Rrëfime nga Lufta – Pjesa e Pestë (5)
Mëngjesi i 15 prillit erdhi i ftohtë dhe i rëndë, një ditë që s’ngjante me asnjë tjetër. Ishte ditëlindja e babait, ai mbushte 38 vjet. Në rrethana të tjera, do të kishte qenë një festë e vogël me ëmbëlsira që nëna i gatuante me aq dashuri. Por atë mëngjes nuk kishte zhurmë enësh nga kuzhina, vetëm heshtje që ngjethte mishin. Ajo ditë e shenjtë për familjen tonë ishte shndërruar në një ditë arratie, të ngjashme me një makth pa fund.
Fshati dhe rajoni ishin mbuluar nga një re e zezë frike. Po bëheshim gati të linin pas gjithçka që na përkiste: shtëpinë, pragun, fëmijërinë. Rruga për në Malin e Zi ishte një udhëkryq i panjohur, me pasiguri që e ndjehej në çdo hap. Ende na fishkëllenin në vesh të shtënat dhe granatat e natës së kaluar. Plumbat që përplaseshin pas gurëve, dëshirat e paplotësuara që na mbeteshin peng në prag, dhe pamundësia për të kuptuar pse duhej të largohemi nga atdheu ynë.
Pak para se agimi të thyente errësirën, unë dola jashtë, teksa të rriturit mbushnin trastat me ato pak gjëra që mund të merrnim me vete. Drita e ditës po hapte horizonte të reja, por pamja që shtrihej para syve të mi më ngrinte në vend. Një lumë njerëzish ngjitej tatëpjetë malit, me hapa të shpejtuar. Zhurma e të shtënave vinte nga larg, por asnjëherë aq larg sa për të mos na kujtuar se rreziku ishte ende aty.
Në ato momente ndjeva se, edhe pse vetëm 9 vjeç, po shihja botën me sytë e një të rrituri. Kam parë lot në sytë e nënës dhe ashpërsinë e detyruar në fytyrën e babait. “Një rrugë pa krye,” pëshpëritnin të moshuarit. Për mua, këto fjalë ishin si tërmete që trazonin botën time të brishtë.
Kur turma e parë e refugjatëve arriti në lartësitë ku po qëndronim, fytyrat e tyre më trembën. Djersitur nga mundi dhe të përlotur nga dhimbja, ata sillnin me vete historitë e tyre të frikës. Gratë mbanin foshnja në krahë, burrat mbanin çanta dhe barrë mendimesh të rënda. Më dukej se ishin të gjithë të veshur në të zeza, si një karvan i pafund zije.
Në atë kaos njerëzor, sytë më zunë dajallarët e mi – Qazimin, Musën, Florimin, dhe Lulëzimin – të veshur me uniformat e UÇK-së. Zemra m’u mbush me një gëzim që vetëm një fëmijë mund ta ndjejë. Klitha nga gëzimi dhe vrapova drejt tyre, duke iu hedhur në krahë me një ndjenjë sigurie të re. Ishin ata, burrat e armatosur, mburoja jonë, shpresa jonë.
“Tre ditë pa ngrënë!” tha daja Musa, ndërsa nëna ua ndau nga një kafshatë buke dhe një mollë të vogël që na e kishte dhënë një fqinj. Për ta, ato copa të vogla ishin si një dhuratë nga qielli. “Kjo bukë po më duket si me mjaltë,” tha Musa me një buzëqeshje të lodhur.
Kur rruga vazhdoi, ushtarët dolën në ballë dhe në fund të kolonës, duke na mbrojtur. Karvani ecte ngadalë nëpër dëborë, e cila në disa vende na mbërrinte deri te gjoksi. Bora e rëndë dukej si një barrikadë që na ndante nga liria, por ushtarët çanin përpara, duke hapur shteg për ne të gjithë. Ne pinim ujë me racion dhe ndonjëherë hidheshim në dëborë për të shuar etjen, edhe pse ajo vetëm na thante më shumë.
Pamjet që ndeshnim gjatë rrugës – dhitë e ngordhura, uniformat e hedhura, lotët e fshehur të të moshuarve – ishin të gjitha kujtime që mbetën të skalitura në mendjen time.
Kur mbërritëm në Rozhajë, pas një rrugëtimi të gjatë dhe të mundimshëm, na pritën njerëz që flisnin një gjuhë të huaj, “shkenisht,” siç i thoshin prindërit. Edhe pse ishin shqiptarë të asimiluar, ata na strehuan. Aty, në atë shtëpi të ngrohtë, më dukej sikur po rilindja, edhe pse mbrëmjen e kalova duke luftuar me frikën e një fëmije që nuk dinte nëse e nesërmja do të vinte me dritë apo me terr.
Mbrëmja përfundoi me një pjatë groshë dhe një kafshore buke që më dukeshin si ushqimi më i shijshëm në botë. E shtrirë ngushtë me familjen time, e me trupin e lodhur nga rruga, rashë në gjumë sapo mbështeta kokën.
Por ëndrrat e mia ishin të mbushura me borë, me pushkë dhe me flamuj që valëviteshin diku larg, përtej kufirit të ndarjes dhe dhembjes. Përtej gjithçkaje, shpresa për liri ndriçonte si një qiri i vogël në errësirën e asaj nate të gjatë.
Ne ishim larguar nga shtëpia, por shpirti i saj ishte ende brenda nesh – dhe çdo hap drejt së nesërmes ishte një hap drejt rikthimit.
(Vazhdon…)
