Mos vdis të lutem! ….

Për prindërit e vuajtur, ata që çdo kafshatë bukë e çuan me lot, frikë, ankth, pasiguri e halle mbi halle. Për atë pjesë prindërish shqiptarë që rritën fëmijë si filizat e njomë që i ushqyen me gjakun e trupit të tyre e i mësuan se pasuria më e madhe është mirënjohja ndaj Zotit e njerëzve të mirë. Shumë prej nesh mund të jemi rritur të varfër por shpirtin e kemi shumë të pasur e të dlirë, me dashuri pakufi.

Një copëz fëmijëri e imja e risjellë për të mos harruar.

….Isha 5 vjeç kur përjetova tronditjen time të parë, pa e ditur kush ishte fajtori i vërtetë i dhimbjes që do të përjetoja dhe shumë vite të tjera me rradhë. Nuk e kuptoja arsyen reale të asaj që ndodhte e që jetonin ata si ne, shqiptarët e thjeshtë që shteti nuk i honepsi kurrë!

….Mami hyri në shtëpi. Ishte kaq e zbehtë në fytyrë, si ngjyrë limoni kur është ende i papjekur, një e verdhë e sfumuar në të argjendtë. I dridheshin duart e për të hequr këpucët iu desh një copë herë e mirë duke u mbajtur për muri sa në fund ra pa ndjenja në tokë. Ende nuk kishte folur asnjë fjalë. Unë isha vetëm në shtëpi dhe skena që pashë më llahtarisi. Unë nuk e njihja vdekjen ende. Kisha dëgjuar për të por nuk e dija si ndodhte dhe e mendoja në fantazinë time si një ngjarje me pjesë e cila për t’u realizuar duhej mjaft kohë, shumë vite, derisa njeriu bëhej me flokët krejt të bardha.

Thërrita fillimisht: “Mam” – me zë të ulët por ajo nuk u përgjigj, pastaj thërrita më fort por asnjë reagim sërish. Pastaj duke qarë nga frika e nga pamundësia për të kuptuar çfarë duhet të bëja iu ngjita asaj mbi trup aq sa lotët e mi i lagnin fytyrën që tashmë kishte marrë ngjyrë të bardhë. Ishte aq e bukur, ngjante si ato kukullat e porcelanit mami im atë çast, vetëm sytë e bukur nuk i dukeshin. Ato sytë larushë me pikëla jeshile e të kaftë të kadifenjtë nuk shkëlqenin më, ishin të mbyllur.

“Mam, të lutem mos vdis! Nuk vdesin mamat nëse nuk i kanë flokët krejt të bardha. Mami hapi sytë të lutem! – përsërisja këto fjalë pa pushim por ajo nuk zgjohej.

Atëherë e kuptova se nuk mund të bëja asgjë tjetër. Hapa derën nxitimthi, renda me vrap të marrë, me lotë që rridhnin furishëm e që më kishin zënë plotësisht shikimin. Sigurisht, u rrëzova në vrapin e marrë sepse nuk shihja ku vrapoja dhe u hap një goxha gropë në mes të gjurit ku ishte futur një gur në madhësinë e një gjysëm veze. E hoqa gurin, fshija gjakun me dorë e po me ato duar fshija lotët nga fytyra që të mund të shihja ku hidhja këmbët.

Arrita përpara derës së teta Valit (një fqinjë në lagjen tonë që për mua ishte si tezja ime). I rashë derës me aq forcë sa ajo e hapi e trembur dhe kur pa fytyrën time të larë në gjak e vragat që lotët kishin krijuar si rrëke mbi të, duart e gjurin të kuq flakë e ngashërimin që s`po më linte të flisja, u tmerrua.

– Ina, cfarë ka ndodhur zemër? Pse je bërë kështu? – Hajde shpejt të lutem, mami ka vdekur! Dhe ka vdekur tani që unë jam vetëm. E shpëton dot mamin tim teta Vali?

– Si ka vdekur mami? Çfarë po thua? Ku është mami tani?

– Në shtëpi është, e shtrirë në korridor me fytyrën e bardhë e unë nuk e lëvizja dot nga vendi.

Ajo e la derën hapur, më rrëmben mua në krahë duke u lyer me gjakun tim nëpër fustan, e vrapon për tek shtëpia jonë. Mamin e gjetëm në tokë siç e kisha lënë unë. E ngriti në krahë (teta Vali ishte grua e fuqishme, e gjatë, me duar të mëdhaja që qeshte kaq bukur e ishte plot poezi në të qenin e saj femër) dhe e vuri mbi krevat, i hoqi xhaketën mamit, çorapet e gjithçka të tepërt, mori ujë të ftohtë e filloi t`i lagë fytyrën e buzët. Ndërkohë më kërkoi mua të përgatisja një gotë ujë me sheqer shumë shpejt. Por unë mbeta…. Ne nuk kishim sheqer dhe unë kisha disa ditë që e pija çajin pa sheqer dhe mami po ashtu. Duke mërmëritur i shkoj pranë dhe i them: “a të shkoj të marr te shtëpia jote një lugë sheqer apo as ti nuk ke?”

– Ik shpejt – më tha – merre gjithë pakon se në fund është.

Kur u ktheva unë, punë 3-4 minutash, mami i kishte hapur sytë larushë. Më ra nga dora pakoja e sheqerit që nuk kishte më shumë se 2 lugë brenda e iu hodha mbi trup mamit duke qarë njësoj me ngashërim.

– Të lutem mam, mos vdis më. Nëse ti vdes prapë do të vdes dhe unë me ty por vetëm se unë….nuk di si vdiset.

Teta Vali shpërthen në të qeshura e më merr në krahë. Mami ashtu e bardhë ne fytyrë ende, vë buzën në gjysëm gaz.

– Më fal zemër, nuk e kuptova që do të më ndodhte. Të premtoj që nuk do të ndodhë më. Unë nuk do të vdes asnjëherë e do të jetoj përgjithmonë bashkë me ty.

U qetësova, mami im i mbante gjithnjë premtimet.

Pasi ajo filloi ta merrte veten nga pak e piu dhe gotën e ujit me sheqer, pashë të nxirën në ngjyrë mavi e vijën e hollë të gjakut në krahun e saj që ishte tharë tashmë. E kuptova që ishte rrëzuar dhe ajo si unë por vrisja mendjen si mund të rrëzohesh e të vritesh pikërisht në atë vend?

…..Unë ia pashë atë vijë gjaku mamit tim edhe për vite të tjera, çdo muaj, dhe ajo e kishte e pasur edhe përpara se të lindja unë. Quhej “buka që më rriti mua”, quhej filozofia e një vuajtje pa fjalë, e zgjedhur nga mami im si shumë nëna e baballarë të tjera për të ushqyer fëmijët në pamundësi t`ju dilte rroga e vogël e punës me turne që bënin as për të ushqyer familjen.

Unë jam rritur duke u ushqyer për vite me rradhë në kuptimin e parë të fjalës, me gjakun e nënës time. Dhe e kam parë më vonë përsëri herë të tjera të dergjej në shtratin e vdekjes e të luftonte dhëmb për dhëmb me të, me mua pranë si dëshmitare e vuajtjes së një gruaje që nuk hoqi dorë kurrë sido që vuante e që përpiqej fort. Por ajo e ka mbajtur gjithnjë premtimin për të mos më lënë vetëm, sido që vuan e që përpiqet ende sot.

Kjo ishte fytyra më njerëzore e komunizmit në fakt, atë më çnjerëzoren e dinin burgjet e kampet e internimit e varret pa emra. E ne përsëri që prej vitit 1991 e deri ne 2024 kemi zgjedhur vetëm bijtë e komunizmit të na udhëheqin sepse ne nuk e njohim lirinë e kam bindjen e fortë që as nuk e duam atë. Ajo na frikëson më shumë se gjithçka.

Ervina Toptani