Selatin Retkoceri, Llugagji, Lipjan
_________
* Akllapi si edhe shumica e fshatrave të Lipjanit po përjetojnë një zbrazje masive nga qytetarët.
Jemi dëshmitar të shuarjes totale të 10 fshatrave, krejt kjo ka ndodhur në vitet e pasluftes. Sot kur po shkruajmë këte artikull, themi se jemi shumë vonë për të ndërmarrë qfardo mase që do të ndalte këte të keqe që po ju ndodh shqiptarëve.
Kemi shumë emra të fshatrave që kanë ngelur vetëm si toponime, atje nuk ka më asnjë banor si psh. Vrellë, Plitkoviq, Vogoqincë, Peshter, Honrovc, Varigic, Kleqkë, Divjakë, Zhallkuq etj. Këto fshatra dikur shumë piktoreske, ku zhvillohej një jetë normale, ku qytetarët merreshin me blegtori e bujqësi, sot thuajse nuk ka asnjë njeri të vetëm e as edhe një lopë, dele apo dhi që dikur ishte përplot.
Ikja e popullatës është masive, qytetarët ikin drejt qytetit por edhe në diasporë. Akllapi është njëri prej fshatrave që ka përjetu rënd këte fenomen që në esencë është vetshkatërrues.
Fshati që dikur kishte rreth 1000 banor dhe me rreth 120 shtëpi, ky fshat sot ka më pak se 400 banor. Shkolla numronte deri në 200 nxënës, derisa sot kjo shkollë ka vetëm 78 nxënës. Mund të themi që në këtë shkollë me paralele xhuxhe, shumë shpejt mund të kthehet mësimi i kombinuar.
Unë personalisht vizitova Akllapin, dëshiroja ta takoja ndonjë qytetar por me kot, nuk shihje askend në rrugë e as në fusha. Kemi parë dy tre traktor duke lavruar tokën për të mbjellë grurin, dy apo tri lopë duke kullotur në tokat e lëna djerrë, ku kullosat për bagëti ishin të shumta e që dikur nuk mjaftonin për ti ushqyer krejt ato bagëti që posedonte fshati.
Një fshat që dallohej për mikëpritje, për aktivitete kulturore e sportive, tani më i braktisur vërtetë të bënë të ndjehesh keq.
Dukuria e ikjes nga fshati në qytet, për çdo ditë e me shumë po shëndërrohet si një lloj kanceri, që po i mbyt katundet e komunes se Lipjanit. Ikja nuk është vetëm e brendëshme, të rinjët po ikun jashtë vendit, pleqët po mbetën në qytet sa për tu kujdesur derisa të vdesin për banesat dhe shtëpitë e ndërtuara në qytet.
Cilat jan shkaqet e migrimit fshat-qytet:
– Infrastruktura rrugore e vonuar,
– mungesa e përkrahjes apo subvencionimit të bujqëve,
– kushtet e keqija ekonomike,
– mosgarantimi i çmimeve apo tregut të sigurtë për prodhimet bujqësore,
– rënja e nivelit të mësimit në shkollat e fshatit,
– paperspektiva e të jetuarit në fshat etj.
Nga një shikim vizual i fshatit, duket se aty janë ndërtu disa shtëpi yë reja dhe moderne, por sa ja vlenë kjo kur ato shtëpi popullohen vetëm një muaj apo njëherë brenda vitit, atëherë kur qytetarët tonë kthehen nga diaspora për të kryer pushimet e për tu qlodhur nga puna në përendim. Ka edhe shtëpi të tipit të vikendicës, të cilat popullohen vetëm në ditët e vikendit.
Shtëpitë, shkollat, terenet sportive, ambulancat, shitoret e ndonjë objekt tjetër publik kudo neper keto vendbanime kanë mbetur të zbrazura apo si thotë populli “kanë mbetur shkret”.
Mungrsa e fëmijëve nëpër shkolla, rrugë e aktivitete sportive të tmerron, shkolla vërtetë ekzistonte aty, fëmijët e pakët që ishin aty në shkollë ishin të qetë, të urtë, nuk flisnin, vetëm shikonin si pak të hutuar e duke mendu se edhe ata shpejt do ta lënë fshatin e tyre dhe kushtimisht edhe shkollën. Në shkollë takuam një punëtor teknik, ai na pohoi se numri i shtëpive të banuara nuk ka rënë shumë, por e vërteta e dhimbëshme është se në ato shtëpi nuk jetojnë më shumë se një, dy, tre e rrallë katër banor.
Ka shumë oborre të braktisuna, te qeta pa fëmijë, pa zhurma femijesh, ara e fusha të lëna djerrë, male dhe kullosa pa tingullin e zileve e kembanave të bagëtisë që dikur ishte e madhe në numër.
Kështu e ke thuajse në të gjitha fshatrat malore, gjendja nuk është aspak ma e mirë edhe në fshatrat e rrafshit si psh. Llugaxhia, fshat ky që është më i zhvilluari jo vetëm në Lipjan dhe pa marrë parasyshë këte fshati është rritur me numër të shtëpive, derisa numri i banorëve ka rënë drastikisht.
Qeveria së bashku me komunat duhet të krijojnë sa më parë një strategji ku prioritet mbi prioritete do të ishin:
– Përkrahja e projekteve bujqësore dhe subvencionimi i kulturave bujqësore.
– Forcimi kadrovik i shkollave tek të cilat kemi një staf të dobët arsimor,
– Trajnimi i mësuesve dhe arsimtarëve, përgatitja e tyre me kulikula të reja shkollore.
– paisja e shkollave me teknologji informative,
– ndërtimi i ambulancave, qerdheve për fëmij etj.
Jemi në kohën e fundit për të mos thënë se jemi tepër vonë, nëse duam të ndalim sadopak këte trend negativ të migrimit dhe emigrimit të popullsisë. Nese nuk e parandalojmë apo më mirë me thënë ta ndalojmë sot, neser mbase do të jetë tepër vonë!
