Prof. Nail Draga, Ulqin
Diksursi politik
Çështa e veriut të Kosovës nuk ka të bëjë me të drejtat e munguara të serbëve, por me aspiratat territoriale të politikës serbe ndaj Kosovës, e cila lufton me të gjitha mjetet kundër sovranitetit dhe shtetësisë së Kosovës, ku përmes të njëanshmërisë se mediatorëve ndërkombëtarë është duke u bërë presion ndaj Kosovës për të pranuar kushte qe janë ne kundërshtim me sovranitetin dhe kushtetutën e vendit
Nga 12 qershori i vitit 1999 Kosova mbrohej nga KFOR dhe administrohej nga UNMIK, por ne këtë periudhë kohore në pjesën veriore të Kosovës ndodhi spastrimi etnik ku u shpërngulen me dhunë rreth 25000 shqiptarë. Ne të njëjten kohë ndodhi kolonizimi me popullsi serbe proces i cili vazhdon edhe sot.
Askush me parë nuk e trajtoj këtë çështje qe në rrethana te reja shqiptarët të bëhën refugjat në vend të vet, ku një proces i tillë në Mitrovicën e veriut u bë me miratimin e heshtur të KFOR-it dhe UNMIK-ut, çështje e cila te supozon se një veprim i tillë është bërë me një koordinim perfid kundër shqiptarëve në këtë mjedis. Madje diplomacia ndërkombëtare as qe është ndier për këtë çështje, qe jep për të kuptuar se një veprim i tillë nuk ishte rastësi.
Ndarja e Mitrovicës-kurthi ndërkombëtar
Ndarja e Mitrovicës nga 12 qershori 1999, është bërë pa pelqimin e shqiptarëve dhe ende nuk është dhënë pergjigje, se kush e ka marrë një vendim të tillë dhe pse forcat franceze në kuadër të KFOR-it qe i kanë marrë urdhërat nga komanda e NATO-s por edhe nga autoritet ushtarake në Paris, ishin ata të cilat pengun lëvizjen e lirë të qytetarëve duke e ndarë qytetin ne dy pjesë, jug e veri. Ishte ky një veprim i cili paralajmëronte autonomin serbe në veri të Mitrovicës dhe në veriun e Kosovës. Dhe nuk ka si të kuptohet ndryshe, pengesa e ushtarakëve gjerman nga ushtarët francez qe të vazhdojnë në veri të Kosovës. Në lidhje me këtë çështje guvernatori nderkombëtr i Kosovës Kushner ka theksuar se gjatë misionit të tij, “qyteti i Mitrovicës mbeti një plagë e dhimshme në trupin e Kosovës, një problem human i pazgjidhur dhe i pa dalje politike, një kokëçarje teknike, një kurth”.
Nga ajo kohë e deri me tash Mitrovica veriore si dhe tërë veriu i Kosovës u bë strehë e serbeve lokal dhe të tjerëve qe ishin bandat, kriminelet si roja të urës dhe paramilitarët të cilët ishin nën komanden e Millosheviqit duke e trajtuar ketë territor me status të veçantë për serbet lokal me direktiva të politikës neofashiste të Beogradit.
Serbet e previligjuar
Nga qershori i vitit 1999 serbet në veri të Kosovës janë entiteti me i previligjuar, jo vetëm ne regjion por edhe në Evropë. Jo vetëm se nuk kanë paguar rrymën elektrike e komunaliet por ata kanë qenë të mbeshtetur financiarisht dhe të dirigjinuar nga Beogradi. Ata kanë injoruar programin shkollor të Kosovës por kanë punuar me ate serb, sikurse edhe tekstet shkollore, në 131 shkolla në gjuhën serbe. Ndonëse ata janë rreth 4% në kuadër të popullsisë së përgjithshme të Kosovës, gjuha serbe është gjuhë zyrtare në tërë Kosovën! Në Mitrovicë është Universiteti serb i Beogradit që quhet Universiteti i Prishtinës. Serbet rrugët e sheshet i emërtojnë me emrat që kanë bërë krime kundër shqiptarëve në Kosovë.
Serbët kanë dhjetë komuna të vetat në Kosovë që punojnë pa respektuar simbole të shtetit të Kosovës e me para të buxhetit të Kosovës. Ata kanë 10 deputetë(Lista Serbe) me mandat të garantuar në Kuvendin e Kosovës, të cilët janë nën dirigjimin e Beogradit, që u dëshmu me largimin e tyre nga Kuvendi i Kosovës.
Serbia i zgjedh dhe i emëron gjithnjë kryetarët e të gjitha komunave serbe në Kosovë me vula e stema të Serbisë, si dhe emëron “naçellnikët” e vet për rajone të Kosovës. Enklava serbe në Kosovë vepronë me ligjet ekonomike të Serbisë, ndërsa dinari serb përdoret i pandaluar në Kosovë ndërsa shtypi i Serbisë me shkrimet kundër Kosovës e sidomos kundër shqiptarëve shpërndahet lirshëm dhe pa asnjë pengesë nëpër Kosovë. RTK ka program gjithëditor në gjuhën serbe dhe aty shpesh përkrahet politika hegjemoniste e Beogradit.
Nga lumi Ibër e lartë ka funksionuar vazhdimisht ekonomia informale me grupe kriminale e paramilitare serbe duke qenë zonë e veçantë jo vetëm tregtare për oligarkët serb dhe të tjerë, duke injoruar shtetin e Kosovës.
Ndonëse kanë gëzuar këto privilegje, si askund në Evropë, ata kërkojnë edhe më tepër, sikurse është Bashkësia e Komunave Serbe, që është një parapërgatitje për Republikën serbe, identike sikurse në Bosnjë e Hercegovinë.
Kemi te bëjmë me kërkesë e cila është destabilizuese dhe në kundërshtim me Kushtetutën e Kosovës, ku në ketë drejtim kryeministri i Kosovës A.Kurti këtë kërkesë është duke e refuzuar me argumente.Në mënyrë identike është duke vepruar edhe presidentja V.Osmani dhe shumica parlamentare, ndërsa përjashtim bën opozita e cila është ma e interesuar për pushtet se sa për sovranitetin e shtetit të Kosovës.
Njëanshmëria e ndërkombëtarëve
Ndonëse serbët në Kosovë janë të previligjuar një status i tillë nuk iu bën përshtypje ndërkombëtarëve të cilët janë të angazhuar në dialogun në mes dy vendëve, por janë duke bërë presion ndaj kryeministrit të Kosovës A.Kurti, ndërsa e janë duke e joshur presidentin e Serbisë A.Vuçiq, duke harruar se ai ndjek politikë të agresionit ndaj Kosovës, qe u dëshmu edhe me rrembimin e tre policëve kosovar brenda territorit të Kosovës. Ndonëse joshja e tillë ka përmasa gjeopolitike në sajë të agresionit rus në Ukrainë, për ta afruar me politikën evropiane, por politika serbe nuk ka dilemë së është peng i Rusisë si me parë edhe tash.
Njëanshmëria e përfaqësuesve ndërkombëtar(Borell, Lajçak) nuk paraqet befasi sepse ata vijnë nga vendet(Spanjë, Sllovaki) të cilët nuk e njohin pavarësinë e Kosovës. Jo vetëm kaq por ata janë pro politikës serbe e cila i ka instrumentalizuar serbet ne veriun Kosovës, për qellime destabilizuese ndaj sovranitetit shtetëror të Kosovës.Mosgadishmëria e tyre për të gjykuar serbet të cilët sulmuan ushtarët e KFOR-it por duke akuzuar kryeministrin e Kosovës A.Kurtin se ka tensionuar situatën sepse ka mbrojtur ligjshmërinë dhe sovranitetin e vendit, është dëshmi transparente se ata si ndërmjetës nuk kanë pasur qendrim neutral, por të njëanshëm, duke mbeshtetur politikën serbe e cila është destabilizuese si me parë edhe tash në regjion. Ndonëse janë mediator ndërkombëtar në dialogun Kosovë-Serbi si të njëanshëm ata kanë humbur rolin e tyre për të cilin janë emëruar të veprojnë për arritjen e përfundimit të negociatave në mes tyre vendëve.
Zgjedhjet lokale si shkak për protesta
Pavarësisht se Qeveria e Kosovës në bashkëpunim me faktorin ndërkombëtar SHBA dhe BE ka shtyrë vitin e kaluar mbajtjën e zgjedhjeve lokale në katër komuna në veri të Kosovës, ato megjithate u mbajtën me 23 prill të këtij viti, por u bojkotuan nga serbet te dirigjuar nga Beogradi. Ndonëse pjesëmarrja në zgjedhje ishte minimale, ata ishin legale dhe të pranueshme ku i mbetej qeverisë së Kosovës të inauguroj kryetaret e zgjedhur në zyrat e tyre në komunat përkatëse(Leposaviq, Zubin Potok, Zveçan, Mitrovicë e Veriut). Por, inaugurimi i kryetarëve të tyre komunave me 26 maj ishte shkas për protestat e serbëve qe eskaluan me 29 maj, në Zveçan duke sulmuar forcat e KFOR-it duke pasur 30 të plagosur si dhe 52 të lënduar. Pamjet e tilla ne media dëshmuan se kemi të bëjmë me organizim të grupeve kriminale dhe bandave serbe për të destabilizuar vendin.
Në nderkohë policia e Kosovës ka arritur të burgosë disa individë të cilët kanë marrë pjesë në protesta të cilët kanë sulmuar dhe lënduar pjesëtarët e KFOR-it dhe i kanë dërguar në paraburgim ku do të zhvillohet procedura gjyqësore. Si kundërveprim policia serbe ka hyrë në Kosovë dhe me 14 qershor ka rrëmbyer tre policë të Kosovës që ishin me shërbim në brezin kufitar Kosovë-Serbi. Një veprim i tillë ishte demonstrim i agresionit kundër Kosovës, në atë pjesë ku ruhet nga pjesëtaret e KFOR-it. Pas presionit ndërkombëtar policët e Kosovës pas dy javëve në një proces gjyqësor u lirun me kusht, që është dëshmi se politika e Beogradit kërkon incidente për te destabilizuar Kosovën. Në ndërkohë, vazhdon njëanshmëria e faktorit ndërkombëtar duke kërkuar kryesisht nga Kosova për shtensionim të situatës në veri, athu se janë ata faktor i kësaj krize, duke heshtur rolin kryesor të Serbisë në këtë eskalim të krizës në veri të Kosovës.
Masa për shtenisonimin e veriut
Në lidhje mbi shtensionimin e situatës në veri nga BE kërkojnë terheqjen e njësive speciale të Policisë së Kosovës nga afërsia e ndërtesave komunale në veri, paralelisht me tërheqjen e prtestuesve serb. Po ashtu, blloku evropian po kërkon tërheqjen e kryetrëve të rinj nga ndërtesat komunale, shpalljen e zgjedhjeve në veri dhe zotimin publik të serbëve se do të marrin pjesë në votime. Këto kërkesa janë të pranueshme për Qeverinë e Kosovës, por duhet gadishmëri edhe nga Serbia, qe varët nga presioni i ndërkombëtarëve ndaj saj.
Por, për shkak të mospërmbushjes së këtyre këkesave,BE-ja ka nisur së zbatuari disa masa ndëshkuese ndaj Kosovës. Por, në BE kanë thënë se “mbetemi të gatshëm të ndërmarrim masa edhe ndaj Serbisë nëse vlerësojmë se nuk po vepron sipas pritjeve”. Kujtojmë se zyrtarët në BE kanë thënë se masat ndëshkuese ia kanë komunikuar Kosovës më 28 qershor. Ato përfshijnë suspendimin e përkohshëm të punës së trupave të krijuara në bazë të MSA, mosftesën e Kosovës në takime të nivelit të lartë dhe suspendimin e vizave bilaterale, përveç atyre që fokusohen në adresimin e krizës në veri të Kosovës në kuadër të kornizës së dialogut të lehtësuar nga BE-ja.
Po ashtu duhet cekur se masat tjera përfshijnë edhe ndaljen e programimit të fondëve për Kosovën nga IPA 2024.Propozimet e Kosovës në kuadër të Kornizës së Investimeve në Ballkanin Perëndimor po ashtu nuk janë dorëzuar për shqyrtim nga bordi më 29 dhe 30 qershor.
Në lidhje me këto masa kryeministri i Kosovës Albin Kurti ka cekur se “masat e BE-së janë të padrejta, dhe s´ka kompromis me kushtetushmërinë e vendit”, nga del se sovraniteti i Kosovës mbetet çështje parësore shtetërore ku nuk mund të bëhën pazare politike.
(3 korrik 2023)
