Nga: Kastriot Marku
Një herë e një kohë prifti ishte prift, përnjimend meshtar si i tillë në të gjithë kuptimin e kësaj fjale. Këtë më shumë se askush tjetër na e rrëfen historia e kishës së viseve të arbërve. Meshtari ishte një ministër i kultit të krishterë që kishte marrë specifikisht një shugurim dhe dërgohej nga ipeshkvi për të udhëhequr bashkësinë e krishterë në një famulli të caktuar, së cilës i komunikonte shpallte Shkrimin Shenjtë, Biblën – Fjalën e Zotit.
Autoriteti i tij publik ishte i padiskutueshëm si garantues i qytetërimit Tokësor për të gjithë ata që synonin të mbërrinin qytetërimin Hyjnor, mision të cilin ai e kryente përmes predikimit të Ungjillit duke e bërë të qartë ndarjen mes vizionit “shpirtëror” dhe atij “material”. Meshtari ishte njeriu i Zotit dhe jo vetëm, pavarëisht travajve të shekullit me të cilat iu desh të përplasej. Meshtarët ishin njerëz që në të shumtën e herëve vinin/dilnin nga familjet e fisnikërisë arbnore e fill mbas dëgjimit të thirrjes hynin në shkollat e seminaret vendore pranë manastireve e katedraleve e më pas prej atyre e përforconin përgatitjen e tyre filozofike e teologjike në universitetet më të mirë përtej Adriatikut në oborr të Kurjes Romane.
Të edukuar me fe të mirë prej prindërve dhe famullitarve vendorë ata dilnin prej kolegjeve, seminareve e universiteteve të Kishës, e cila kishte asokohe monopolin e kulturës, edhe më të fortë intelektualisht falë një përgatitje doktrinale të pashoqe që Provania Hyjnore ua blatonte me dhuratën e Hirit të saj bashkë me kushtet e pastrisë, vorfnisë e dëgjesës. Meshtari, qoftë ai dioqezan, murg benediktin, rregulltar domenikan, françeskan, bazilian a jezuit ishte gjithçka për shqiptarin e maleve tona, mbi të gjitha një pikë referenciale kulturore në botën e tyre të izoluar për shkak mungesës së lirisë përgjatë pushtim/sundimit thuajse pesëshekullor osman. Gjithçka e tij, pra e gjithë veprimtaria e tij baritore e liturgjike ishte hyjnore prej së vërteti duke nisur nga qela, munishtiri a kuvendi i tij vetmitar në krye të katundit. Veshja, e folmja, rrëfimi, dhënia e sakramentit, predikimi e bekimi po ashtu. Shtëpia e Zotit që ai administronte institucionalisht, kishte bukurinë dhe shenjtërinë e saj. Gjunjëzimi para tabernakullit teksa merrej kungimi ishte për njeriun e thjeshtë të shekullit përtej çdo pendese dhe bindjeje tokësore. Të takoheshe rastësisht me meshtarin në udhë të madhe ishte ekluzivitet i veçantë. Të përshëndeteshe në shqip “Qoftë Lëvduar Krishti” apo në latinisht “Laudetur Jesus Christus”, ishte çast fortlumturisht fatlum teksa përmes kësaj përshëndetjeje krijohej ai raporti hyjnor mes teje dhe atij i atypëratyshëm si një akt shkëmbimi fjalësh në emër të Hyjit.
Ishte i njëjti meshtar ai që u mësonte fëmijëve përgjatë katekizmit lutjet themelore “Pater noster”, “Ave Maria” dhe “Credo” dhe përgjatë predikimit në meshë fliste për ferrin, mëkatin, djallin, engëllin dhe amshimin. Ata ishin aty në liturgji e në predikimet e tij për ditë të zakonshme dhe ato të motmotit për të ndarë llogaritë mes të jetuarit të shpirtit të bjerrë pa pshtim nisur për në ferr e shpëtimit të shpirtit nisur për në shoqërinë e engjëjve të Parrizit. Ishte një kohë kur mesha celebrohej në latinisht dhe edhe pjesa më e madhe e bashkëkremtuesve të saj nuk i kuptonin fjalët, por të gjithë pa përjashtim nuk kishin pikën e dyshimit se Zoti zbriste mbi Elter në mënyrë të mistershme dhe kjo ishte mrekullia që nuk kërkonte as zotësinë më të vogël për t’u kuptuar. Kungimi i shenjtë merrej vetëm i gjunjëzuar dhe hosten t’a vendoset mbi gjuhë vetëm ai dhe përtypja e saj symbylluri në heshtje të plotë e në lutje ishte akt i parecedentë emotiv që të përshkonte trupin në çdo qelizë të tij. Mund të ishe cub, vrasës në kërkim të gjakësit tënd, por para priftit e hiqje armën e vetëm në kishë e dorëzoje atë mbas murit dhe rrëfimit të sinqertë të Zotit nuk i rezistoje dot pavarësisht mëkatit më të rëndë të mundshëm që mund të kishe kryer.
Mundet që të kishe dilema rreth besimit por ishte e vështirë madje e pamundur të mos e respektoje meshtarin dhe shtëpinë e Hyjit me dinjitetin hyjnor të meritueshëm dhe kjo ishte më shumë se një akt i dyfishtë pendese. Prifti ishti njëherazi njeriu më mentar e më me autoritet i bashkësisë së krishterë dhe jo vetëm. Ai ishtë njësoj i tillë edhe për bashkëvendasit e tij sivëllezër që me zor të madh e me shpirt ndër dhëmbë për të mbijetuar të lirë i kishin ra mohit besimit të vjetër e ishin gdhirë muhamedanë. Edhe për ta këshilla, lutja e ndera ishte e pakushtëzuar njësoj si me besimtarët e grigjës që kishte zyrtarisht nën përkujdesje. Ai ishte ndërmjetësues me Hyjin për të gjitha nevojët e besmitarëve të krishterë dhe atyre jo të tillë.
Prifti/meshtari ishte shkrimtar, kronist, historian, mjek, kuventar, jurist, noter, prokurator, kancelar, përkthyes, gojëtar, diplomat e ndërmjetësues, besnik deri në dekë për fjalën e dhënë në rrëfim. Ishte pa pronë e pa plang të tijën, i vetëm me petkat e tij të shtatit mbështjellë nën veladon apo nën zhgun dhe një strajcë në të cilën rraqet e vetme që bartte gjithkund me vete ishin një breviar lutjesh e një Ungjill a një hoste për kungimin e një të sëmuri rëndë që nuk luante prej shtratit. Trupin e tij e bënin ndërmjetësues mes Hyjnores e Tokësores një palë uratë duarsh e një kryq në parzëm/krahanuer, shenja këto të pashme e të dallueshme prej gjithkujt se ai ishte njeriu i Zotit në atë tokë të bekuar që lakmitarët e kishin bërë të tyren duke rrjepur e pjekur për së gjalli kundërshtarët më të parë.
