Shkruan: Refik HASANI
Të lindurit në Medvegjë, Bujanoc, Preshevë dhe hapsira në ish-RSFJ, e që janë sot me qëndrim në Kosovë, do të duhej të regjistrohen në një rubrikë të veqantë në çdo fletëregjistrim. Projekti kapital ku duhen pregaditje të nevojshme për regjistrimin konform standardeve ndërkombëtare. Rëndësia është shumë e madhe, sepse do të evidentohen, projeksionet e popullsisë, planifikimet demografike, në të gjitha fushat. Regjistrimi i rregullt i popullsisë të ekonomisë familjare dhe banesave që ishte që nuk u mbajtën sivjet në vitin 2021,për jan shtyer për vitin e ardhshëm 2022 .
Do të dihet saktësisht se kur janë ardhur, prej cilit lokalitet janë, ku janë vendosur dhe gjendja materiale e tyre si kategori. Parashikimi për këtë rubrikë është e nevosjshme veçmas për Shqiptarët e lindur në Mali të Zi, nga Krahina shqiptare e mbetur nënë administrimin e Serbisë, por edhe nga hapsira e ish-ngrehinës artificiale të quajtur jugosllavi. Agjencia e Statistikave të Kosovës është këkesë e kohës që të parashihet një rubrikë e veqantë për të lidurit jashta Kosovës! Mos të lëshohet ky rastë i radhës, pasojat do ti bartim të gjithë, kush më shumë e kush më pak.
-Të parashifet një rubrikë e veqantë në çdo fletë të regjistrimit civil për banorët e ardhur, ku do të dihej saktësisht se sa banorë nga cili lokalitet a Komune i takojnë.
– Regjistrimi do të ishte tejet me rëndësi dhe me vlera që nuk mundë të maten fare, sepse do të kemi pasqyrën e saktë se sa banorë janë me banim në Kosovë, por konsiderohen si të ardhurit e luftës apo si kategori e të dëbuarve pas qershorit 1999, deri më datën e regjistrimit.
– Do të dihej dhe pranohej edhe zyrtarisht nga të gjitha mekanizmat ndërkombëtarë dhe prej cilit shtet a lokalitet janë të ardhur dhe në cilin shtet dhe Komun janë të vendosur me qëndrim.
– Në bazë rezultateve të përpunuara do të dilet publikisht se çfarë statuti ju takon ksaj kategorie, e jo si deri më tani pa kurfar statuti të definuar, si refugjat, ilegal gjysmë ilegal, të parregulluar, të përkohshëm, si kategori e luftës, apo si banorë që kanë ikur nga mungesa e kushteve apo ka ndodhur ndonjë fatkeqësi elementare natyrore apo!
– Pas përfundimit të këtij projekti përveq që do të dihet dhe pranohet numri i këtyre banorëvë, do të planifikohet se çfarë duhet të ndërmirren për qëndrimin e mëtutjeshëm të tyre në Kosovë dhe do nxirrej se sa është investur për kthimin e tyre në trojet e tyre.
– Deri më tani këto banorë kanë mbetur nën mëshirën e kohës dhe të askujt, disa nuk mundë të regjistrohen, disa janë pa farë qëndrimi të rregullur, disa jetojnë në Kosovë kurse i posedojnë vetëm dokumentat e Republikës së Serbisë, e disa prej tyre posedojn dokumentat e dyfishta.
– Nëse nuk rexhitrohen edhe ksaj here në regjistrimin e dytë, mbesin jashta systemit, por vetëm si të vequar në një rubrikë që më lehtë është të dallohen për ti identifikur, sistemuar, evidentuar dhe numërur saktësishst do të mbesin jashta regjitrave të Kosovës dhe prej nga vijnë.
– Shqiptarët që erdhën dhe vendosën nëpër lokalitete të Kosovës nuk ishin vetëm nga Komuna e Medvegjës, Bujanocit dhe Preshevës, por sa kishte nga këto tri Komuna po aqë e ndosht më shumë ka patur edhe nga qytetet të tjera të serbisë si Beogradi, Nishi, Leskoci, Vranja, Kragujevci por edhe nga Vojvodina si Novi Sadi, Podgorica, Ulqini, Rozhaja, Tivari e vende të tjera. Institucionete e Kosovës lëshuan rastin se në fillim të hyrjes në Kosovës është dashur të pajisen me kartela identifikimi, por si të përkohshme, si që ndodhi në vitin 1999 në Maqedoni. Më lehtë do të dihej dhe do të pranohej numri i atyre që janë si të dëbuar, zhvendosur e shpërngulur Kjo do të ishte mënyra më e mirë e evidentimit dhe pranimit nga të gjitha palët për banorët që po hyn në Kosovë.
Është interes kombëtar të regjistrohen të gjithë, por rubrika të jetë e veçantë
Evidentimi dhe pranimi i banorëve shqiptarë që kanë filluar të banojnë në Kosovë pas qershorit 1999, nuk është trajtuar evdentimi i ksaj kategorie nga Krahina shqiptare e mbetur nënë administrimin e serbisë. Rexhistrimi i cili do të mbahet në vitin 2022 domosdo duhet ti përfshij edhe të dëbuarit, zhvendosuri e shpërngulurit shiptarë jo vetëm nga tri Komunat por edhe nga e tërë ngrehina e hapsirës së ish-Jugosllavisë. Rubrika duhet të parashef rubrikën e veqantë për të ardhurit pas qershorit 1999. Me këtë do të identifikohet a jan të ardhur para apo pas qershorit 1999. Kur dihet mirëfilli se në Kosovë nuk është organizuar rexhistrimi i popullatës tri dekada. Pra, regjistrimi i fundit i mbajtur në vitin 1981, ku prej atëher kemi një fluks të madh të ardhurish nga pjesët tjera jashta kufijve të Kosovës.
Me këtë rexhistrim do të dihet dhe pranohet botërisht, saktësisht sa banorë kemi të ardhur që janë të lindur jashta territorit të Kosovës e që sot jetojn në Kosovë. Duke pasur parasysh nevojën, arsyen e pallogaritshme që të dihet sa banorë janë.
