Përkthim jo zyrtar Faleminderit zonja Presidente
Dinari nuk është i ndaluar në Kosovë. Qytetarët serbë, dhe jo vetëm ata, mund të kenë dinarë. Ju mund të posedoni dinarë, por euro është e vetmja valutë si mjet pagese.
Në shekullin e kaluar, para çlirimit ne kishim dinarin si mjet pagese. Ishim nën okupim.
Në shekullin e 21-të, së pari, kishim markun gjerman. Dhe pastaj, euro. Vetëm euro është mjet pagese.
Dhe ne kemi dhënë shumë subvencione, ndihma sociale, dhe kemi dhënë grante për arsim dhe shëndetësi komunave me shumicë serbe dhe më besoni të gjitha pranojnë euro. Nuk ka problem.
Nuk kemi asnjë rast ku një qytetar serb i Kosovës të ketë thënë, nuk i dua këto para sepse janë në valutë euro.
Në shtetin tonë fqinj, në Mal të Zi, mbi një e katërta e popullsisë deklarohen serbë. Ata kanë euron si monedhë. Serbët e zakonshëm, nuk urrejnë euron.
Euro është valuta e pagesës. Ju mund të posedoni para në çdo valute që dëshironi.
Dhe do të komunikojmë më shumë, do të ndajmë më shumë informata për serbët në ditët në vijim, gjatë gjithë këtij muaji. Unë do të flas serbisht, kështu që ata më kuptojnë më mirë dhe qartë. Ne që ishim nën okupimin e Serbisë e dim gjuhën serbe. Por ata nuk e mësuan gjuhën tonë, sepse ne ishim të shtypur dhe të dominuar. Siç e dini në të gjithë botën ka raste të ngjashme ku kolonizatori nuk njeh gjuhën e të kolonizuarve, por i kolonizuari e di gjuhën e kolonizatorit.
Dhe unë do të flas serbisht, se nuk kam asgjë kundër serbëve. Unë kam miq që janë serbë. Unë kam një ministër serb, Nenad Rashiq. Zëvendësi i tij është serb: Radoica Radomiroviq.
Zëvendësavokati i Popullit të Kosovës, Srdjan Sentic është serb. Partia ime në Kuvend, me votim të fshehtë votoi Srdjan Senticin për zëvendësavokatin e Popullit të Kosovës. Si një nga katër anëtarët e Bordit të Trepçës, e cila është kompania më e madhe për miniera dhe minerale, kam emëruar Dragisha Krstoviqin nga Leposaviqi, serb. Një avokat i madh.
Nuk besoj se dallimet etnike sjellin konflikt. Në të kundërtën. Diversiteti, shumëllojshmëria, është gjendja e qenies. Por për interesa politike, interesa ekonomike, dallime etnike mund të përdoren. Dhe ne po e luftojmë atë.
Unë jam një socialdemokrat, që besoj te njerëzit, që mendon se njerëzit janë të mirë.
Kriminelët janë individë. Asnjë komunitet nuk është një komunitet kriminal. Dua të jem shumë i qartë për këtë. Ka gjëra të tilla si struktura kriminale. Por kurrë një komunitet. Asnjëherë një popull nuk është kriminel.
Kurrë.
Dhe unë nuk i barazoj shtetet me njerëzit. Ne kemi nevojë për shtete, por unë besoj se njerëzit janë gjithmonë më të mirë se shtetet. Dhe unë dua të komunikoj dhe të bashkëpunoj me serbët në Kosovë. Por ne kemi nevojë edhe që Banka Qendrore e Kosovës të komunikojë dhe të bashkëpunojë me Bankën Kombëtare të Serbisë. Ne u dërguam atyre një letër. Shpresoj se do të marrim një përgjigje.
Dhe më besoni zonja Presidente, konvertimi i targave të makinave nga KM në RKS ishte shumë më i vështirë. Sepse në targat e makinave RKS të Republikës sonë keni shkronjën “R” për Republikën. Konvertimi është i plotë. Ata kaluan nga targat serbe në ato të Kosovës.
Në euro nuk e keni fare Republikën e Kosovës. Pra, nëse kanë kaluar nga targat e veturave, është shumë më e lehtë dhe më e logjikshme, që të ketë konvertim më të shpejtë dhe më të qetë nga dinari në euro si mjet pagese.
Në pjesën veriore të Kosovës ekzistojnë katër degë të bankave komerciale. Ne kemi dhjetë banka komerciale, tetë janë të huaja, dy janë nga Kosova.
Katër nga këto dhjetë banka komerciale kanë degë në veri, të cilat mund të përdoren për këmbim. Dhe janë 15 institucione financiare jobankare shtesë për konvertim.
Jam kritikuar për veprim të njëanshëm, por unë jam kryeministër sepse Kosova është Republikë. Nëse vendi im nuk do të ishte Republikë, unë nuk do të isha bërë kryeministër. Pra, unë mbroj interesin e një Republike demokratike.
Për veprim dypalësh, për dallim nga i njëanshmi, le të nënshkruajmë marrëveshjen që kemi rënë dakord si tekst. Z. Vuçiq dhe unë, ramë dakord për një tekst më 27 shkurt të vitit të kaluar në Bruksel dhe për aneksin e zbatimit në Ohër në Maqedoninë e Veriut më 18 mars. Pra, po, ne jemi të përkushtuar për dialog. Por e dini çfarë? Ne tashmë kemi një marrëveshje. Por për të mos pasur shkelje të kësaj marrëveshjeje, për ta respektuar dhe për ta zbatuar, po them, të bëjmë një veprim dypalësh, që do të ishte nënshkrimi i kësaj marrëveshjeje. Pra, ne i përmbahemi me nënshkrimin tonë frymës dhe shkronjës së tij.
Këtu kemi dëgjuar një kritikë për kundërshtimin e ndërhyrjes së NATO-s, e cila shpëtoi popullin tim.
25 vjet më parë, 19 shtete u bashkuan për të ndaluar gjenocidin e forcave të Millosheviqit në Kosovë. 19 shtete u bashkuan për të bombarduar një vend evropian. Duhet të ketë qenë shumë keq. Përndryshe, nuk ndodh.
Ndonjëherë 19 vende nuk mund të bien dakord për një deklaratë për shtyp. Si ndodhi që në vitin 1999, 19 vende ranë dakord të bombardojnë Jugosllavinë e Millosheviçit? Ishte shumë keq. Edhe atëherë, presidenti i Federatës Ruse, Boris Yeltsin, e dinte se sa e keqe ishte gjendja në Kosovë. Ai fliste me Presidentin e Shteve të Bashkuara të Amerikës, Bill Clinton disa herë në javë. Duke u përpjekur për të gjetur një zgjidhje paqësore. Ishte shumë keq në vendin tim, ndërhyrja e NATO-s na shpëtoi.
Millosheviç vdiq në Hagë, duke u përballur me gjyqin, duke mos pritur dënimin.
Pra, e kuptoj që disa prej jush e kundërshtojnë ndërhyrjen e NATO-s, por ju duhet të jeni në vendin tim në pranverën e vitit 1999 dhe të kuptoni se në çfarë situate të rëndë ishim. Një katastrofë humanitare.
GJND, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, më 22 korrik 2010 dha një opinion këshillues dhe ka thënë se deklarimi i Pavarësisë së Kosovës nuk ka shkelur të drejtën ndërkombëtare. Të gjitha rezolutat e Këshillit të Sigurimit janë pjesë e së drejtës ndërkombëtare.
Në planetin tonë, nuk ka gjykatë më të lartë se GJND. Ndërsa GJND-ja tha se shpallja e Pavarësisë së Kosovës nuk ka shkelur të drejtën ndërkombëtare. Në kuadër të së drejtës ndërkombëtare është edhe rezoluta 1244 e vitit 1999. Pra, debati juridik për arsyetimin e pavarësisë sonë në thelb ka përfunduar.
Dhe gjëja e fundit që dua të përmend është se në të gjitha tabloidet serbe këto ditë shohim në faqet e para tek sa fantazojnë hakmarrjen e Kosovës ndaj serbëve. Ne nuk do të hakmerremi. Po, mbi 10 mijë civilë të paarmatosur janë vrarë. 20 mijë gra të dhunuara. Por ne nuk do të hakmerremi. Unë dua drejtësi dhe drejtësia është drejtësi duke mos u hakmarrë.
Pra, është shumë e rëndësishme të theksohet se për të pasur paqe mes Kosovës dhe Serbisë, marrëdhënie normale, duhet të heqin dorë nga fantazimet se ne do të hakmerremi. Ne nuk do të hakmerremi. Unë jam një kryeministër që ju garanton se nuk do të ketë hakmarrje. Vetëm drejtësi pavarësisht prejardhjes së autorëve, qofshin ata gjatë luftës apo pas saj, gjatë paqes, për motive politike apo ekonomike.
Falemnderit shumë.
***
Nezvanični prevod
Hvala gospođo Predsednice,
Dinar nije zabranjen na Kosovu. Srpski građani, i ne samo oni, mogu da imaju dinare. Možete posedovati sopstvene dinare, ali je evro jedina valuta kao sredstvo plaćanja.
U prethodnom veku, pre oslobođenja, imali smo dinar kao sredstvo plaćanja. Bili smo pod okupacijom.
U 21. veku, prvo smo imali nemačku marku. A onda, posle njeevro. Samo evro je sredstvo plaćanja.
I, uradili smo toliko subvencija, socijalne pomoći, dajemo grantove za obrazovanje i zdravstvo opštinama sa srpskom većinom i verujte mi da svi uzimaju evre. Nema problema.
Nemamo nijedan slučaj da je srpski državljanin Kosova rekao: „Neću ovaj novac jer je u evrima.
U našoj susednoj državi, u Crnoj Gori, preko četvrtine stanovništva se izjašnjava kao Srbi. Oni imaju evro kao valutu. Obični Srbi, nisu evromrzci.
Evro je valuta plaćanja. Možete posedovati novac u kojoj god valuti želite.
I više ćemo komunicirati, delićemo više informacija za Srbe narednih dana, tokom celog ovog meseca. Govoriću srpski, da bi me oni bolje i jasnije razumeju. Mi koji smo bili pod okupacijom Srbije znamo srpski jezik. Ali oni nisu naučili naš jezik jer smo bili ugnjetavani i dominirani. Kao što svi znate, širom sveta postoje slični slučajevi gde kolonizator ne zna jezik kolonizovanog, ali kolonizovani zna jezik kolonizatora.
I govoriću na srpskom, jer nemam ništa protiv Srba. Imam prijatelje koji su Srbi. Imam ministra koji je Srbin, Nenad Rašić. Njegov zamenik je Srbin: Radoica Radomirović.
Zamenik Ombudsmana Kosova, Srđan Sentić je srbin. Moja stranka u parlamentu, tajnim glasanjem izglasala je Srđana Sentića za zamenika Ombudsmana Kosova. Imenovao sam jednog od četiri člana Odbora Trepče, koje je najveće preduzeće za rudnike i minerale, Dragišu Krstovića iz Leposavića,srbina. Sjajan advokat.
Ne verujem da etničke razlike donose sukob. Naprotiv. Raznolikost, mnogostrukost je stanje bivanja.
Ali za političke interese, ekonomske interese, mogu se koristiti etničke razlike. A mi se borimo protiv toga.
Ja sam socijaldemokrata, koji veruje u ljude. Ko misli da su ljudi dobri.
Zločinci su pojedinci. Nijedna zajednica nije zločinačka zajednica. Želim da budem vrlo jasan u vezi ovoga. Postoje takve stvari kao što su kriminalne strukture. Ali nikada zajednica. Nikada narod nije zločinac. Nikada.
I ne izjednačavam države sa ljudima. Potrebne su nam države, ali verujem da su ljudi uvek još bolji nego države. I želim da komuniciram i sarađujem sa Srbima na Kosovu. Ali takođe nam je potrebnao da Centralna Banka Kosova komunicira i sarađuje sa Narodnom Bankom Srbije. Napisali smo im pismo. Nadam se da ćemo dobiti odgovor.
I verujte mi gospođo Predsednice, konverzija automobilskih tablica iz KM u RKS bila je mnogo teža. Jer u RKS automobilskim tablicama naše Republike imate „R“ za Republiku. Konverzija je cela. Oni su prešli sa srpskih automobilskih tablica na kosovske.
U evrima, uopšte nemate Republiku Kosovo. Dakle, ako su prešli sa automobilskih tablica, to je mnogo više lakše i logičnije, da imamo bržu i lakšu konverziju dinara u evro kao sredstvo plaćanja.
U severnom delu Kosova postoje četiri filijale komercijalnih banaka. Imamo deset komercijalnih banaka, osam stranih, dve kosovske.
Četiri od ovih 10 komercijalnih banaka imaju filijale na severu, koje se mogu koristiti za razmenu. I postoji 15 dodatnih finansijskih nebankarskih institucija za konverziju.
Bio sam kritikovan za jednostrano delovanje, ali ja sam Premijer jer je Kosovo Republika. Ako moja zemlja ne bi bila republika, ja ne bih postao premijer. Dakle, branim interes demokratske republike.
Za bilateralnu akciju, za razliku od jednostranog, potpišimo sporazum za koga smo se dogovorili kao teksta. Gospodin Vučići ja, dogovorili smo se za tekst 27. februara prošle godine u Briselu i Aneks za implementaciju u Ohridu u Severnoj Makedoniji 18. marta. Tako da, da, mi jesmo posvećeni dijalogu. Ali znate šta? Već imamo sporazum. Ali da ne bi bilo kršenja ovog sporazuma, da ga poštujemo i da ga sprovodimo, kažem, uradimo bilateralnu akciju, koja bi bila potpisivanje ovog sporazuma. Dakle, svojim potpisom se pridržavamo duha i slovatoga.
Ovde smo čuli kritiku protiv NATO intervencije, koja je spasila moj narod.
Pre 25 godina, 19 zemalja se okupilo da zaustave genocid od Miloševićih snaga na Kosovu. 19 zemlje su se okupile da bombarduju evropsku zemlju. Mora da je bilo jako loše. U suprotnom, ne bi se desilo.
Ponekad se 19 zemalja ne može dogovoriti oko saopštenja za javnost. Kako onda 1999.godine, 19 zemalja je pristalo da bombarduje Miloševićevu Jugoslaviju? Bilo je jako loše. Pa čak i tada, predsednik Ruske Federacije, Boris Jeljcin, znao je koliko je loša situacija na Kosovu. Razgovarao je sa bivšim američkim predsednikom, predsednikom SAD-a, Bilom Klintonom nekoliko puta nedeljno. Pokušavajući naći mirno rešenje. Bilo je veoma loše u mojoj zemlji, NATO intervencija nas je spasila.
Milošević je umro u Hagu, tokom suđenja, ne čekajući kaznu.
Dakle, razumem da se neki od vas protive intervenciji NATO-a, ali morate biti u mojoj zemlji u proleće 1999. i da shvatite u kakvoj smo se teškoj situaciji nalazili. Humanitarna katastrofa.
MSP, Međunarodni Sud Pravde, dao je savetodavno mišljenje 22. jula 2010. i rekao da deklaracija o Nezavisnosti Kosova nije prekršila međunarodno pravo. Sve rezolucije Saveta Bezbednosti su deo međunarodnog prava.
Na našoj planeti ne postoji viši sud od MSP. I MSP je rekao da deklaracija o Nezavisnosti Kosova nije prekršila međunarodno pravo. U okviru međunarodnog prava je i rezolucija 12/44 iz 1999. Dakle, legalna debata o opravdanosti naše nezavisnosti je u suštini završena.
I poslednje što želim da pomenem je da se ovih dana u svim srpskim tabloidima vidi na naslovnim stranama maštanje o osveti Kosova na srbe. Nećemo da se osvetimo. Da, preko 10.000 nenaoružanih civila su ubijeni. 20.000 žena silovana. Ali nećemo se osvetiti. Želim pravdu i pravda je pravda time što nije osveta.
Tako da je veoma važno da se naglasi da, da bi bilo mira između Kosova i Srbije, normalnih odnosa, moraju da prestanu da maštaju da ćemo se osvetiti. Nećemo se osvetiti. Ja sam premijer koji će garantovati da neće biti osvete. Samo pravda-uprkos pozadini počinilaca, bilo da se radi o njima tokom rata ili posle njega u toku mira, iz političkih ili ekonomskih motiva.
Mnogo vam hvala.
***
Thank you Madam President,
Dinar has not been banned in Kosova. Serbian citizens, and not only them, they can have Dinars. You can own Dinars, but Euro is the only currency as means of payment.
In the previous century, before liberation we had Dinar as means of payment. We were under occupation.
In the 21st century, first, we had Deutsche Mark, German Mark. And then, after Euro. Only Euro is means of payment.
And, we have done so many subsidies, social assistance, given grants for education and Health Care to the Serb majority municipalities and believe me they all take Euros. No problem.
We do not have a single case, where a Serbian citizen of Kosova, said, I don’t want this money because it is in Euro currency.
In our neighboring country, in Montenegro, over a quarter of the population declare themselves Serbs. They have Euro as currency. Ordinary Serbs are not Euro-haters.
Euro is the currency of payment. You can own money in whatever currency you want.
And I will do more communication, more information to Serbs, in the coming days, throughout this month. And I will speak in Serbian, so they understand me better and clearly. Because we who were under the occupation of Serbia, we knew the Serbian language.
But they did not learn our language, because we’re oppressed and dominated. As, you know, throughout the world there are similar cases where the colonizer does not know the language of the colonized, but the colonized knows the language of the colonizer.
And I will speak in Serbian, that I have nothing against Serbs. I have friends who are Serbs. I have a minister who is a Serb, Nenad Rasic. His Deputy, is a Serb: Radoica Radomirovic.
Deputy Ombudsman of Kosova, Srdjan Sentic is a Serb. My party in the Parliament, with secret ballot voted Srdjan Sentic as Deputy Ombudsman of Kosova. I have appointed as one of four members of Board of Trepça, which is the biggest company for mines and minerals, Dragisa Krstovic from Leposaviq. A Serb. A great lawyer.
I do not believe that ethnic differences bring conflict. On the contrary. Diversity, multiplicity, is the state of being. But for political interests, economic interests, ethnic differences can be employed. And we are fighting that.
I’m a social Democrat, who believes in people and who thinks that people are good.
Criminals are individuals. No community is a criminal community. I want to be very clear about this. There are such things as criminal structures. But never a community. A people is never criminal. Never.
And I don’t equalize states with people. We need states, but I believe that people are always even better than states. And I want to communicate and cooperate with Serbs in Kosova. But we also need the Central Bank of Kosova to communicate and cooperate with the National Bank of Serbia. We wrote a letter to them. I hope we’re gonna get an answer.
And believe me Madame President, converting car plates from KM into RKS was much more difficult. Because in RKS car plates of our republic you have “R” for the Republic. The conversion is full. They switched from Serbian car plates into Kosova ones.
In Euro, you don’t have the Republic of Kosova at all. So, if they switched from car plates, it’s way more easier and logical to have faster and smoother conversion from Dinar into Euro as means of payment.
There are four branches of commercial Banks in the northern part of Kosova. We have ten commercial Banks, eight are foreign, two are from Kosova.
Four of these 10 commercial Banks have branches in the north, which can be used for exchange. And there are 15 additional financial non-banking institutions for conversion.
I have been criticized for unilateral action but I am Prime Minister because Kosova is a Republic. If my country wouldn’t have been a Republic, I wouldn’t have become a Prime Minister. So, I defend the interest of a democratic Republic. For bilateral action, in contrast to unilateral, let’s sign the agreement that we have agreed upon as text. Mr. Vucic and myself, we agreed on a text on 27th of February last year in Brussels and Implementation Annex in Ohrid/Ohër in North Macedonia on 18th of March.
So, yes, we are committed to dialogue. But you know what? We already have an agreement. But in order not to violate this agreement, to respect it, and to implement it, I’m saying, let’s do a bilateral action, which would be signing this agreement. So, we adhere with our signing to the spirit and the letter of it.
Here we have heard a critique on opposition to NATO intervention, which saved my people.
25 years ago, 19 countries got together to stop the genocide of Milosevic’s forces in Kosova. 19 countries got together to bomb a European country. It must have been very bad. Otherwise, it doesn’t happen. Sometimes 19 countries cannot agree on a press release. How come that in 1999, 19 countries agreed to bomb Milosevic’s Yugoslavia? It was very bad. And even then, the President of the Russian Federation, Boris Yeltsin, knew how bad the situation was in Kosova. He was talking to former American president, U.S President, Bill Clinton several times per week. Trying to find a peaceful solution. It was very bad in my country, NATO intervention saved us.
Milosevic died in Hague, facing trial, not waiting for the sentence.
So, I understand that some of you oppose NATO intervention, but you have to be in my country in the spring of 1999 and to understand what kind of grave situation we were in. A humanitarian catastrophe.
ICJ, International Court of Justice, gave an advisory opinion on 22nd of July 2010 and said that the declaration of Independence of Kosova did not violate international law. All Security Council resolutions are part of international law.
On our planet, there is no higher court than ICJ. And ICJ said that the declaration of Independence of Kosova did not violate international law. Within the international law is also resolution 1244 from 1999. So, legal debate on the justification of our independence is basically over.
And the last thing I want to mention, is that, in all Serbian tabloids, these days, we see in front pages fantasizing revenge of Kosova on Serbs. We are not going to take revenge. Yes, over 10,000 unarmed civilians have been killed. 20,000 women raped. But we are not going to take revenge. I want justice and justice is justice by not being revenge.
So it is very important to emphasize that in order to have peace between Kosova and Serbia, normal relations, they have to quit fantasizing that we’re going to take revenge. We are not going to take revenge. I’m a Prime Minister who will guarantee that there will be no revenge. Only justice in spite of the background of perpetrators, be they during the war or after it during the peace for political motives or economic ones.
Thank you very much.
