Nga: Gjergj Kabashi
Në romanin “Eskadronët e vdekjes” autori Bardhyl Mahmuti e ka shtjelluar një tematikë të patrajtuar deri tash në letërsinë shqipe, duke e gërshetuar veprën e tij letrare me teknikën e mbarështrimit letrar të romanit historik me atë të kronikës si zhanër letrar, (kronikës së një kasaphane, si vlerësohet në kapitullin e parë të librit) përmes të cilës ia ofron lexuesit në formë artistike tragjedinë e përjetuar të shqiptarëve dhe pësimet e mëdha të tyre nën pushtimin e Serbisë në Kosovë. Në këtë roman e “gjejmë” pothuaj krejt atë që ka ndodhur në Kosovë dhe Serbi , në vitet para e gjatë asaj lufte; vrasjet, ndjekjet, arrestimet, kidnapimet, vrasjen e civilëve, tentim-fshehjen e kufoamve të tyre, bartjen me kamionë-frigoriferë, hudhjen nëpër lumenj të kufomave, groposjen dhe mbulimin e tyre etj., me një fjalë kahdo e “shohim” serbin e shqiptarin duke luftuar si dhe serbin e shqiptarin duke folur për dhunën e paprovokuar të Serbisë ndaj shqiptarëve.
Këtë libër autori Bardhyl Mahmuti ua kushton guximit njerëzor e intelektual të Natasha kandiqit, Mirosllav Filipoviqit, Sonja Biserkos, gazetarit të vrarë Sllavko Quruvija “dhe atyre serbëve që ngritën zërin kundër gjenocidit në Kosovë.”
Romani “Eskadronët e vdekjes” bazohet në rrëfime të vërteta dhe pasqyron në mënyrë të përkryer praktikat , metodat dhe intrigat e përdorura nga regjimi i Sllobodan Millosheviqit edhe ndaj kundërshtarëve politikë serbë, si gazetari i shquar i kohës Sllavko Quruvija, gazetari me nofkën Mifi L., për të cilin fantazia e akuzës shkon aq larg sa botohet edhe lajmi, se “Agjentë të shërbimit Inteligjent Ushtarak të Mbretërisë së Bashkuar rrëmbyen gazetarin Mifi L.“. Në këtë roman shpalosen histori të dhimbshme dhe shumë fate njerëzore, ku jo vetëm shqiptarët si shënjestër e zhdukjes së qëllimshme serbomadhe, por njëherit ndiqen, arrestohen, torturohen e vriten edhe serbët, me një fjalë edhe disave prej tyre u nxihet jeta, vetëm se kanë pasur qëndrim njerëzor në raport me shqiptarët gjatë luftës, por edhe disa vite pas saj.
Rrëfimet në këtë roman janë të asaj natyre, sa që prekun në ndërgjegjën e njeriut për shkak të sasisë së madhe të vuajtjeve të përjetuara nga ana e personazheve të romanit, qofshin ata gazetarë shqiptar si Sadiku e të tjerët, apo gazetari i tortuaruar serb , që gjëndet në të njejat dhoma burgu me shqiptarët në Nish.
Përmes këtij libri historik, dokumentar e kronike të ngjarjeve të hidhura, mësojmë për “ethet” serbe për ti fshehur gjurmët e krimit të shqiptarëve të vrarë e masakruar, në mesin e të cilëve edhe të fëmijëve. Prandaj kur i bjen në fund leximit të këtij libri dhe je i kapluar nga shqetësimet për fatin e shumë personazheve dhe të një populli të tërë që masakrohet në vendin e vet, nuk ke se si të mos mendosh se kush tjetër do të mund ta shkruante librin e tillë me kaq shumë ngjarje të prekshme, histori, përjetime, rrëfime, personazhe konkrete, emra shqiptarësh e serbësh që vuajnë sëbashku si njerëz duke shpresuar dhe ëndërruar për lirinë, qoftë ajo e Kosovës apo e Serbisë, për lirinë pa dhunën gjenocidale të saj ndaj të tjerëve.
Librin e tillë mund ta shkruaj vetëm ai që në lëkurën e vet në periudha të caktuara e ka përjetuar dhunën, duke qenë i ndjekur prej shërbimeve sekrete serbe dhe që i njef nga “brendia” metodat e dhunës fizike e psiqike që i përdornin serbët e atyre shërbimeve dhe paramilitarët në ato kohëra, e ai është Bardhyl Mahmuti , një nder udhëheqësit e Kryengritjes së Pranverës Studentore 1981, i burgosur me vite në Serbi e Jugosllavi dhe person me ndikim të madh në luftën për liri të UÇK-së.
Ky libër me kaq shumë fakte, histori konkrete, dëshmi autentike, do të ishte mëkat nëse nuk do të shndërrohej në film , ku rolet e personazheve do të mund ti luanin aktor me famë ndërkombëtare, në mesin e të cilëve edhe aktorë shqiptarë dhe serbë.
Me romanin “Eskadronët e vdekjes”, Bardhyl Mahmuti pa asnjë dyshim ka hy furishëm në mesin e krijuesve më të mirë të letërsisë shqipe, si një autor me arsimim, kulturë, dije dhe përvojë të jashtëzakonshme jetësore, përvojë që e ka ndihmuar për t’ia afrue lexuesit një vepër të madhe letrare për nga vlerat ideo-artistike.
Qendra “Gjenocidi në Kosovë – Plagë e Hapur” vendosi të botojë këtë roman më 15 janar 2021, në ditën për të cilën Kuvendi i Kosovës pati vendosur të jetë dita e përkujtimit të gjenocidit ndaj shqiptarëve.
Përderisa mendon rreth përmbajtjes dhe porosisë letrare e njerëzore të këtij romani, nuk ke se si të mos ndjesh zhgënjim krimi aq i madh që rezultoj me vrasje të panumërta civilësh në atë kohë jo vetëm në Kosovë, as sot e kësaj dite nuk është dënuar dënuar qysh është pritur. Serbia jo që nuk ka reflektuar duke shfaqur pendesë për gjenocidin e bërë ndaj popullit shqiptar në Kosovë, por ajo me retorikën që vazhdon ta përdori nga aparati shtetëror si dhe vet ministri i propagandës së Milosheviqit , që tashmë është në krye të shtetit serb, Aleksander Vuçiq, sikur tregon se ka synime dhe etje për të vazhduar me krime të tjera në Kosovë dhe jo vetëm.
E gjithë kjo ndodhë për shkakun se krimi gjenocidal i Serbisë nuk është dënuar ende. Nuk është dënuar askush nga urdhërdhënësit (ndër ta ishte edhe Milosheviq) apo ata që bartnin kufoma shqiptarësh dhe i hudhnin gjithndej në gropa nëpër Serbi, qoftë edhe me kamionët-frigorifer të PIK PROGRES Klanica Prizren etj.
