Autor: Ronald S. Lauder
___
Presidenti amerikan Joe Biden është gati të bëjë atë që mund të jetë udhëtimi më i rëndësishëm i presidencës së tij deri më sot. Ai do të vizitojë Lindjen e Mesme të pasur me naftë, veçanërisht Arabinë Saudite, për të siguruar Mbretërinë se ajo mbetet një aleate e fortë dhe se i gjithë rajoni mbetet jetik për interesat strategjike të SHBA.
Besoj se kjo vizitë përfaqëson një mundësi edhe më të madhe për Presidentin Biden për të zgjidhur një nga konfliktet më të gjata historike dhe për të mundësuar paqe të qëndrueshme përmes partneriteteve konstruktive në rajon. Sigurisht që e kam fjalën për ndërprerjen përfundimtare të luftës izraelito-palestineze.
Një numër në rritje i liderëve arabë thonë privatisht se do të dëshironin të ndërmarrin të njëjtat hapa drejt pajtimit me Izraelin që pamë me Marrëveshjen e Abrahamit në vitin 2020, por se ata nuk mund ta bëjnë këtë derisa të arrihet një zgjidhje për palestinezët. Një zyrtar që takova madje shkoi aq larg sa tha se do të ishte i lumtur nëse të paktën “shihte një përpjekje më të madhe nga ana izraelite”.
Ne kemi dëgjuar gjithashtu deklarata publike, të ngjashme të cilat nuk janë bërë kurrë në të kaluarën. Në një intervistë interesante të vitit 2020 me “Al Arabia”, diplomati veteran saudit, Princi Bandar bin Sultan, një ish-ambasador në SHBA, foli sinqerisht për gabimet që liderët palestinezë kanë bërë gjatë viteve duke refuzuar propozimet e paqes nga .
Një takim i fundit sekret ushtarak në Egjipt midis Komandës Qendrore të SHBA dhe ushtrive izraelite dhe arabe është një tjetër tregues i ndryshimit të qëndrimeve për shkak të kërcënimit iranian.
Mund të duket kundërintuitive duke pasur parasysh dekadat e përpjekjeve të dështuara për paqen, por besoj se kjo është pikërisht koha e duhur për t’u ofruar palestinezëve një iniciativë të re – një nismë që ata nuk mund ta refuzojnë. Ajo që unë propozoj është një “Plan Marshall” që do t’i ofronte brezit të ardhshëm të palestinezëve një të ardhme të pasurisë, prosperitetit dhe mbështetjes tek vetja dhe jo perspektivat e zymta të së shkuarës.
Plani origjinal Marshall, i emëruar sipas Sekretarit të Shtetit të SHBA-së, George C. Marshall, hodhi themelet për rindërtimin e një Evrope të shkatërruar pas Luftës së Dytë Botërore dhe që atëherë ka shërbyer si model për shërimin e konflikteve të tjera. Sepse ishte nisma më e suksesshme e politikës së jashtme në histori.
Ai realizoi shumë gjëra në të njëjtën kohë. Ai rindërtoi dhe modernizoi industrinë evropiane të shkatërruar nga lufta dhe ia riktheu besimin një kontinent të tërë të demoralizuar. Por përfitimi i tij më i rëndësishëm ishte se ndihmoi vendosjen e paqes së qëndrueshme në Evropë, e cila në më pak se 40 vjet kishte përballuar dy luftëra botërore që vranë më shumë se 100 milionë njerëz.
Kjo është pikërisht koha e duhur për t’u ofruar palestinezëve një nismë të re – një nismë që ata nuk mund ta refuzojnë.
Nëse paqja midis izraelitëve dhe palestinezëve duket e pazgjidhshme, duhet të kemi parasysh se Evropa e fortë dhe e qëndrueshme që kemi njohur gjatë shtatë dekadave të fundit nuk ka qenë kurrë një epilog i sigurt pas Luftës së Dytë Botërore.
Ashtu si Plani Marshall e vendosi Evropën në një bazë solide financiare, plani palestinez duhet të fokusohet në krijimin e bizneseve të vogla, siç janë hotelet dhe restorantet, si dhe në krijimin e vendeve të punës që do të siguronin një të ardhme të ndritur për brezin e ardhshëm.
Sipërmarrësve të rinj mund t’u jepet një shumë e caktuar parash për të filluar biznese të reja, të cilat do të monitoroheshin nga afër. Nëse ato rezultojnë të zbatueshme, por kanë nevojë për një nxitje financiare pas një viti, mund t’u jepet një infuzion tjetër i vogël. Me fjalë të tjera, t’u sigurojë palestinezëve të gjitha gjërat që e kanë bërë Izraelin dhe vendet e tjera financiarisht të qëndrueshme, të cilat do të ndihmonin në krijimin e një Palestine të re dhe të begatë.
Mendoj se brenda tre deri në pesë vjet, pasuria për kokë banori do të dyfishohej çdo vit. Sa më i begatë të bëhet kombi palestinez në të ardhmen, aq më shumë rritëm gjasat që Palestina të bëhet vendi i suksesshëm, i qëndrueshëm dhe i begatë dhe çdo vend në rajon do të përfitonte nga ky ndryshim.
Financimi mund të bëhej nga SHBA, Evropa, Arabia Saudite dhe vende të tjera të Lindjes së Mesme, duke përfshirë edhe Izraelin, i cili do të ishte përfituesi kryesor së bashku me Palestinen.
Izraeli është një nga inkubatorët kryesorë në botë të teknologjisë së lartë.
Palestinezët e rinj e dinë këtë dhe janë të prirur të përfshihen në këtë sektor. Prindërit palestinezë do të duhet të vendosin nëse urrejtja e tyre ndaj Izraelit është aq e fortë sa që ata do të preferonin t’i shihnin fëmijët e tyre të rriten në varfëri dhe të vdesin si “martirë”, ose të kenë familje dhe të ndajnë një të ardhme më të mirë ekonomike dhe një jetë më të plotë dhe më të lumtur me fqinjët e tyre hebrenj.
Në të kaluarën nuk e kanë pasur gjithmonë përgjegjësinë e duhur për fondet e ndihmës që u janë dhënë palestinezëve. Plani i ri do të duhet të mbikëqyret nga një organizatë e besuar nga të gjitha palët, se ku shkojnë paratë dhe si përdoren ato.
Duhet të përpunohen ende shumë detaje, pasi sigurisht që do të ketë probleme. Por problemet u shfaqën asokohe edhe me planin origjinal Marshall dhe u desh të zgjidheshin me kalimin kohës. Asgjë nuk shkon mirë, veçanërisht kur bëhet fjalë për urrejtje të gjatë dhe instinktive; Menjëherë pas vitit 1945 pati mjaft armiqësi midis Britanisë, Francës dhe Gjermanisë për të mbushur vëllime gazetash dhe librash. Nëse këto vende mund të fokusoheshin në një të ardhme më të mirë së bashku, atëherë ky është modeli që mund të përdorim sot në Lindjen e Mesme.
Plani Marshall u fokusua tek ndërtuesit e urave. E di që tani ka ndërtues urash në Lindjen e Mesme, sepse i takova personalisht. E di që duan të ecin përpara.
Në fund, Plani Marshall jo vetëm që ndihmoi Evropën, por gjithë botën. Po kështu, një e ardhme e re për palestinezët dhe izraelitët do të kishte përfitime shumë përtej rajonit të afërt.
Presidenti Biden dhe ekipi i tij kanë një moment me vizitën e tyre të ardhshme në Lindjen e Mesme për të sjellë të njëjtën mundësi për paqen në një rajon të trazuar dhe ta gjejë një të ngjashme me atë që e solli Plani Marshall 75 vjet më parë. Është një moment që mund të ndryshojë botën për mirë.
• Ronald S. Lauder është President i Kongresit Botëror të Hebrenjve.
