Noli e bëri Krishtin të flasë shqip, Kryepshkopi Anastas e ringjalli Kishën Orthodokse në Shqipëri nga vdekja e sigurtë`. Diferencat së pari janë në kohë pra, të dy janë përpjekur në kohë të ndryshme të ngrenë një Kishë nga themeli: Noli duke e shkëputur Kishën dhe Komunitetin Orthodoks shqiptar nga kisha greke paranojake dhe përbuzëse ndaj gjuhës Shqipe në atë kohë duke u justifikuar me pretendimet absurde se orthodoksia është greke në Ballkan (për shkak të një perandoria të dikurshme të Bizantit), duke mohuar etninë shqiptare duke konfirmuar tezën e Shën Kozmait i cili ka thënë sipas një versioni se: “Kështu, këtu, çdo i krishterë, burrë ose grua, që betohet të mos flasë arvanitika brenda në shtëpinë e tij, të çohet në këmbë dhe të më thotë, dhe unë do t’ia marr të gjitha mëkatet mbi supe, që nga koha kur lindi, dhe do t’i vë të gjithë të krishterët ta falin dhe të marrin falje”.
Fan Stilian Noli
Me veprën e Nolit i cili hapi kishën e parë shqiptare me emrin Shën Gjergj për nder të Heroit kombëtar Gjergj Kastrioti -Skënderbeu në SHBA në 1908 ku predikoi shqip si prift shqiptar i shuguruar nga Peshkopi rus Platon në New York, dhe me predikimin e tij të parë në Durrës Shqipëri në 10 mars 1914, mori udhë zhvillimi i një Kishe Orthodokse Autoqefale Shqiptare në Shqipëri.
Ndërsa Kryepeshkopi Anastas erdhi si eksark dhe më vonënë korrik 1992, rihapi Kishën Orthodokse Autoqefale Shqiptare duke e ringjallur nga vdekja e diktaturës komuniste dhe me punën e tij e bëri funksionante Kishën dhe klerin shqiptar.
Sidoqoftë në shtjellimin tim të këtij libri, përveç diferencës në kohë, diferencat e tjera janë në trajtën e divergjencave përsa i përket traditive shiptare, historisë së orthodoksisë dhe rilindasve klerikalë shqiptarë, si dhe nga mardhëdhëniet e tensionuara politike Greko-Shqiptare, tensione të cilat vazhdojnë haptas apo fshehurazi në formë presionesh të hapura politike kundër Shqipërisë , por edhe presioneve të fshehura
ndaj KOASH dhe klerikëve të saj për ta bërë kishën orthodokse Autoqefale shqiptare një shotjcë të Kishës greke.
Anastasios Janullatos …
Këtu duhet të theksoj se në ndryshim nga këto probleme populli shqiptar, komuniteti orthodox shqiptar ka respekt për popullin vëlla grek, por është shumë diffident nga politikës greke e cila me dashje apo pa dashje ka ndërhyrë dhe ndërhyn vazhdimisht edhe në jetën fetare orthodokse të Shqipërisë.
Shtjellimet e mëtejshme do të mund të lexohen në libër.
