Pal Deshpali (1934-2021), me atë objekt miniatural magjik (thupër) në dorë!
Nga: Bajram Sefaj, shkrimtar
Me rastin e vdekjes se Paul Deshpalit
Një jetë plotë art dhe elegancë aristokrate
- Përpjekje rikujtimi të një takimi mbresëlënës.
Nuk me kujtohet mirë se, cili ishte më radhë por, nga ana tjetër, shumë mirë më kujtohet se bënte (ishte) Verë. Ishte Dubrovniku. Ishin ditët verore të Lojërat Verore të Dubrovnikut, Ishte Straduni legjendar, në qendër të qytetit. Aty ishte selia e shtabit organizativ e Festivalit, e veshur me flamujt shumëngjyrësh të shumë vendeve të botës që, me programet e tyre (muzikë, dramë, folklor) merrnin pjesë në të. Vlen të thuhet se, ishin ditët më të kthjellëta e me diell të fortë mesdhetar… Ishin ditët më të lavdishme të këtij manifestimi të gjatë kulturor (10 korrik – 25 gusht) që, për dyzet e pesë ditë, nuk prante së reshturi (reshuri) ditë natë arti planetar, në shumë skena të këtij qyteti, kur edhe pjesët më të skajshme të tij ishin të mbushura me ritmet dhe dallgët e tij. Ishin vjetët kur ky manifestim zinte majat më të larta. Vlen-të theksohet se edhe Kosova, ma kaçikun e saj, ishte e pranishme gati-gati në të gjitha programet e këtyre Lojërave në Verë. Atë verë kishte qëlluar që praninë e Kosovës e përfaqësonte Orkestra Simfonike e RTV të Prishtinës me dirigjentin e ri dhe shumë premtues, Tomorr Berisha.
Pa pardon (kjo me kujtohet shumë mirë), gati-gati kam përplasur dyert e Drejtorisë së Lojërave dhe, pothuaj se me arrogancë, e kam kërkuar z. Deshpal që sapo ishte kthyer nga SHBA-të, pas një qëndrimi të gjatë dhe pune të vyeshme, si dirigjent me famë botërore që ishte.
-Dua ta takoj Pal Deshpalin, thashë, kur ata të Drejtorisë, si në kor të ishin, njëzëri kërcyen e me “përmirësuan”: Aha, zasigurno trazite gospon Pavla Despalja. Ne, thash unë, ne trazim nikakvoga Pavla, trazim gospodina Pal Deshpala. Ata mbetën të nemitur. Mua as që me bënte për habinë e çudise së tyre!
*
Nuk vonoj shumë dhe, më në fud, u takuam e me Palin. U morëm ne ngyk vëllazërisht, thuese njiheshi që njëmijë vjet, anipse ishte hera e parë, pa e pasë idenë së, mjerisht, ky ishte edhe takimi ynë i fundit në jetë! Besnikërisht ia tregova krejt „historinë“ e ngjarjes në Derjtori. -Mirë ke berë, me tha me jë buzëqeshje të lehtë tumirje dhe, papritas fare, shkëpti nga buzët një cigarillos kubaneze që sa e kishte ndezë. (Me besoni, një javë ditë bëra, të djegi atë cigare karaktristike she shummë të shrenjtë, besoj!). Në lidhje me çfarë temash kemi biseduar, nuk mbaj mëndë. Mirë me kujtohet se, me atë rast, k shprehur një pezëm bukur të thellë ndaj kompozitore, në të parin rend, por edhe përgjithësisht ndaj ndjerëve të artit dhe të kulturës në Kosovë, ndaj indiferencës së tyre këmbëngulëse ndaj atyre afro njëqind veprave muzikore që, baba i tij Shime Deshpali i kishte shkruar ndërkohë.(Mesa mbaj mend, asokohe, maestro Shime Deshpali, hala ishte gjallë, jetonte e krijonte, në Zarën e tij arbëreshe.
Me të kthyer nga Dubrovniku në Prishtinë, me gëzim (po shkoj në punë!) sa i kisha mbresat e freskëta dhe notesin plot shënime të bollshme, u ula dhe pos shkrimeve të tjera, “bardha” edhe “intervistën” me Pal (Paul) Deshpalin. Tekstin nga kjo bisedë rasti ia dërgova “Fjalës” së Ali Sutajt dhe, pas gati një muaj e kusur, kur tanimë kisha humbë çdo shpresë se teksti do të shoh dritën e botimit, Aliu, ai mjeshtër i madh i fjalës se shkruar gazetareske, (kur ishte edhe nun i javores “Fjala”, me befasoj, këndshëm me befasoj, kur tekstit tim modest, të shoqëruar (ilustruar) edhe me një fotografi të bukur të Palit, ia kishte kushtuar (falë) një faqe cep me cep të gazetës. Eh, sikur ta gjeja sot atë tekst e t’ia, ofroje ndonjë gazete apo portali të miqve të mi, të riprodhohej me rastin e vdekjes së këtij krijuesi të madh, nuk do ta jepja për mall dynjaje!
Eh, …!
(Gaillard, 24/12/2021)
