Bajram Sefaj, shkrimtar
“Vel vjeshte”, përmbledhje poezish për fëmijë e autorit Xhevat Syla. E botoi Libri shkollor, Prishtinë – 2009.
Kënaqësi leximi, rilexim nostalgjik
Poezi që të pushton!
Nuk mund të mohohet se ishte krejt i pa ndikim (i pa influencë) vendimi i gjykatës përkatëse, ngre nga organizatorët e Panairit tradicional të librit, edicionit të tij të dymbëdhjetë që (le të përkujtojmë) u zhvillua në Tiranë, prej datës dymbëdhjetë deri në gjashtëmbëdhjetë të muajit nëntor të këtij viti, kur midis veprave të shkrimtarëve shqiptarë për fëmijë të publikuara në interval kohe midis dy panaireve, juria e të urtëve, pra, veçoi dhe me çmimi gjegjës nderoi pikërisht këtë vepër me të re të Xhevat Sylës. Por edhe të mos ishte ky shpërblim, edhe po të mos i kishim të njohura fjalët e motivacionit të jurisë që ia ndau shpërblimin, është shumë e vërtetë se, vështirë se do të mund ndodhte (jo në asnjë mënyrë nuk mund të ndodhte) që të kapërcehet pa u lexuar “Vel vjeshte”, pa u lexuar ky libër i mirë dhe tejet i realizuar i krijuesit të vyer, jo vetëm për fëmijë, Xhevat Syla.
Kureshtja (“Mësuese e dashur/ të t’them më duhet:/ Fjala kureshtje/ Me rr nuk shkruhet/), për të lexuar këtë vëllim poezish grishet që në titullin e tij “Vel vjeshte”.Por, kjo “pëlhurë e tejdukshme” nuk mbulon vetëm motive me vjeshtë. Të gjitha shtatëdhjetë e katër poezitë e përmbledhura, si të mbështjella në shami me qëndisma prej xhevahiresh, janë interesante, si tema, si motive (me diell) si realizime të spikatura..
Por, midis atij veli bakllavaje, midis kapakëve të këtij vëllimi serioz, lexuesi nazik, mund të gjejë edhe me të ëmblat midis tyre. Le të veçohen vetëm disa nga ato, ndonëse është punë e vështirë kjo, kur të gjitha, pa përjashtim, të gjitha janë të shkëlqyera, janë fruta të ëmbël të një peme, si magjike të ishte. Vargje antologjike dhe perla ndër perla të poezisë për fëmijë, të këtij autori të dëshmuar dhe tashmë të njohur në tërë hapësirën etnike shqiptare, mbëltohen gjithandej prandaj edhe mund të gjenden duke filluar nga cikli i parë kur “Gjethet e i rrok mërzia”, ose (ç’do të bënim?) “Sikur mos të ishin numrat”, apo atëherë kur “Zemra që për ty drithërin” , mbase kur gjendemi në “Çerdhe ku çel dashuria apo pak gramatikë” – (Unë ulem në bankën e parë/, Ti ulesh në bankën pas meje/, Ai ulet në bankën e fundit/, Ajo rri në një bankë pas teje/, Ne të gjithë kemi përpara mësuesen/, – Ju na thotë, – jeni ardhmëria/ Ata që na i hapën shkollat e dinin/, Ato janë çerdhe ku çel dashuria/), për të ardhur deri të “Plagë që duhet shëruar”, kur dimë se “Atdheu është vetë dashuria” – (Atdheu është lisi, guri, hëna, dielli në qafëmali…/Atdheu është vetë dashuria/ që vasha ia fal një djali/).
Jo vetëm në një, veç e veç, por që në të gjithë gjashtë ciklet e lartë shënuar që sajojnë këtë libër poezish, shfaqet një mozaik temash, ngjarjesh historike, personalitetesh historike; aty është nena, “Gjyshja ime Perl Bak” – (Sikur të kishte ditur shkrim-leximin,/ Ah, sikur shkronjat t’i dinte gjyshja ime,/ Do të ishte, së paku, një Perl Bak/, Po, po asgjë më pak!/”). Aty është Viti i Ri, biblioteka e mendjes, Laka, Kopshti Miraku, Miri, Rita, Nita, Lena, Liza, Mona Liza e dytë, Venlindja, Skendërbeu, Prishtina, Shtëpia e djegur, Shtëpa e re, Shqipëria, Kosova, Dëshmori, Pavarësia, Guraja, Cuca e pavarësisë dhe – Zejnullah Halili, Odhise Grilo, Rifat Kukaj, Qamil Batalli, Agim Deva… Shkrimtrët për fëmijë shokë miq të penës, mendjes dhe të vargut poetik për femja, të autorit, Plagë që duhet shëruar.”Fëmijë, të dashur fëmijë, / Gjithë ajo që shkruajmë për ju, / Në bendi ka – dashuri”.
Ky shkrim i vocërr mbërthye në mbresë të thellë nuk kishte tjetër qëllim pos të ndahet gëzimi me ata lexues që akoma nuk e kanë lexuar këtë përmbledhje e pastaj, pastaj të ndahet edhe kënaqësia me ta, mbasi ta kenë lexuar!
VEL VJESHTE
Sapo vilen pemët,
Gjethet i rrok mërzia:
Zverdhen, nxihen, bien
Lagshtës nëpër bar;
Fryn murrlan i egër,
Fushat – si tepsia;
Pyllit dalin n’gjah
Gjahtar’t me zagarë…
Vjeshta ecën fushës,
Bryma i prin n’çdo hap;
Lulet zënë murr’tisen –
Humbin aq shumë ngjyra,
Drunjtë i jepen gjumit,
Mjegullat kthehen prapë,
Me velin e vjeshtës
Vishet gjithë natyra.
__________
À Gaillard, le 09 decémbre 2009
