Nga: Agim Morina, Londër
____
Nyjat pa nyja:
a) Nis e hyn në muhabete me shkëmby toka të vëllait pa e dvetë vëllain;
b) Shkon te gjakësi, që ia ka vra vëllain, pa u marrë vesh as me djemtë e vëllait, as me vëllaznit e tjerë;
c) Me gjakësin ban ‘Open Balkan’ jo vetëm pa u marrë vesh me vëllain, por prej shtëpisë së gjakësit kërcënon vëllain se nuk ka çare pa hy në ‘Open Balkan’; e mbyll ‘Open Balkan’-in pa kërku falje;
ç) Pa u marrë vesh me vëllain harton marrëveshje që lidhen drejtpërdrejt me shtëpinë e vëllait dhe ua dërgon jabanxhinjve, pa ia ba me dije dhe pa u marrë vesh me vëllain, as me djemtë e vëllait;
d) Propozon konferencë ndërkombëtare për me vendosë për shtëpinë e vëllait pa u marrë vesh me vëllain, as me djemtë e vëllait;
dh) Në dasmën që e ka me vëllain nuk i shkon dhe e lajmëron një ditë para dasmës se nuk ka me i shku në dasmën e përbashkët për të cilën janë marrë vesh ma parë;
e) Një ditë mbas dasmës i shkon te shtëpia e vëllait dhe pret që aj me e pritë;
Kanuni i Lekës, Kanuni i Skënderbeut, Kanuni i Lumës, Kanuni i Labërisë dhe çdo kanun tjetër shqiptar, për këto veprime e leçit anëtarin e vet të familjes, të fisit e të kombit.
Kanuni i Skanderbegut:
“Leçitja
2242. Me leçitë don me thanë: Me nda e perjashtue shoqnie, per mort e darsem, buk e gjellë, uha e haxhet, hymje e dalje, per nji faj të randë, sidomos me pabindje shoqnisë.
2243. I leçituni nuk asht ma në mbrojtje të shoqnisë. Me i dalë zjarmi në të kater anët s’e shikon njeri me sy: Me i vdekë kush në shtëpi, shokët s’shkojnë m’e shti në dhé; Çdo rrezik me ju kanisë nuk ia njet kush doren. I leçituni asht si i vdekun per shoqni qe e ka nda.
2251. Fajet per të cilat leçitet kush, janë:
1) Kur kush nuk don të lidhet në besë të fisit, katundit a bajrakut;
2) Kush i ban hjeksi e pabesi fisit, katundit a bajrakut;
3) Kur kush nuk pranon, pa të drejtë, nji gjygjë a vendim të bamë kuvendishl prej fisi, katundi a bajraku;
4) Kur kush ban ndonji faj të randë në fis katund a bajrak dhe nuk i shtrohet, pa të drejtë, gjygjit të fisit, katundit a bajrakut;
5) Kur kush ban nji faj kundra kujdo, ase kur kuj i kerkohet pengu dhe nuk ia leshon si i thotë fisi, katundi a bajraku.”
Kanuni i Lekës:
“NYE I NJIQINDEPÊSËDHETEGJASHTËT.
Leçija.
§ 1179. Me leçitë, me gojë të kanunit, don me thânë: me dá, me lânë mbas dore e me shkepë nji shpí, tuj i a hjekun çdo tager, hír e nderë, si kah katundi, si kah Flamuri.
§ 1180. Katundi ká tager me leçitë, por jo me xierrë prej vendit.
§ 1081. Kapucari do të két kpucët e veta permbas të folmevet të zot’t të gjâs së vjedhun a të gjakut të hupun.
§ 118«. Me djegë, me sodumë e me grî s’ká tager as katundi pá flamur e as flamuri pá katund.
§ 1888. Rasët per me leçitë kend jânë:
a) Kúr mos të duej kush me u lidhë me besë me katund a flamur;
b) kúr të shesë kush katundin e vet me hjeksí e trathtí;
c) kúr t’i pervaret kush niij giygjit a vendimit të folun kuvendisht prej katundit a flamurit;
d) kúr të bâjë kush ndo ’i faj të dhûnshem në katund, në flamur a jashtë këtyne e mos t’i shtrohet gjygjit;
e) per dhûnë të bâme jashta katundit a flamurit; po s’u gjegj fajtori me shtrue pengun në katund e në flamur të vet, këta hjekin dorë prej ’tij, tuj u a lânë shtegun të lír gjithnjatyne, qi kjahen mbë ’tê e të bâjn shka të duen me ’tê.”
