Arif Ejupi, Zvicër
Fatkeqësisht sëmundjet e varësisë nga alkooli, droga dhe nikotina, po shënojnë një rritje të pa parashikuar. Nga ky ves negativ dhe devijues më së keqi do të preket rinia si arteria kryesore e një shoqërie të shëndoshë.
Të gjithë ata që konsumojnë pije alkoolike jashtë mase i përkasin grupit të njerëzve me personalitet antisocial.
Ata me sjelljet e tyre të pamatura dhe agresive shkelin shpeshherë rregullat e ambientit rrethues.
Alkoolistët me turbullime të ndjeshmërisë e humbin ndjenjën e përgjegjësisë ndaj vetvetes dhe ndaj të tjerëve.
Megjithatë ata gjithnjë e kanë bindjen se alkooli nuk është i dëmshëm.
Madje bindjet e veta i arsyetojnë duke përmendur individë të cilët nuk kanë pirë alkool e janë sëmurë prej kanceri ose kanë vdekur para kohe.
Këto justifikime i bëjnë nga pamundësia e daljes nga kjo gjendje e krijuar dhe nga mungesa e vetëdijes që këtë dukuri shkatërruese të shëndetit ta vlerësojnë drejt dhe në mënyrë kritike.
Faktori kryesor që ndikon në formimin e alkoolistit është mjedisi ku rritemi, zhvillohemi dhe edukohemi duke përfshirë këtu të gjitha veçoritë si traditën, besimin, doket dhe shprehitë.
Normat themelore të edukatës dhe të sjelljeve njeriu i merr në familje.
Ndikimi i prindërve në edukimin e gjithmbarshëm të fëmijës është i pazëvendësueshëm deri në momentin kur fëmija përfshihet në shkollë.
Me të shkuar në shkollë zvogëlohet dukshëm roli i familjes në edukimin e tij.
Shkollat, përveç arsimimit janë të detyruara të marrinë masa të nevojshme edukative duke shtuar mbikëqyrjen ndaj sjelljeve devijuese të nxënëseve.
Mjerisht në vend të edukimit të drejtë ndeshim raste kur ndonjëri prej edukatorëve “shpirtmirë “pinë alkool dhe duhan bashkë me nxënësit e tij.
Ky rrjet fatal për fat të keq po rritet dita më ditë. Qëndrimi tejet tolerant ndaj toçitjes dhe përdorimit të alkoolit ka ndikuar edhe në shtimin e numrit të femrave alkooliste.
Duke u nisur nga ky fakt sot alkooli është futur si rekuizitë gati e domosdoshme në dasma, festa e celebrime të ndryshme.
Prandaj s’është për t’u çuditur që sot alkoolizmi është sëmundje mjaft komplekse, që shpenzon shuma marramendëse mjetesh dhe shkatërron tërësisht personalitetin e njeriut.
Grupit të personave me sjellje antisociale i takojnë edhe narkomanët, tek të cilët identiteti dhe integriteti i personalitetit të tyre është pothuajse plotësisht i humbur.
Takimi i parë me substancat toksikomanike është shumë shpesh vendimtar për të hyrë në narkomani.
Konsumimi i drogave absorbohet shumë lehtë në organizmin e njeriut duke shkaktuar efekte të ndryshme në përjetimet e tija.
Kjo gjendje e ndryshuar psikike e individit shkakton nevojën për konsumim të vazhdueshëm të drogave.
Meqë droga hyn në sistemin ciklik të jetës së narkomanëve ata qetësohen vetëm atëherë kur e përdorin atë.
Në mungesë mjetesh materiale dhe për shkak të ndikimit në organizmin e tyre narkomanët jepen pas krimeve të ndryshme.
Ata fillojnë bashkëpunimin me grupet kriminale për shitblerjen e drogës.
Madje ,nga nevoja për t’u larguar nga realiteti i humbur narkomanët bëhen të rrezikshëm edhe për shoqërinë. Legalizimi i çfarëdo droge e ashpërson edhe më tepër situatën.
Alternativë e vetme atraktive janë masat preventive dhe trajtimi i detyrueshëm i narkomanëve në institucione të veçanta.
Shumë ekspertë të kësaj fushe theksojnë se narkomanët nuk i pranojnë me dëshirë në grupet e veta personat që nuk i përdorin mjetet dehëse.
Duke u nisur nga ky aspekt zgjidhje e vetme janë masat parandaluese dhe aprovimi i sanksioneve të rrepta ndaj nxitësve të këtij problemi, i cili në masë të madhe po e godet rininë si celulën më të rëndësishme të shoqërisë.
Po ashtu një ves i keq dhe i dëmshëm për shëndetin është edhe pirja e duhanit.
Duhani është bimë njëvjeçare e familjes Solanaceae e gjinisë Nicotiana (N. Rusica,N.tabacum)me prejardhje nga Amerika Latine.
Ka lule në formë hinke, gjethe të gjëra që përmbajnë nikotinë. Pas tharjes, fermentimit dhe stazhionimit, transformohet në i grirë imët, në cigare dhe në puro.
Duhani bënë pjesë në droga që gjenden më së lehti. Nikotina që e përmban duhani është një helm shumë i fortë.
Doza vdekjeprurëse (latale) është dy deri gjashtëmbëdhjetë gram. Me tymin e një cigareje në organizëm hyn 1,5 deri në 2miligram nikotinë.
Kurse ndotja aerogjene e krijuar nga pirja e duhanit rrezikon edhe shëndetin e atyre personave të cilët gjenden në të njëjtin ambient.
Jo duhanxhiu pa dëshirën e tij shndërrohet në të ashtuquajturin duhanxhi pasivë.
Studiuesit kanë zbuluar se varësia nga duhani mund të jetë e njëjtë me atë të alkoolit dhe të drogës.
Duhani respektivisht nikotina, në organizëm neutralizon vitaminën C, zvogëlon oksigjenin në gjak për 12% zmadhon fundërrimin e kolesterinës në muret e enëve të gjakut, duke i bërë ato të brishta dhe joelastike.
Si pasojë e kësaj pason shfaqja e hershme e arteriosklerozës. Enët e gjakut sklerotike janë të prira të pëlcasin apo të mbyllen më çka shkaktohet infarkti i zemrës dhe i organeve të tjera vitale.
Sipas ekspertëve të shëndetësisë pirja njëkohësisht e duhanit dhe alkoolit është baras me vetëvrasje.
Kohëve të fundit në disa vende të botës vërehen tendenca për legalizimin e drogave.
Si rezultat i kësaj është rritur me shpejtësi alarmante numri i narkomanëve, posaçërisht në mesin e të rinjve. Ata në vend që të fitojnë dijeni të reja dhe të ndërtojnë të ardhmen e tyre, fitojnë sëmundjen e pamëshirshme të ashtuquajtur “murtaja e bardhë “apo panik narkomanie.
