Mbresa e kujtime me rastin e ceremonisë së vendosjes shtatores të profesor Anton Çettes

Shtatorja e plakut te urtë, albanologut dhe pajtuesit të gjaqeve, Anton Çettës me 28.11.2022 u vendos në oborrin e Fakultetit të Filologjisë së Universitetit të Prishtinës. Anton Çetta, studiues e mbledhës i folklorit, natyrshëm u vu në krye të Këshillit të Pajtimeve të Gjaqeve në fillim të viteve 1990-të. Kujtoj, ishin vite robërie, represioni i pushtetit serb sa vinte e rritej, posaqërisht pas suprimimit të autonomisë së Kosovës. Qindra mijēra shqiptar të larguar nga puna, mijëra të burgosur të ndërgjegjes, mijëra fëmijē të helmuar pas segregacionit shkollor serb, dhjetëra ushtar shqiptar të vrarë gjatē shërbimit ushtarak në armatēn jugosllave, dënime drakonike për shqiptar vetëm për njē fjalē goje kundër pushtetit serb dhe dēnime te lehta formale kur një shqiptar për arsye personale vriste një shqiptar tjetër. Krejt pak dritë, shifej pas tunelli, kur profesor Anton Çetta u vu ne krye të çetës pajtimtare, kohë kur u falēn rreth 1800 gjaqe dhe rreth 30 mijë ngatërresa. Gjitha kēto duar pajtimesh u shtrinë në frymën e një bashkimi kombëtar me moton “s’kam pushkë për vëllain”. Pushka duhej ti këthehej pushtetit vrasës serb, prandaj edhe fryma e organizimit politik dhe ushtarak kundër Serbisë okupatore u rrit dhe formësua mu në vlugun e pajtimit të gjaqeve.

Në ditën e Flamurit, 28.11.2022 qëndroj mbi parkingun nëntokësor të inauguruar pak kohë mē parë, në hapësirën para Fakultetit të Filologjisë, shoh si zbulohet shtatorja e “Plakut të urtë” dhe kujtimet e rasteve konkrete në oda ku trajtohej rasti dhe shtrihej dora e pajtimit më vijnë të freskëta, sikur të ishin dje. Ishte një risi, njē nder dhe privilegj i madh, si studente e re të jem pranë profesorit, të dēgjoj argumentet e tija njerëzore, kombētare që largonin çdo hezitim dhe ngushtësi shpirti për të shtri dorën e pajtimit.

Gjaqet i faleshin Kosovës, profesor Anton Çettes, studentëve, rinisë shqiptare. Mijëra duar pajtimtare u shtrinë, sepse profesor Antoni kishte var interesin e tij personal në një gozhdë pas dere dhe e kishte lënë në shtëpi, siç parapēlqente tē tregonte një tregim popullor lidhur me një pajtim gjaku.

Pajtimtari ose ndërmjetsuesi duhej të ishte me integritet, i pastër, i fjalës, i besës, të bashkëndjente rastin dhe të ishte i liruar nga çdo interes personal, si dhe të kishte atdhedashurinë dhe guximin e duhur që të vepronte mespërmes rreziqeve që pushteti serb i parapregadiste për atdhetarët e devotshëm. Fati ia dergoj popullit shqiptar, profesor Antonin, njeriun e duhur, në kohën e duhur! Fati më ofroj edhe mua një nga përvojat më unike personale, që do tē më përcjellë tërē jetën.

Profesor Anton Çetta, i shkrirë në bronz, ashtu me dorën e zgjatur, duket sikur edhe më tej kërkon dorën e pajtimit mbarkombëtar. Në emër të Kosovës, në emër të kombit shqiptar, kērkon tejkalimin e diferencave politike, fetare dhe krahinore, kërkon më shumë dashuri mes njerzësh gjaku.