Shkruar nga K. P. Traboini
Poezia, gjuha dhe megalomania
Ka plasur një mani të merren të gjithë me poezi. Di apo nuk di çfarë është poezia, ke apo nuk ke talent në këtë gjini të artit, njeri nuk do të dijë, veç shkruan se ka mësuar shkrim e këndim. Po t’u thuash se në Amerikë ka edhe degë universitetesh ku mësohet poezia, te shohin me dyshim. Po tu thuash lexo autorë nga bota, të lënë hijen. Dhe shkruajnë asisoj sa ta neverisin poezinë. Dhe lexuesit e shumtë të mësuar me ketë mori vulgaritetesh poetike, kur takojne një poezi të mirë e venë në dyshim sepse vulgariteti ne mediat sociale i ka kultivuar një shije të keqe.
Një herë mungoi shitësi i veres se u sëmur dhe i tha të birit ta zëvendsojë në dyqan, ku shitej verë e hapur.
Djali e shiti veren verë. Të nesërmen kur erdhi i ati, klientet u ankuan se i biri u kishte shitur vere te keqe.
Babai pyeti djalin e ai tha se kishte shitur verë.
-Nuk e përzieve me ujë – i tha babai hileqar.
-Jo, i tha i biri. Babai qeshi sepse klientet ishin mesuar me vere të keqe dhe vera e mirë ju dukej uthull. Dhe vazhdoi tu hidhte ujë se ashtu e deshën. Vaj halli i poezisë së mirë.
Në këtë vazhdë pasionesh internetike dhe Mediave banale po shkruajnë se mirë George Washingtoni, por edhe presidentet Bush na qenkan as më pak e as më shumë por shqiptarë. Dhe këmbëngulin sa bëjnë të qeshin edhe kuajt në rançat e Texas-it për ato që gomarët tonë i marrin seriozisht.
Na ruaj Zot e na jep mend sa të lidhim ushkurët thonin pleqt e motit. Ka diçka të mënçur në këtë thënie.
Po tashmë ka shumë që i janë kthyer edhe Gjuhësisë. E mjera Gjuha Shqipe çfarë po heq nga specialistat gjithologë të internetit. Diku gjeta një “konstatim” se fjala MOJ qenka greke dhe e ardhur nga fjala moro. Mirëpo në gjuhë të ndryshme ka të njëjtat fjale që kanë kuptime të ndryshme Mirëpo ngulmojnë dhe harrojnë humorin e madh qe i bë në Shqipëri kur Duçja donte të dergonte në Tiranë gjeneralin Ettore Muti. Dhe Duçja e anulloi gjeneralin që të mos menderosej Imperatoria Fashiste.
Mirëpo këta tonët nuk duan t’ia dinë. Gjejnë fjalë të huaja e thonë kjo është fjalë shqipe. Lemeri. Po ca të tjerë thonë të kundërten, kjo fjalë shqipe nuk është shqipe por greke. Kështu dhe me fjalën “moj” qe e konsiderojnë fjalë përçmuese. Seç kanë gjetur dhe tek Leksiku i të ndjerit Kolec Topalli ndonjë fjalë a shpjegim e ta sjellin si zbulim.
Sado që mundohen, nuk gjej asnjë lidhje të fjalës greke “moro” me pasthirrmen shqipe “moj”.
“Mωρο μου” do to thotë bebi im.Vogëlushi im. E perdorin edhe kur duan ti thonë dikujt, siç themi shqip, je akoma bebe, buzëqumësht.
Duhet te mesojme pak nga etimologjia e fjalëve, prejardhja. Ne fillesat e veta fjala vjen prej tingujve të veçuar dhe me pas historikisht sjell artikulimin e tyre. MOJ, mendoj unë, eshte fjalë shqipe po aq e vjeter sa fjala MËNI që ështe fjala e parë e Iliadës. MOJ vjen gradualisht nga pasthirrma O. Që kur njihen shqiptaret ne këtë botë, në halle të medha e dhimbje kanë thirrur “Oh, moj nanë.”.
Edhe kur vranë në luftë atë shprehje kanë nxjerre para se tu shkimej fryma. Është e pafalshme të mohohet kjo fjalë e vjeter shqipe. Ajo tregon lidhjet. Pra eshte thjeshte shkurtese e “oh nana ime”. Kjo kthehet “oh, moj nanë”. Pra nana ime. Tregon perkatësine. Ata që thone se kjo fjalë është ofenduese janë te paditur më fushen e gjuhësisë. Ose nuk kanë konceptin e ngjyrimit te fjalëve. Ngjyrimi i fjalës jep dashuri por mbase dhe urrejtje. Varet nga konteksti. Thuhet mor gomar! Po kur thuhet edhe more djalë, mori vajzë, moj e bukura More, kjo e folur është ndryshe. Ndersa në anglisht ka tjeter kuptim fjala “Moron” qe nuancohet si i trashë, budalla, trap nga mendja.
Lerini këto fantazira me fjalët e Gjuhën tonë të bukur Shqipe, se duke dashur të vini vetulla nxirrni sytë, more djem e mori vajza, mos e vrisni gjuhen tuaj se mjaft e kanë vra të huajt. E kam fjalën për morinë e armiqëve. Në këtë rast mori – shumësi, a mizëri, të shumtë si mizat.
Ah, moj nanë! Nuk gjen kund në botë një shprehje ma të bukur dhe ma emocionale se kjo.
Moj e bukura More / E bukura Moreja ime!
K. P. Traboini 2022
